«اخلاق اقتصادی» بخشی از آموزههای اسلامی است که مؤلفههای رشد و توسعه اقتصادی و رفاه عمومی را ارائه داده و شیوهها و عناصر مقابله با فساد اقتصادی و سالمسازی فعالیتهای اقتصادی را بررسی و بستر لازم را برای رشد اقتصادی کشوری سالم و پویا فراهم میکند.
اقتصاد پیش از آنکه به صورت یک علم مدون باشد، نیاز است که با آموزههای دینی، اخلاقی و اسلامی همراه باشد، موضوعی که با توجه به فسادهای کلان اقتصادی در کشور، خلاء آن این روزها به شدت احساس میشود.
با توجه به آموزههای دینی ما، اخلاق محور بودن در تمام امور و بازگشت به ارزشهای اسلامی-اخلاقی را میتوان بهترین راه رفع مسائل و مشکلات کشور در تمامی حوزهها از جمله عرصه اقتصادی دانست. چرا که باور اسلام در مورد جهاد اقتصادی نه تنها مثبت و سازنده است، بلکه همواره راهگشا و چاره ساز امور بوده است.
بر این اساس از منظر قرآن کریم، اقتصاد سالم و رشد یابنده مبتنی بر اصول و مبانی ذیل است:
1- شناخت و تدبیر امور اقتصادی از راه تفقّه، 2-تعقل، 3- اعتقاد به توحید (تجلّی توحید در اقتصاد)، 4- اعتقاد به معاد 5-اعتقاد به مظهری از عبودیت بودن عملیات اقتصادی 6- همراهی دولت و مردم در اقتصاد،7- عدالت در عملیات اقتصادی 8- انفاق، 9- میانه روی در امور10- عدم اسراف.
در ادامه بررسی ابعاد اقتصاد از دیدگاه روایات و احادیث اسلامی به دو دسته انحرافات اقتصادی و اخلاق اقتصادی تقسیم شده است. انحرافات اقتصادی شامل ربا، تبذیر، اسراف، معامله، اقتصاد و اخلاق اقتصادی شامل قرض، حلال، حرام، روزی، صدقه، انصاف، قناعت، نیكو كاری، سخاوت، بی نیازی، فقر و غنا، ثروت، جهاد اقتصادی است.
همچنین از دیدگاه مقام معظم رهبری پنج اصل اقتصادعبارتند از: 1- درونزا بودن 2- برونگرا بودن 3- مردمبنیاد بودن 4- دانشبنیان بودن 5- عدالتمحور بودن.
در پایان، اقتصاد مبتنی بر اخلاق، الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور و بهترین راه حلّ مشکلات اقتصادی در حال حاضر است که با استناد به این چنین اقتصادی در شرایط تحریم و غیر تحریم، میتوان شاهد کشوری عدالت محور، اخلاق مدار و ثروتمند بود که نتیجه آن حاکم بودن دین در تمام عرصههای زندگی است. چرا که به فرمایش مولا علی علیه السلام: از هر دری که فقر بیاید ایمان میرود و نتیجه اقتصاد بیمار و فساد اقتصادی در کشور، چیزی نخواهد بود جز سفرههای خالی و ایمان از دست رفته مردم یک سرزمین.