به گزارش گروه استان های حیات؛ دکتر عباسعلی کدخدایی عضو حقوقدان و رییس پژوهشکده شورای نگهبان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام طی سخنانی در همایش بزرگداشت سالروز تاسیس شورای نگهبان که ۲۶ تیرماه در سالن همایش‌های دانشگاه بین‌المللی امام‌ خمینی (ره) قزوین برگزار شد، به تبیین جایگاه این شورا پرداخت.

وی با بیان اینکه در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار داریم، اظهار داشت: فعالان نظارتی شورای نگهبان برای رضای خدا حرکت و خدمت می‌کنند و قطعاً اجر و پاداش این فعالان نزد خداوند متعال محفوظ است.

وی گفت: شبکه‌ نظارت ما یک شبکه اداری نیست و بلکه علاقمندان به نظام مقدس جمهوری اسلامی و کسانی که خود را مدیون خون شهدا می‌دانند در این مسیر گام برمی‌دارند.

مردم‌سالاری برآمده از دین است

رییس پژوهشکده شورای نگهبان عنوان کرد: بر کسی پوشیده نیست که جمهوری اسلامی ایران با چه هزینه سنگینی شکل گرفته و چه ایثارگری‌های بسیاری که برای تحقق نظام اسلامی صورت گرفته است و قطعاً همه آن‌ها از نفَس الهی امام راحل نشات گرفت که مسیر انقلاب را مشخص کرد و به لطف خدا در بهمن ۱۳۵۷ انقلاب اسلامی رقم خورد و بعد از آن هم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مستقر شد.

وی خاطرنشان کرد: از ابتدا شعار انقلاب احیا و اجرای احکام اسلامی بود؛ خواستی روشن و صریح که آثار و اسناد آن در تاریخ ماندگار شده و بر کسی پنهان نیست که در واقع حرکت امام خمینی(ره) بر اساس موازین و آموزه‌های اسلامی و با مشارکت مردم بود.

این مسئول افزود: امام خود را از مردم جدا نمی‌دانست و سال‌ها تحمل کرد تا مردم به این مسیر سوق پیدا کنند که مستندات تاریخی هم گویای این حقیقت است و دوست و دشمن به آن اذعان دارد.

دکتر کدخدایی تصریح کرد: نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران یک نظام دینی و یک نظام مردم‌سالار است که به تعبیر مقام معظم رهبری مردم‌سالاری از آموزه‌های دینی استخراج شده و شباهتی با نظام‌های سیاسی دیگر ندارد.

وی تصریح کرد: مقام معظم رهبری تاکید دارند که وقتی گفته می‌شود «نظام مردم‌سالاری دینی» منظور دو بُعد مختلف نیست بلکه یک حقیقت واحد است؛ یعنی مردم‌سالاری را از دل احکام اسلامی استنباط می‌کنیم و اینگونه نیست که به تبعیت از نظام‌های غربی به دنبال حضور مردم باشیم و البته نظام اسلامی حقیقتاً بدون حضور مردم معنایی ندارد.

وی تاکید کرد: این اعتقاد راسخ رهبری به عنوان یک اندیشمند اسلامی درخصوص مردم‌سالاری دینی مسئله‌ی مهمی است که باید در دانشگاه‌ها و کلاس‌های درس تبیین شود نظام اسلامی مبتنی بر احکام دینی است که یکی از پایه‌های آن مردم‌سالاری است نه اینکه این مفهوم را از نظام‌های دیگر گرفته باشیم.

فلسفه وجودی شورای نگهبان

این عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: وظایف این شورا نظارت بر مصوبات مجلس و بررسی و اعلام نظر در رابطه با آن و تفسیر اصول قانون اساسی طبق اصل ۹۸ قانون اساسی است اما آن چیزی که شورای نگهبان بیشتر به آن شناخته می‌شود، انتخابات است.

وی با طرح این پرسش که دامنه نظارت شورای نگهبان تا چه میزان است؟ اظهار کرد: اصل ۹۹ قانون اساسی صراحتاً به این موضوع اشاره کرده است و بر همگان روشن است هر سازه‌ای در مراحل تشکیل و در ادامه کار به یک نهاد ناظر نیاز دارد تا به انحراف کشیده نشود و این موضوع در مسائل اجتماعی و سیاسی هم نیازمند نظارت‌های دقیق و چارچوب‌بندی شده است. در همه جوامع سیاسی نظارت‌های دقیق در ارکان مختلف وجود دارد و البته در ساختار سیاسی ما همچون مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و مجلس خبرگان اهمیت کار بیشتر می‌شود.

دکتر کدخدایی با تاکید بر اینکه اگر اعتقاد داریم نظام سیاسی ما کارآمد است پس باید نظارت کنیم تا دچار انحراف نشود و در قانون هم آمده و تجربه بشری هم نشان داده که باید نهادی برای نظارت بر ارکان نظام وجود داشته باشد، تشریح کرد: هر جا انتخابات است این حساسیت‌ها هم وجود دارد و همواره رقبا در تلاشند رقیب خود را از دور خارج کنند و شاهد انتخاباتی سالم باشند که همه این اتفاقات ایجاب می‌کند که یک نهاد ناظری وجود داشته باشد و این نهاد در قانون اساسی شورای نگهبان است.

چرا باید بر انتخابات نظارت کرد؟

وی با تاکید بر اینکه انتخابات پایه‌ی مردم سالاری دینی است، گفت: انتخابات روشی برای نیل به مردم‌سالاری دینی است که به دقت و نظارتی موثر نیاز دارد و باید مراقبت شود افرادی که شایستگی و صلاحیت دارند وارد این گردونه‌ها شوند؛ اگرچه به صورت مطلق نمی‌توان مولفه‌های شایستگی واقعی را بیان کرد و سازوکار آن با ابزارها و عقل انسانی سنجیده می‌شود.

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: برخی معترضند که شورای نگهبان نباید بررسی صلاحیت داشته باشد و عدم گزینش قبل از مردم و قبل از انتخاب را مطرح می‌کنند که نوعی جدل است و بحثی منطقی نیست چرا که برای انجام هر کار معمول و پیش پا افتاده‌ای همواره به دنبال فردی صالح هستیم و چگونه است که برای انتخاب متصدی یک رکن اصلی نظام نباید تحقیق صلاحیت صورت گیرد؟

وی افزود: قانون اساسی در اصل ۹۹ نظارت را بر عهده شورای نگهبان قرار داده و شورای نگهبان موظف به حراست از آرای مردم است. در روند برگزاری انتخابات هم باید برای مردم اطمینان حاصل شود و به تعبیر مقام معظم رهبری مردم مطمئن باشند که حق‌الناس رعایت می‌شود و وظیفه ما در شورای نگهبان پاسداری و صیانت از آرای مردم است. 

لزوم اصلاح قانون انتخابات

دکتر کدخدایی خاطرنشان کرد: قانون دهه‌های ۶۰ و ۷۰ پاسخگوی نیازهای انتخاباتی ما در سال ۱۴۰۲ نیست، اما با تمام این کاستی‌ها نمی‌توانیم وظیفه خود را ترک کنیم و باید با همین قانون فعلی کار خود را انجام دهیم.

رییس پژوهشکده شورای نگهبان گفت: ما معتقدیم که قانون انتخابات باید اصلاح شود وگرنه مشکلات، اعتراضات و پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. کاستی‌های موجود در قانون انتخابات، باید رفع شود تا اعتمادسازی و اطمینان‌بخشی افزایش یابد.

این مسئول تاکید کرد: اگر به دنبال برگزاری یک انتخابات در تراز جمهوری اسلامی طبق مولفه‌های اعلامی رهبری هستیم باید نواقص را برطرف کنیم.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: مقام معظم رهبری در بیان راهبردهای اساسی انتخابات به مولفه‌های مشارکت، رقابت، سلامت و امنیت اشاره کردند که برای دستیابی به آن باید قوانین را اصلاح کرد. هم چنین شایسته است تکلیف انتخابات الکترونیکی روشن و تصمیم مقتضی اتخاذ شود چراکه در رقابت، سلامت و مشارکت انتخاباتی موثر است.

احراز صلاحیت‌ها با بررسی‌های دقیق

دکتر کدخدایی با طرح این پرسش که شایستگی کاندیداها چگونه تضمین می‌شود؟ گفت: احراز صلاحیت افراد در شهرهای کوچک کار نسبتاً ساده‌ای است؛ چراکه کاندیداها تا حدودی شناخته شده هستند اما در تهران که با پرونده‌ها و مستندات مختلف مواجه هستیم، احراز صلاحیت باید با بررسی‌های دقیق انجام بگیرد.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان اعلام کرد: این شورا تنها جایی است که نمی‌تواند به عبارتی محصولات خود را تضمین کند. ممکن است فرد تایید و نماینده شود و سپس مرتکب تخلفاتی شود. اما ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم چون  سازو کاری در قانون برای آن پیش‌بینی نشده است.

وی افزود: البته اگر فردی رای آورد و منتخب شود، شورای نگهبان تا قبل از تایید اعتبارنامه‌ها  می‌تواند عنوان کند که این فرد دیگر صلاحیت ندارد؛ در ۲۲ سال اخیر سه مورد رخ داده است. در مصوبه اصلاح قانون انتخابات آمده است که شورای نگهبان تا پیش از اعلام صحت انتخابات می‌تواند در مورد صلاحیت منتخبان اظهارنظر کند.

این عضو مجع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری تاکید دارند که مشارکت بالا در انتخابات می‌تواند وجهه نظام را ارتقا دهد، اقتدار ملی را تقویت و تضمینی برای حرکت رو به جلوی کشور باشد. علی‌رغم اینکه ما پیشرفت‌های خوبی داشتیم اما دشمنان ما را به عدم پیشرفت متهم می‌کنند. اگر اصلاحات در بُعد انتخابات صورت گیرد سرعت پیشرفت و رشد کشور چند برابر خواهد شد.

دکتر کدخدایی تصریح کرد: در انتخابات نباید نگاه صفر یا صدی داشت بلکه باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کرد. اگر کسی نظام و قانون را قبول دارد باید در چارچوب نظام و برای اهداف آن کار کند. طبق تجارب و سوابق خود در همکاری با شورای نگهبان شهادت می‌دهم که همه انتخابات‌ها در سلامت کامل برگزار شده است و البته باید تلاش کنیم این روند ادامه داشته باشد.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در پایان گفت: انتخابات در نظام جمهوری اسلامی ایران، سالم‌ترین انتخابات است و حاضریم با دلایل محکم این موضوع را ثابت کنیم. امیدواریم انتخابات آینده پرشور همانطور که مورد انتظار مقام معظم رهبری است، برگزار شود.