به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، بیست و ششم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۶۷، روز وقوع عملیات «بیت المقدس ۶» است که در سالروز عملیات پیروز «الی بیت‌المقدس» که منتهی به فتح خرمشهر شد، انجام گرفت. مرحله اول این عملیات از ۲۶ تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه و مرحله دوم آن در ۲۸ اردیبهشت‌ماه با هدف پاسخ به شرارت‌های دشمن در خلیج فارس و مناطق و روستاهای مرزی کشور و خارج کردن نیروهای خودی و منطقه ماووت از تیررس دشمن و استقرار در سد دوکان در منطقه عمومی ماووت سلیمانیه عراق اجرا شد. این عملیات پیروزمندانه با تحقق تمامی اهداف موردنظر، وارد آوردن تلفات بسیار و انهدام توان رزمی و اسارت قوای دشمن، و کنترل منطقه استراتژیک سد دوکان، آخرین عملیات موفق، منسجم و ثمربخش ایران در جبهه شمال غرب و کردستان عراق در تاریخ دفاع مقدس محسوب می‌شود.
زمینه‌ها و ضرورت‌های طراحی عملیات
ارتش عراق، حملات گسترده‌ای را در ماه‌های پایانی جنگ با بازپس‌گیری فاو در ۲۸ فروردین‌ماه ۱۳۶۷ آغاز کرد. هم زمان با این حملات گسترده، حملات موشکی و هوایی خود را هم به مناطق مسکونی و زیرساخت‌های کشورمان شدت داد. فرماندهان عالی‌رتبه سپاه که قبل از حملات گسترده ارتش عراق طی سال ۱۳۶۶ با تغییر در منطقه نبرد از جنوب به شمال عراق، ابتکار عمل و برتری نظامی را در دست داشتند و با اجرای عملیات‌های منظم و نامنظم، ارتش عراق را به انفعال کشانده بودند، با موج جدید حملات گسترده و با توجه به شرایط سیاسی و نظامی حاکم بر جنگ، پیش‌بینی کردند وضعیت به نفع عراق تغییر کند.
بدین‌جهت تنها چند روز پس از سقوط فاو، برای جلوگیری از شرایط نامطلوب سیاسی و نظامی، به‌سرعت، اجرای عملیات بیت‌المقدس ۶ را در منطقه عمومی ماووت در دستور کار قرار دادند. استان‌های سلیمانیه و کرکوک در شمال عراق جزو اهداف مهم راهبرد نظامی ایران در سال‌های پایانی جنگ محسوب می‌شدند.
قوای نظامی ایران پس از تغییر منطقه جغرافیایی نبرد از جنوب به شمال عراق در سال ۱۳۶۶، عملیات نظامی را برای دستیابی به استان سلیمانیه از دو محور شمالی و جنوبی آغاز کردند.
منطقه عمومی ماووت، اولین هدف محور شمالی به شمار می‌رفت. قوای خودی برای تصرف و عبور از منطقه عملیاتی ماووت چندین عملیات را طی ۱۵ ماه، از آغاز سال ۱۳۶۶ طراحی و اجرا کرد که آخرین آنها عملیات «بیت‌المقدس ۶» بود. پس از عملیات بیت‌المقدس ۲، ارتباط زمینی نیروهای نامنظم خودی از طریق دشت هرمدان به ارتفاع شیخ محمد و از آنجا به یاغسمر - منطقه آزاده شده - برقرار شد. در آستانه عملیات بیت‌المقدس ۳، دشمن با حرکتی گسترده سعی کرد راه ارتباطی نیروهای نامنظم به سوی ایران را مسدود کند.
این تلاش، پس از عملیات اخیر نیز ادامه یافت تا این که دشمن، ارتفاع شیخ محمد را بازپس گرفت. به این ترتیب، دشمن با تسلط بر این ارتفاع، که در منطقه عمومی ماووت، بلندترین قله بعد از گامو به شمار می‌رود، نه تنها راه ارتباطی قرارگاه رمضان را از این مسیر به طور کامل مسدود کرد، بلکه موفق شد عقبه‌های خودی را زیر نظر بگیرد. افزون بر این، ارتفاعات دیگری همچون گوجار، ویولان، ویسی، گرده رش نیز مورد تهدید جدی قرار گرفته بودند. بر همین اساس و در آستانه تهاجم عراق به گوجار - که سقوط آن عواقب بدی برای منطقه عملیاتی بیت‌المقدس۲ داشت - مقرر شد هرچه سریع‌تر عملیاتی در محدوده ارتفاع شیخ محمد انجام شود.
مرحله نگاری عملیات
عملیات در تاریخ ۲۶ اردیبهشت‌ماه سال ۶۷ با رمز «یا امیرالمومنین(ع)» در منطقه عمومی سلیمانیه عراق آغاز شد. در این مرحله، یگان‌هایی از دشمن از جمله سه تیپ منهدم شدند و تلفات و خساراتی بر آنها وارد آمد. با حمله نیروهای ایرانی، مواضع رزمندگان از دید و تیررس خارج و سد و شهر دوکان نیز تحت کنترل آنها در آمد. در مرحله اول این عملیات، بیش از ۱۳۰۰ تن از نیروهای عراقی کشته و زخمی شده و بیش از ۳۲۰ تن به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند.
مرحله دوم این عملیات در تاریخ ۲۸ اردیبهشت‌ماه سال ۶۷ در منطقه عمومی ماووت از استان سلیمانیه آغاز شد و رزمندگان نیروی زمینی سپاه در حالی که دشمن از تحرکات آنها آگاه بود، مواضع آنها را مورد هجوم قرار داده و تعداد دیگری را کشته و زخمی و عده را از جمله سرهنگ دوم صلاح احمد حسن، فرمانده گردان دوم از تیپ ۴۴۸ و چند افسر بلند پایه را به اسارت درآوردند.
با انجام این مرحله، اهداف عملیات به طور کامل حاصل شد وتلاش دشمن برای بازپس گیری مواضع از دست داده بی نتیجه ماند. دشمن در اوج استیصال به سلاح شیمیایی متوسل شد که با عکس العمل پدافند شیمیایی خنثی شده و رزمندگان اسلام به تثبیت مواضع جدید توفیق یافتند.
دستاوردها و نتایج عملیات
هدف اصلی این عملیات، پیشروی و استقرار مناسب نیروها در شمال سلیمانیه، با تکمیل سلسله عملیات‌های انجام شده در ماووت عراق بود. با انجام موفقیت‌آمیز و کم تلفات این عملیات، تمامی اهداف مورد نظر تصرف و تأمین شد. با تصرف نقاط مذکور، اتصال مناطق تحت نفوذ معارضان کرد عراق امکان‌پذیر شده و راه برای خروج آنان، که مدتی پیش تحت هجوم ارتش عراق واقع شده بودند، فراهم شد، اما بر اثر تغییر اوضاع جنگ در جنوب، امکان بهره‌برداری بیشتری از این موفقیت ایجاد نشد.
در نتیجه این عملیات، همچنین ۳۰ تا ۷۰ در صد از تیپ‌های ۴۴۸ و ۶۰۶ از لشکر ۴ پیاده عراق منهدم و تیپ ۷۶ از لشکر ۴ پیاده عراق تقریبا از بین رفت. در این عملیات بیش از ۲ هزار نفر از نیروهای عراقی کشته و زخمی و ۴۰۰ نفر از آنان نیز اسیر شدند. در بیان توفیق این عملیات به سخن مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی جانشین فرماندهی کل قوا و فرماندهی جنگ اشاره می‌کنیم که در جمع‌بندی عملیات گفت: «عملیات بیت‌المقدس ۶ در حد خودش از عملیات نادر ما بوده و همه می‌دانند این ارتفاعات در کردستان عراق در دست هرکسی که باشد، حرف آخر را در آن منطقه او می‌تواند بزند.»
عوامل موثر در پیروزی و تحقق اهداف در «بیت‌المقدس ۶»
۱- رعایت اصل وحدت فرماندهی: به‌طوری‌که در این عملیات، فرماندهی قرارگاه نیروی زمینی و خاتم هیچ‌گونه دخالتی در اجرای عملیات نداشتند و سردار شهید «نورعلی شوشتری» به‌عنوان فرمانده قرارگاه نجف، به‌طور مستقیم، عملیات را طراحی و اجرا کرد.
۲- رعایت اصل غافلگیری: قوای خودی چند روز قبل از عملیات به‌منظور فریب دشم، به یگان‌های مستقر در منطقه شرق ماووت دستور داده بودند، ورود و خروج و نقل و انتقالات از منطقه ماووت انجام شود. یگان‌های رزم از جمله لشکر ۵ نصر، لشکر ۷ ولیعصر (عج)، تیپ ۴۸ فتح، لشکر ۱۰ سیدالشهدا (ع)، لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) و لشکر ۳۲ انصار الحسین (ع)، با اجرای این دستور، توجه اصلی دشمن را به منطقه جنوب شرقی ماووت جلب کردند.
۳- رعایت پوشش و اختفا در طراحی عملیات و انتقال نیروها تا آغاز عملیات: مضاف بر تحرکات قوای خودی در جنوب شرقی ماووت، کمک بزرگی به غافلگیری دشمن کرد. به‌طوری‌که اسرای عراقی در عملیات، در بازجویی‌ها دراین‌باره بیان می‌کردند: چهار روز پیش به ما گفته بودند ایرانی‌ها روز عید فطر قصد عملیات را دارند، اما به دلیل اینکه تحرکاتی در منطقه مشاهده نمی‌کردیم، آماده‌باش را جدی نمی‌گرفتیم.
۴- نقش فعال هوانیروز: خلبانان شجاع هوانیروز توانستند نیروهای پیاده را به لحاظ تدارکاتی و تسلیحاتی به‌خوبی پشتیبانی کنند. همچنین هلی برد نیروهای لشکر ۱۰ نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در موفقیت عملیات داشت.
۵- تشخیص محور پاتک دشمن در منطقه عملیات و اجرای بسیار مناسب آتش توپ‌ها بر قوای دشمن.
۶- توان بالای فرمانده گردان‌ها به‌ویژه فرمانده گردان‌های لشکر ۱۰ که در هدایت نیروها و تأمین اهداف بسیار موفق عمل کردند.
یاد حماسه سازان و رزم آوران این عملیات و شهدای گرانقدری چون شهید میثم نجفی، شهید حمید جهانبخش، شهید عبدالحسین داستان، شهید مجید سلیمی و... گرامی باد...
نظر شما