به گزارش خبرنگار سیاسی حیات؛ با نزدیک شدن به ایام انتخابات، موضوع احزاب داغ می شود. اینکه فلان نامزد انتخاباتی عضو کدام حزب است یا اینکه گرایش و طرز تفکر به کدام یک از جناح ها نزدیک است. با توجه به اینکه امسال نیز سال انتخابات مجلس شورای اسلامی را پیش رو داریم بارها و بارها کلمه جبهه یا حزب در فعالیت های سیاسی به گوشمان خورده است پس بهتر است پیشتر از اینکه نگاهی به احزاب فعال در ایران بیندازیم به تعریف حزب بپردازیم تا در رابطه با این الفاظ سیاسی رایج در فضای کشورها که ایران نیز جزو کشورهایی که احزاب مختلفی دارد اطلاعات بیشتری کسب کنیم. واژه حزب از قرن هجدهم به بعد در اروپای غربی وارد ادبیات سیاسی شد، در انگلیسی با عنوان Party و در فرانسه با عنوان در Parti واژگان جدیدی بودند که سیاست با آن آشنا می شد
حزب چیست؟
گروهی سازمان یافته که برای یک هدف و با یک طرز تفکر، گرد هم آمده و تلاش می کنند.در واقع «حزب» عبارت است از تجمع گروهی از مردم که دارای عقاید مشترک، تشکیلات منظم، با پشتیبانی یکدیگر برای به دست آوردن قدرت سیاسی از راه‌های قانونی است. آیا هر تجمعی حزب نامیده می شود؟ در پاسخ باید بگوییم که قطعا تعبیر نادرستی است زیرا برای اینکه یک جمعیتی اسم حزب بگیرند باید تشکیلات پایدار مرکزی داشته باشند و با داشتن شعب که ارتباط مستقیم با مرکز دارند به افزایش تعداد نفرات حزب کمک کنند و با پشتیبانی خوب، برای دست یافتن به قدرت سیاسی تلاش کنند. هر حزب دارای اساسنامه، نظامنامه مشخص و مدون بوده و با یک چارت سازمانی باید هیات موسس، هیات مدیره، شورای مرکزی، دبیر کل، معاونان، مدیران داشته باشد که بیانگر اهداف و روند کلی حرکت آن است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رهبر انقلاب اعلام کرد که «همه گروهها و احزاب سیاسی آزادی عمل دارند، مگر حزبی که مخالف با مصلحت مملکت باشد» از سوی دیگر در اصل ۲۶ قانون اساسی، بر آزادی احزاب و گروههای سیاسی، به‌شرط آن‌که مخلّ استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی نباشند، تأکید شده است به همین دلیل است که از زمان تشکیل نظام جمهوری اسلامی، علاوه بر احزاب و گروههایی که از قبل وجود داشتند و به فعالیت خود ادامه دادند، احزاب و گروههای جدیدی نیز به وجود آمدند. با توجه به اهمیت موضوع و خفقان حزبی در زمان طاغوت فرصت بیشتری برای بروز احزاب جدیدایجاد شد به همین دلیل در شهریور سال ۱۳۶۰، قانون «فعالیت احزاب، جمعیتها، انجمنهای سیاسی و صنفی و انجمنهای اسلامی یا اقلیتهای دینی»، مشتمل بر نوزده مادّه و نُه تبصره، به تصویب رسید و بر این اساس در این قانون، فعالیت گروههای سیاسی، از احزاب و سازمانها و جمعیتها و انجمنها، مشروط بر آن‌که با استقلال کشور، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس و مصالح جمهوری اسلامی تعارض نداشته باشد، آزاد اعلام شد.
در ادامه به تعریف جناح یا جبهه می پردازیم که به تعبیری حزب عام تر و دایره شمول آن فراگیرتر بوده و در واقع به ائتلاف چند حزب، جبهه می گویند. گاهی احزاب کار جبهه را و گاهی نیز جبهه، کار حزب را انجام می‌دهد ، البته در ایران مشخصه حزب و احزاب کمتر مشاهده می‌شود و گروهها بیشتر تمایل دارند یا به جای فعالیت حزبی به صورت جبهه ای عمل کنند.
در حال حاضر ۱۲۰ حزب در کشور فعالیت دارند که از این میان، ۳۳ حزب با گستره فعالیت استانی و ۸۷ حزب با گستره فعالیت ملی هستند ولی زمانی که از احزاب فعال در ایران صحبت می شود آنچه که به ذهن می رسد صرفا نام اصولگرا یا اصلاح طلب بودن است در حالیکه این دو، جریان فکری یا جبهه هستند که احزابی را در زیر مجموعه خود دارند. ولی سوال اینجاست که چه شناختی از این دو جریان داریم؟ تفکر و خط فکری این دو جریان چیست؟
شکل گیری گروه های اصولگرا و اصلاح طلب و صف بندی این دو جبهه به قبل از انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری باز می گردد در واقع اصولگرایان معتقد به یک سلسله آرمان ها و عقاید مقدسی هستند که این عقاید ریشه در مذهب و دین آنها داشته است به طوریکه طرفداران این جریان حاضر نیستند بر سر این اصول معامله و یا از آنها چشم پوشی کنند. اولین بار این جریان در دهه شصت و بار دیگر در دهه هشتاد به اوج قدرت خود رسید و همچنان نیز به آن ادامه می دهد. امروز مهمترین تشکل‌های اصولگرایان در ایران عبارتند از شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی که در سال ۹۸ به وجود آمد، جبهه پایداری انقلاب اسلامی که ساله ۱۳۹۰ تشکیل شد و همچنین جبهه پیروان خط امام و رهبری که ائتلافی است از ۱۷ حزب اصولگرا که در سال ۹۳ موتلف شدند که در میان آنها حزب موتلفه نیز قرار دارد.
احزاب زیر شاخه اصولگرایان به شرح ذیل است؛
جامعه روحانیت مبارز
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
حزب مؤتلفه اسلامی
جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی
جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی
جبهه پایداری انقلاب اسلامی
جامعه اسلامی مهندسین
انجمن اسلامی پزشکان ایران
جامعه زینب
فدائیان اسلام
حزب تمدن اسلامی
جمعیت وفاداران انقلاب اسلامی
حزب نواندیشان ایران اسلامی
کانون دانشگاهیان ایران اسلامی
حزب توسعه و عدالت ایران اسلامی
حزب سبز ایران
جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی
اصلاح طلب یک جریان نواندیش دینی است که در دهه هفتاد به اوج رشد خود رسید ایدئولوژی اصلی این جریان رسیدن به یک جامعهٔ مدنی و قانون‌مدار، دستیابی به مردم‌سالاری دینی، آزادی، عقل سالاری، دوری از تحجر و توجه ویژه به نیازها و مشکلات جوانان است.
احزاب زیر مجموعه اصلاح‌طلبان کدامند؟
مجمع روحانیون مبارز
حزب اعتماد ملی
حزب جمهوریت ایران اسلامی
حزب اسلامی کار
سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی
حزب ندای ایرانیان
حزب اتحاد ملت ایران اسلامی
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران
مجمع نیروهای خط امام
حزب همبستگی ایران اسلامی
حزب مردم‌سالاری
حزب اراده ملت ایران
جمعیت زنان جمهوری اسلامی
مجمع اسلامی بانوان
خانه کارگر
اعتدال‌گرایان
کارگزاران سازندگی
حزب اعتدال و توسعه
حزب مستقل و اعتدال ایران
البته باید اشاره کنیم که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حزب اصولگرا با نام "راست" و اصلاح طلب با نام "چپ" شناخته می شوند. جناح راست و گروههای معتقد به راست سنتی، بعد از سال ۱۳۷۸ به جناح اصولگرایان معروف شدند و چپی ها خواهان تغییرات تدریجی یا رادیکال در جهت ایجاد برابری در توزیع ثروت و قدرت هستند.
نظر شما