به گزارش خبرنگار اقتصادی حیات؛ صنعت لوازم خانگی در ایران اشتراکات بسیاری با صنعت خودرو دارد، از جمله این شباهت‌ها می‌توان سیاست‌گذاری‌های نادرست، قیمت‌گذاری دستوری توسط مسئولین و سازمان‌ها، ممنوعیت واردات، انحصاری تلقی کردن بازار هر دو صنعت و همچنین صادرات محصول در هر دو صنعت را نام برد.

درب‌های واردات در صنعت خودرو سالیان متوالی بسته نگه داشته شد که به تبع آن این عامل مانع رشد  این صنعت و ایجاد انحصار در بازار شد و این امر خودروسازان را به مونتاژکننده  تبدیل کرد.

 لازم به ذکر است در صنعت خودرو کشور اگر دست‌آوردی حاصل شد به واسطه حضور شرکت‌های خارجی و سرمایه‌گذاری در این بخش است که مشابه چنین اتفاقاتی را در صنعت لوازم خانگی نیز شاهد هستیم.

سال 97 واردات لوازم خانگی به بهانه حمایت از تولید داخل بسته شد تا مردم با خرید کالای ایرانی از صنعت لوازم خانگی حمایت کنند و تجربه صنعت خودرو در صنعت لوازم خانگی مجدد تکرار شد، صنعت لوازم خانگی به دلیل عدم توانایی بخش تولید و نوسانات نرخ ارز و افزایش قیمت مواد اولیه دچار افزایش قیمت و گرانی محصولات شد.

 انحصار بازار و عدم رشد شرکت‌ها، ارتقای کیفیت، رقابت با محصولات خارجی، از میزان کیفیت و مشتری‌نوازی شرکت‌های تولیدکننده کاست. در حال حاضر نیز شاهدیم که صنعت لوازم خانگی با مشکلاتی مانند صنعت خودرو مواجه است و هیچ یک از مسئولین و نهادها به ویژه وزارت صمت پاسخگوی آن نیست.

از جمله این موارد می‌توان به قیمت‌گذاری دستوری و عدم آزادسازی قیمت‌ها اشاره کرد که تولیدات صنعتگران لوازم خانگی را مانند خودروسازان با زیان روبرو کرده است. این در حالی است که مجوز آزادسازی قیمت‌ها برای هیچ یک از این دو صنعت توسط مسئولین بررسی نمی‌شود.

در لوازم خانگی وزارت صمت و سازمان حمایت عهده دار تعین قیمت ها هستند و در صنعت خودرو این امر بر عهده شورای رقابت و وزارت صمت است.

مسئله دیگری که منجر به افزایش موج نارضایتی خریداران و فروشندگان به دلیل رکود تورمی حاکم بر بازار شده است عدم واردات محصول در هر دو صنعت است. این امر مانع رقابت‌پذیری، افزایش کیفیت و عدم توانایی متعادل کردن نسبت عرضه در هر دو صنعت  شده است. در صنعت خودرو دولت واردات خودرو را آزاد کرده اما عملا هیچ خودروی وارداتی هنوز وارد خیابان نشده است و در صنعت لوازم خانگی نیز دولت قرار بود سال گذشته واردات لوازم خانگی را آزاد کند، اما تاکنون این امر محقق نشده است.

سوال اصلی در صنعت تکنولوژی محور لوازم خانگی و خودرو این است که چگونه می‌توان در صنعتی که زیرساخت و تکنولوژی آن در کشور موجود نیست و صرفا مونتاژکننده در این زمینه هستیم ادعای خودکفایی داشت؟

بیشترین میزان واردات قطعه در صنعت خودرو مربوط به قطعات الکترونیکی است، همچنین در صنعت لوازم خانگی صرفا مونتاژکننده قطعات الکترونیکی هستیم و بیشترین توانمندی ما برای ساخت لوازم خانگی در قالب‌گیری و مونتاژ است. مشابه همین سیاست نادرست را مدت 40 سال است که با شعار حمایت از تولید داخل در صنعت خودرو کشور شاهد هستیم.

بخش لوازم خانگی نیازمند بررسی سریع دو نکته توسط مسئولین است؛ نخست آنکه اگر نگاهی سرمایه محور بر لوازم خانگی حاکم شود دیگر قادر به کنترل قیمت و عدم انبار کردن آن توسط سودجویانی مانند صنعت خودرو نخواهیم بود. لوازم خانگی با سطح رفاه و آسایش زندگی مردم ارتباطی مستقیم دارد، اگر شخصی بتواند پس از چند سال پس‌انداز به دلیل افزایش قیمت‌ها یک خودرو بخرد مشکلی رخ نخواهد داد. زیرا می‌تواند از حمل و نقل عمومی برای رفع نیاز خود استفاده کند اما قطعا این روش برای خرید لوازم خانگی امکان‌پذیر نیست و دلیل این امر آن است که هیچ شخصی حاضر نیست یخچال خود را با دیگران به اشتراک بگذارد تا مشترکا از آن استفاده کنند.

در حال حاضر بازار لوازم خانگی با معضل انبار کردن کالا به دلیل افزایش قیمت و رکود در بازار مواجه است. اگر سیاست‌گذاری در این صنعت تغییر نکند ورود سرمایه سرگردان به این بازار دور از انتظار نیست.

دوم اینکه  با بسته نگه‌داشتن واردات لوازم خانگی پس از گذشت 5 سال به بهانه حمایت از تولید داخلی باعث انحصار در این بازار همانند صنعت خودرو خواهیم شد و دیگر تولیدکننده نیازی به رقابت، افزایش کیفیت و رشد در صنعت نخواهد دید. دلیل این مدعا آن است که شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی داخلی یک محصول مشخص را با تغییر نام و برند در بازار به عنوان محصولی جدید و با قیمتی مضاعف به فروش می‌رسانند که این امر بیانگر شباهت خط فکری صنعتگران خودرو و لوازم خانگی است.

نکته پایانی آن است که تئوریسین‌های اقتصادی کشور بهتر است تقلید از الگوی منسوخ شده حمایت از صنعتگران کره جنوبی و چین کمونیستی قبل از انقلاب 1990 را به کلی فراموش کنند! این فرمول‌های نخ نما شده در اقتصاد آزاد پاسخ مثبت نمی‌دهد، برای رشد هر دو صنعت الگوی صنایع خودروسازی همچنین لوازم خانگی کره‌جنوبی و چین  در طی چند سال اخیر بهترین ریل‌گذاری برای رشد هر دو صنعت مولد و مستعد رشد اقتصادی کشور است.

گزارش: محمد حسین صادقی