به گزارش خبرنگار اقتصادی حیات؛ صندوق اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید و امور ایثارگران در سال 1395 با مجوز دولت و مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان به منظور خدمات رسانی به ایثارگران، تشکیل و به صورت رسمی کار خود را در سال 1396 آغاز کرد.

اشتغالزایی برای ایثارگران فاقد شغل یکی از مهمترین وظایف تعریف شده برای این صندوق است اما با این وجود تعداد زیادی از جامعه ایثارگری از نوع عملکرد و خدمات دهی صندوق اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید و امور ایثارگران آگاهی لازم را ندارند به همین منظور برای آشنایی بیشتر با عملکرد این صندوق گفتگویی را با علیرضا محمدی مدیر عامل  صندوق اشتغال و کارآفرینی ایثارگران بنیاد شهید ترتیب دادیم.

در بخش اول این گفتگو به چرایی راه اندازی این صندوق و میزان اعتباراتی که تا کنون به جامعه هدف ارائه داده اند، پرداخته ایم که مشروح این گفتگو به شرح زیر است:

حیات: به عنوان سوال اول بفرمایید ضرورت ایجاد صندوق اشتغال و کارآفرینی چه بوده و آیا تا کنون توانسته به اهداف تعریف شده دست یابد؟ 

علیرضا محمدی: صندوق اشتغالزایی و کارآفرینی رسما کار خود را با 16 نیرو از سال 1396 بر اساس اساسنامه کشوری آغاز کرد. یکی از مهمترین وظایف و ماموریت‌های این صندوق ارائه خدمات به بیکاران و ایجاد بسترهای اشتغال و اشتغالزایی برای جامعه هدف بنیاد شهید است.

توجه به این نکته ضروری است که در هیئت امنای این صندوق 6 نفر از اعضای هئیت دولت حضور دارند. این صندوق از لحاظ حقوقی و قانونی برای اشتغالزایی و حمایت از طرح‌های موجود ایثارگران به صورت هدفمند ایجاد شد تا بتواند منابع مختلفی را که قانون مشخص کرده برای جامعه هدف پیگیری کند.
شیب حرکتی این صندوق از زمان تشکیل، به صورت سالانه صعودی بوده است. اگر امروز بخواهیم سال 1400 را با سال 1401 مقایسه کنیم آمار و ارقام ارئه داده شده قطعا نشان می‌دهد که چه اتفاقاتی در این صندوق به نفع ایثارگری رقم خورده است. ماموریت اصلی صندوق اشتغال و کار آفرینی معطوف به آن دسته از جامعه ایثارگری ست که فاقد شغل و درآمد هستند، تا این عزیزان بتوانند فعالیت کاری خود را آغاز کنند.

حیات: منابع صندوق از چه طریقی تامین می‌شود؟

علیرضا محمدی: منابع عمومی دولت برگرفته از بودجه سنواتی که هر سال در قالب تبصره‌های تکلیفی مشخص می شود؛ منابع داخلی صندوق که از طریق بانک های عامل تامین می گردد و همچنین بر اساس بندهای قانونی، درصدی از بودجه سایرسازمان ها منابع مالی این صندوق را تامین می کند و صندوق آن را در اختیار جامعه ایثارگری قرار می دهد.

در توضیح بیشتر باید گفت که منبع اول بانک‌های عامل هستند که از طریق تبصره تکلیفی دولت که هرسال اعلام می‌شود، منابع مالی صندوق را تامین می کنند. مانند سالهای 1400 و 1401 که در تبصره 16 و 18 قانون بودجه منابع مالی لازم تعریف شده بود اما برای امسال منبعی برای تبصره 18 از سوی مجلس دیده نشد. بر اساس قانون و مصوبه دولت و مجلس شورای اسلامی، در تبصره 16 برای سال 1400 حداقل 10 درصد از منابع قرض الحسنه بانک‌های دولتی که از بانک مرکزی مجوز گرفته بودند به صورت قرض الحسنه در اختیار ایثارگران قرار گرفت. 

رقم در نظر گرفته شده در سال 1400 با احتساب حداقل 10 درصد، هزار میلیارد تومان بود که در سال 1401 همزمان با روی کار آمدن دولت سیزدهم این رقم  به شش هزار و دویست میلیارد تومان افزایش یافت. (62 هزار میلیارد تومان از کل منابع تبصره 16، برای اشتغال در کشور بوده است، که ده درصد از آن مربوط به جامعه ایثارگران می باشد.)

نکته مهم این موضوع تفاوتی است که در سال 1400 با سال 1401 در شکل تخصیص منابع وجود داشت که در سال 1400 منابع حداقل 10 درصدی صندوق با پیگیری همکاران ما در بنیاد شهید و صندوق اشتغالزایی و کار آفرینی، هزار میلیارد تومان به صندوق، اختصاص یافت که به صورت متمرکز حدود 622 میلیارد تومان آن جذب شد.

حیات: با توجه به اینکه در استان ها اختیارات تسهیلات اشتغال به استاندارها تفویض شده است، آیا بنیاد شهید برنامه ای برای نظارت بر عملکرد آنان برای ارائه خدمات به جامعه هدف دارد؟

علیرضا محمدی: در سال 1401 مبلغ تسهیلات در هر استان به استانداری ها تخصیص یافت. این تسهیلات برای پایین آوردن نرخ بیکاری در کشور در نظر گرفته شد و اختیارات در این حوزه از سوی دولت به استانداری ها تفویض گردید. اختیار دادن به استانداران در توزیع، و تسهیم بین دستگاهی منابع قرض الحسنه تبصره 16 اقدام مناسبی از سوی دولت برای ارائه خدمات به جامعه هدف است. 

در سال‌ گذشته و علیرغم عدم پیش بینی منابع قرض الحسنه اشتغالزایی برای جامعه ایثارگری در قانون بودجه سال 1400، با پیگیری های مکرر این صندوق و بنیاد شهید و امور ایثارگران وفق تبصره ذیل بند یک ماده «12» آیین نامه اجرایی تبصره موصوف مقرر گردید ده درصد از منابع قرض الحسنه اشتغالزایی تبصره 16 قانون بودجه در اختیار استانداران به جامعه ایثارگری اختصاص یابد که با پیگیری های صورت گرفته از سوی مدیران کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان ها، طبق آمار اعلام شده از سوی وزارت کشور و بنیاد شهید استانها، از مجموع حداقل 10 درصد اعتبارات سهم ایثارگران استانداری ها، حدود 95 درصد از منابع را به بنیاد شهید اختصاص دادند، که رقم آن نزدیک به 6 هزار میلیارد تومان می باشد که این رقم با توجه به اعتبار هر استان از سوی استانداری ها به جامعه هدف بنیاد شهید اختصاص یافت.

دولت و مجلس منابع موصوف را بر اساس شاخص جمعیت و نرخ بیکاری در هر استان، به صورت کلان تقسیم و براساس قانون بودجه رقمی را در اختیار استانداران قرار دادند که با پیگیری انجام شده حداقل 10 درصد این عدد به بنیاد شهید اختصاص یافت. لذا سعی بر آن شد منابع اشتغالزایی با توجه به شاخصه های فوق بین استانها متفاوت باشد ، ضمناً هر استان در صورتی که به مبالغ بیشتری نیاز داشت سعی گردید از محل منابع صندوق توسعه ملی و سایر منابع در اختیار جبران گردد لذا نسبت جامعه ایثارگری در هر استان نیز یکی از ملاک و شاخص های اصلی صندوق اشتغال می باشد.

علیرضا محمدی: ارسال دیرهنگام منابع به استانداری‌ها و طبعا بنیاد شهید، یکی از چالش‌های مهم در سال 1401 بود که سبب گله‌مندی برخی از جامعه ایثارگری شد که چرا سازمان‌ها و نهادهایی مانند کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی، بنیاد برکت و معاونت علمی رئیس جمهور، منابع خود را به موقع دریافت کرده اما منابع بنیاد شهید با تاخیر چشمگیری دریافت شد.

در سال 1401 بخشی از منابع قرض الحسنه اشتغالزایی تبصره 16 بر اساس مصوبه مجلس به صورت مجزا به کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی، بنیاد برکت و معاونت علمی ریاست جمهوری اختصاص یافت؛ این در حالی است که منابعی برای صندوق اشتغال و کارآفرینی و خاصه ایثارگران در بودجه پیش بینی نشده بود و به صورت کلی منابع موصوف از طریق استانداران در اختیار خانواده های معزز شاهد و ایثارگر قرار گرفت که اعتبار آن از سوی بانک مرکزی ج.ا.ا و وزارت کشور، در آذرماه 1401 به استانداری‌ها ابلاغ گردید که عملا دو ماه فرصت برای جذب منابع باقی ماند. لازم به ذکر است که دغدغه رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران نظارت دقیق بر منابع و نوع هزینه کرد آن است؛ تا زمینه ساز اشتغال پایدار در جامعه ایثارگری شود. بر همین اساس انجام نظارت کامل بر طرح های ارائه شده، قبل، حین و بعد از پرداخت تسهیلات و نوع هزینه کرد آن در دستور کار این صندوق قرار گرفت.

در بخش تسهیلات اشتغالزایی همکاران استانی و سخت کوش ماتوانستند در بازه زمانی دوماهه پس از ابلاغ اعتبار، بیش از 17 هزار پرونده را به 18 بانک‌ عامل در هر استان را که بانک مرکزی مشخص کرده بود معرفی نمایند که از مجموع این تعداد پرونده ارجاعی به بانک‌ها تا پایان اسفند، بیش از 6 هزار متقاضی با مجموع حدود هزار میلیارد تومان  موفق به دریافت وام اشتغال شدند و با عنایت تشکیل پرونده سایر افراد معرفی شده به بانک های عامل از سوی بنیاد شهید استان ها، بانک مرکزی ج.ا.ا طی مکاتبه رسمی اعلام نمود تا ابلاغ بودجه 1402 (پایان خرداد سال جاری) همچنان این منابع قابل پرداخت است و تمام استانداری ها و بانک های عامل موظف به رسیدگی به پرونده های ارجاع داده شده از سوی بنیاد شهید بوده و مبالغ آنها می بایست پرداخت شود. ضمنا تا پایان فرصت جذب منابع سال 1400 (تیر ماه ۱۴۰۱)، صندوق در مجموع حدود 622 میلیارد پرداخت تسهیلات داشته که این رقم در مقایسه با جذب بودجه سال 1401 (فقط تا پایان اسفند سال 1401) به هزار میلیارد تومان رسید که این رقم حکایت از افزایش نزدیک به 40 درصدی ارائه خدمات نسبت به سال 1400 را نشان می دهد و قطعا این آمار با توجه به لزوم پرداخت تسهیلات تا پایان خرداد ماه سال جاری افزایش قابل توجهی خواهد داشت.

ما تا پایان سال 1401، 622 میلیارد پرداخت تسهیلات داشتیم که این رقم تا پایان سال مالی 1401 به هزار میلیارد تومان رسید؛ این رقم حکایت از افزایش 40 درصدی ارائه خدمات نسبت به سال 1400 دارد.

گفتگو: زینب شیاس