به گزارش خبرنگار اقتصادی حیات؛ خودکفایی در تولید گندم یکی از مهمترین سیاستگذاری هایی بوده که از دهه ها پیش در دستور کار دولت در ادوار مختلف قرار داشته اما این مهم به جز در برخی از سال ها رنگ تحقق به خود نگرفت و به آرزویی نشد برای دولت مردان مبدل گردید. با وجود اینکه این آرزو از دهه 70 تا کنون ادامه داشته است اما هم اکنون دولت به دنبال سیاستگذاری برای گام گذاشتن در مسیر خودکفایی این محصول استراتژیک است.

یک گام تا خودکفایی

در همین رابطه چندی پیش سید مجتبی خیام نکویی معاون وزیر جهاد کشاورزی مسیر باقی مانده برای رسیدن به خودکفایی در سال جاری را تنها یک گام کوچک دانست چرا که خرید تضمینی گندم برای امسال از 9 میلیون و 700 هزار تن عبور کرده است.

وی بر این باور است این رکورد ثبت شده از خرید تضمینی گندم افزایش دو و نیم میلیون تنی نسبت به سال گذشته داشته است.

بر اساس آمار اگر رکورد تولید گندم در کشور به مرز 13 و نیم میلیون تن برسد عملا می توان این ادعا را داشت که به مرز خودکفایی رسیده ایم این در حالی است که کشور به صورت ماهانه نیاز به یک میلیون تن گندم دارد که رقم این نیاز در بخش صنعت یک و نیم میلیون تن است.

بر اساس گفته خیام نکویی تمرکز بر روی فعالیت شرکت‌ های دانش‌ بنیان که در حوزه گندم فعالیت می کنند می تواند این امکان را فراهم آورد تا صادرات گندم به دیگر کشورها رقم بخورد. وی بر این نکته تاکید دارد که در صورت حمایت از شرکت ‌های دانش ‌بنیان می‌توان در 90 درصد محصولات اساسی در کشور خودکفا شد.

علل افزایش خرید تضمینی گندم در سال جاری

با توجه به آمار افزایش دو نیم میلیون تنی خرید تضمینی گندم در سال جاری نسبت به سال گذشته این سوال پدید می آید که چه تفاوتی بین امسال و سال گذشته وجود داشته که روند افزایش تولید گندم در کشور رقم خورده است. پاسخ به این سوال را می توان در قیمت گذاری مناسب خرید تضمینی و اعلام به موقع آن؛ استفاده متناسب از کودهای فسفات و پتاس در کشت گندم و نهایتا استفاده هدفمند کشاورزان از بذرهای اصلاح شده؛ یافت.

بر اساس گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی سطح زیر کشت گندم آبی در کشور 2 میلیون هکتار است که این رقم برای کشت گندم دیم به عدد 4 میلیون هکتار می رسد. وی می گوید: با استفاده از تکنیک‌های شرکت‌های دانش بنیان، میانگین گندم 350 کیلوگرم در مناطق دیم به بیش از یک تن در هکتار افزایش یافته و در برخی زمین‌ها تولید به 2.5 تن در هکتار هم رسیده است.

خودکفایی 80 درصدی در تامین غذا

بر اساس آمار ارائه شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی کشور به صورت سالانه نیاز به 143 میلیون تن غذا دارد؛ این در حالی است که با وجود تمام تدابیر اتخاذ شده برای تامین این حجم از نیاز فعلا دولت توانسته 125 میلیون تن از این نیاز را در داخل تامین کند که این عدد یعنی خودکفایی 80 درصدی در تامین محصولات کشاورزی و غذا. خلاء موجود ما بین حجم نیاز با حجم تولید نیز از طریق واردات تامین می گردد

آنطور که خیام نکویی معاون وزیر جهاد کشاورزی می گوید اگر تمرکز بر روی شرکت‌ های دانش ‌بنیان صورت گیرد می توان این انتظار را داشت تا در سال های آینده عدد خودکفایی در محصولات اساسی و کاربردی به 90 درصد برسد.

استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان برای رسیدن به خودکفایی در محصولات غذایی خصوصا گندم در حالی از سوی وزارت جهاد کشاورزی مورد تاکید قرار میگیرد که آمارها در خصوص تعداد شرکت ‌های دانش ‌بنیان فعال در حوزه کشاورزی چندان مطلوب نبوده و نمی توان با این تعداد محدود چشم انتظار تحقق رویدادی چشمگیر در این حوزه بود لذا ضرورت دارد تا دولت با برنامه ریزی مناسب زمینه را برای تحول در این بخش ایجاد کند.

چالش های پیش روی حوزه کشاورزی

حوزه کشاورزی در شرایطی که به عنوان مهمترین بستر تامین مواد غذایی در کشور شناخته می شود که چالش هایی را در پیش روی خود دارد که یکی از این چالش ها میانگین سنی کشاورزان است که عددی بالا را نشان می دهد. بر اساس گفته معاون وزیر کشاورزی میانگین سنی کشاورزان در شرایط کنونی 54 سال می باشد که پیش بینی می شود این عدد در 10 سال آینده رشد یافته و بسیاری از کشاورزان از چرخه فعالیت بر روی زمین خارج شوند. در حالی میانگین سنی کشاورزان در حال رشد است که فارغ التحصیلان رشته کشاورزی که جایگزینان مناسبی برای این قشر هستند از خود تمایلی برای کار در زمین و روستا نشان نمی دهند.

از سوی دیگر عدم همکاری وزارتخانه ها برای پیشبرد اهداف امنیت غذایی چالش دیگری است که خیام نکویی بر آن اذعان داشته است. وی بر این نکته تاکید می کند که برخی گمان می‌کنند فقط وزارت جهاد کشاورزی مسؤول امنیت غذایی کشور است در حالی 6 تا 7 وزارتخانه برای تامین امنیت غذایی کشور باید به وظایف خود عمل کنند، مثلا وزارت نفت باید به موقع کود ازته کشاورزان را بدهد و سایر وزارتخانه‌ها هم همین‌طور به وظایف تعیین‌شده‌شان عمل کنند.

نبود الگوی مصرف مناسب چالش دیگری است که امنیت غذایی کشور را مورد هدف قرار داده است. بر اساس آمار وزارت کشاورزی سرانه مصرف روغن به ازای هر نفر سالانه 23 کیلوگرم است که این عدد نشان دهنده مصرف دوبرابری این محصول نسبت به دیگر کشورها است. این آمار در شرایطی تلخ تر می شود که 20 درصد کل واردات بخش کشاورزی مربوط به تامین روغن است. به عبارتی 93 درصد تامین روغن از طریق واردات آن هم به ارزشی در حدود 16 میلیارد دلار. همین یک نمونه مصرف می تواند نمونه ای از خروار باشد که چگونه نبود الگو مصرف امنیت غذایی را با مخاطره رو به رو ساخته است.

همچنین علیرضا مهاجر معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی از بین رفتن محصولات کشاورزی قبل از رسیدن به سفره مردم را یکی دیگر از چالش های پیش روی حوزه کشاورزی کشور دانست به نحوی که حدود 30 تا 37.5 میلیون تن از غذای مردم قبل از رسیدن به سفره از بین می‌رود. با بررسی این آمار به راحتی می توان به این نتیجه رسید که با این میزان مواد غذایی که به سفره مردم نمی رسند به راحتی می ‌توان 20 میلیون نفر را تغذیه کرد.

صرفه‌جویی ۲ میلیارد دلاری در واردات گندم

افزایش سطح تولید گندم در کشور با توجه به اتخاذ سیاست هایی که در بالا ذکر شد باعث گردید تا حجم واردات این محصول استراتژیک طی دو سال گذشته به میزان 5 میلیون تن کاهش و عملا 2 میلیارد دلار از محل این خودکفایی صرفه جویی شود. در صورتی که روند حمایتی دولت از کشاورزان ادامه داشته باشد می توان توقع داشت تا نیاز به واردات مرتفع و تقاضا از طریق تولید داخل تامین گردد.

گزارش: سمانه مسلمی