«امین محمودی»، کارشناس کشاورزی، شیلات، منابع آبی و محیط زیست، در گفتگو با خبرنگار اقتصادی حیات؛ گفت: در سه سال اخیر شاهد اتفاقات مهمی در حوزه کشاورزی جهان بودیم که از مهمترین آنها می‌توان جنگ روسیه و اوکراین را نام برد. روسیه و اوکراین به عنوان دو کشوری که تامین‌کننده بخش زیادی از کالاهای اساسی مورد نیاز تمامی کشورهای جهان هستند؛ دو قطب اصلی کشاورزی جهان به شمار می‌روند.

وی در ادامه بیان کرد: دو کشور روسیه و اوکراین توانسته‌اند در حوزه غلات، نهاده‌های دامی و دانه‌های روغنی، سهم زیادی را در بازارهای جهانی به خود اختصاص دهند؛ به طوری که عمده کشورهای خلیج فارس و کشورهای عربی و بخش‌هایی از شمال آفریقا در حوزه گندم، روغن، نهادهای دامی و سایر غلات به کشورهای روسیه و اوکراین وابسته هستند.

به گفته این کارشناس حوزه کشاورزی، زمانی‌که جنگ میان روسیه و اوکراین آغاز شد، شاهد این بودیم که روسیه به دلیل تحریم‌های اعمال شده از سوی اتحادیه اروپا، اجازه نداد که غلات اوکراین به دست بازارهای جهانی و خاورمیانه برسد.

محمودی اظهار کرد: از سویی دیگر با توجه به مذاکراتی که صورت گرفت روسیه چندباری اقدام به آزادسازی مسیر انتقال غلات اوکراین به سایر کشورهای جهان کرد و اجازه داد که سایر کشورها نیز بتوانند غلات و کالاهای اساسی خود را تامین کنند؛ اما آن چیزی که اتفاق افتاد، باعث شد تا کمبود موادغذایی در تمامی کشورهای جهان احساس شود و قیمت مواد غذایی در بازارهای جهانی روند افزایشی به خود گیرد.

 کارشناس کشاورزی، شیلات، منابع آبی و محیط زیست در ادامه تصریح کرد: از سوی دیگر اتفاق بسیار بزرگتر و تاثیرگذارتری در حوزه کشاورزی جهان رخ داد که تمامی کشورها با جدیت خیلی بیشتری به سمت تولید کالاهای اساسی، عدم وابستگی در این حوزه و خودکفایی پیش بروند. برخی از کشورها هم که زمینه و بستر انجام این مهم را نداشتند، اقدام به واردات و ذخیره گسترده این محصولات کردند. به طوری‌که کشور چین با آغاز زمزمه‌های جنگ اوکراین و روسیه، 50 درصد از غلات‌های موجود در بازارهای جهانی را خریداری و در انبارهای خود ذخیره کرد تا مردم این کشور به لحاظ امنیت غذایی دچار مشکل نشوند.

وی در ادامه با عنوان این مطلب که این اتفاقات مهم بازارهای جهانی را تکان داد، گفت: در حال حاضر که ما بازارها و سایت‌های خارجی تحلیل قیمت کالاهای اساسی را رصد می کنیم، شاهد نوسانات خیلی گسترده در قیمت کالاهای اساسی در سراسر جهان هستیم. به فرض مثال در تازه‌ترین آمار شاهد افزایش 30 درصدی قیمت جهانی شکر و نوسان قیمت دانه‌های روغنی و نهاده‌های دامی هستیم.

محمودی بیان کرد: اتفاق مهم دیگری که در 30 سال اخیر رخ داده و تولید کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی را به چالش کشیده است، تغییرات اقلیمی و خشکسالی فراگیر و روبه رشد در سراسر جهان می‌باشد. کما اینکه در ایران نیز بسیاری از محصولات صادراتی و کشاورزی، از جمله پسته و زعفران تحت تاثیر این مهم قرار گرفته و در ادامه خشکسالی سبب شده است که کشورمان حجم زیادی از ارزهای دریافتی خود به واسطه این صادرات را از دست بدهد.

به گفته این کارشناس کشاورزی، خشکسالی باعث شد که کشورهای اصلی و قطب محصولات کشاورزی کم کم تولیدات خود را کاهش دهند و به همین دلیل به سمت کشاورزی دانش‌بنیان با مکانیزم کشاورزی پیشرفته حرکت کنند. در این میان درست است که به علت خشکسالی و فرسایش خاک، میزان سطح کشت آنها کاهش پیدا می‌کند، اما می‌توانند محصول بیشتری را درو کنند. متاسفانه ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان در این عرصه فاصله بسیاری دارد.

وی اظهار کرد: ایران در سال 1400، و در دولت دوازدهم، هشت ملیون تن تولید گندم داشت که دولت وقت توانسته بود از این میزان، 4 میلیون هفتصد هزار تن گندم از کشاورزان داخلی خریداری کند و چون قیمت خرید تضمینی گندم 5 هزار تومان بود مورد استقبال کشاورزان قرار نگرفت و گندم باقیمانده از سوی کشاورزان یا به صورت قاچاق به فروش رسید و یا به عنوان خوراک دام مورد استفاده قرار گرفت و نهایتا با آن قیمت به دولت فروخته نشد.

محمودی افزود: اولین اقدام دولت سیزدهم در این خصوص افزایش 130 درصدی قیمت خرید تضمینی گندم بود که در سال اول شروع به کار این دولت، از حدود 5 هزار تومان به یازده هزار و پانصد تومان افزایش پیدا کرد و نسبت به دوره‌های قبل که 8 ملیون تن تولید گندم داشتیم، در سال 1401، یازده ملیون و پانصد هزار تن تولید گندم داشته باشیم و شاهد چیزی حدود سه ملیون و پانصد هزار تن افزایش تولید باشیم.

محمودی بیان کرد: به علت افزایش 130 درصدی قیمت خرید تضمینی گندم در دوره آغاز به کار آقای رئیسی، این دولت توانست از یازده ملیون و پانصد هزار و تن گندم تولیدی ، چیزی حدود هفت ملیون و پانصد هزار تن گندم از گندم کاران و کشاورزان خریداری کند. بخشی از باقیمانده این گندم تولیدی برای بذر سال آینده گندم‌کاران ذخیره شد، 2 ملیون تن از این گندم مورد استفاده صنایعی چون شیرینی‌پزی، شکلات و... قرار گرفت و پانصد هزار آن در اختیار عشایر قرار گرفت.

این کارشناس کشاورزی در خصوص وضعیت گندم در سال 1402 ، عنوان کرد: در سال جاری حدود 13 ملیون تن در کشور تولید شده است و انتظار می‌رود که شاهد افزایش میزان تولید این محصول در کشور باشیم و در حوزه تامین آرد شیرنی، شکلات و... تا حدودی به خودکفایی برسیم. البته نمی‌توان نام آن را خودکفایی نهاد، چرا که خودکفایی زمانی معنا پیدا می‌کند که ما طی چند سال از منابع داخلی تامین داشته باشد.

وی در ادامه تصریح کرد: نیاز است که کشور علاوه بر تولید داخلی، حدود 7 ملیون تن استفاده استراتژیک برای مواقع بحرانی نیاز دارد که عمدتا به صورت واردات  وارد کشور می شود.

محمودی گفت: در سال جاری به اعلام وزارت جهاد کشاورزی قرار است هشت و نیم ملیون تن گندم از کشاورزان خریداری شود که تا امروز 5 ملیون و صد هزار تن گندم ، از کشاورزان و گندم کاران خریدار ی شده است. این در حالی است که در سال آخر دولت روحانی حدود چهار ملیون و چهار صد هزار تن خرید گندم داشتیم.

این کارشناس کشاورزی تصریح کرد: در سال جاری افزایش خرید گندم از گندم‌کاران داخلی را شاهد هستیم و انتظار می‌رود که تا اواسط مهر ماه  با آغاز برداشت گندم در استانهای شمالی، میزان خرید تضمینی گندم به چیزی بالاتر از هشت ملیون و پانصد هزار تن برسد.

وی گفت: میزان  نرخ خرید تضمینی گندم در مقایسه با ابتدای سال زراعی گذشته از یازده هزار و پانصد تومان به سیزده هزار تومان در این دوره رسید اما با در نظر گرفتن تورم موجود در کشور، مجددا با اعتراض کشاورزان روبرو شد که نهایتا امسال به 15 هزار تومان رسید؛ این در حالی است که قیمت مد نظر کشاورزان برا ی خرید گندم کیلویی 17 هزار تومان برسد.انتظار می‌رود که با تمهیدات اندیشیده شده از سوی دولت و وزارت جهاد و کشاورزی، کشور شاهد تولید کافی گندم باشد.

خبرنگار: معصومه غفاری