به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، بیست و چهارم اسفند 1360 در تقویم دفاع مقدس، روزی بیادماندنی است. روزی که یک عملیات انحرافی اما موفق، مانعی بزرگ را از سر راه سپاهیان اسلام در منطقه چزابه رفع کرد و زمینه توفیقات بیشتر و بزرگتر را در عملیات‌های بزرگ و پیروز بیت‌المقدس و فتح المبین فراهم ساخت.

عملیات «ام الحسنین(س)» درست همان روزی اتفاق افتاد که هم‌پیمانان زبون و شرارت پیشه‌ی استکبار و صهیونیسم جهانی یعنی منافقین کوردل در تهران، خواستند شیرینی این پیروزی را با یک اقدام تروریستی جنایتکارانه در انفجار بمبی بسیار قوی در میدان سپاه (عشرت آباد) تهران به تلخی تبدیل کنند.

بستر نظامی- جغرافیایی عملیات

برای اینکه عراق باز نتواند با تمرکز نیرو و با خیال آسوده از جبهه‌هایی چون «چزابه»، حرکاتی غیر قابل پیش‌بینی انجام دهد و برای تجزیه قدرت فرماندهی و تصمیم‌گیری دشمن، از سوی فرماندهان خودی تصمیم به اجرای یک عملیات انحرافی در جبهه‌های مختلف - بجز منطقه عملیاتی فتح‌المبین - گرفته شد. این عملیات چیزی نبود جز عملیات ام الحسنین(س) که با رمز عملیاتی یا پنج تن آل عبا و توسط ارگان‌های عمل کننده سپاه پاسداران اتقلاب اسلامی انجام شد.

چند طرح، مورد نظر بود اما به دلایلی تنها طرح «ام الحسنین (س)» به اجرا گذاشته شد. این عملیات در سه مرحله طی روزهای 24، 25 و 26 اسفندماه 1360 در محور حمیدیه - کرخه کور (نور) انجام شد و طی آن نیروهایی از ایران با شیوه‌های چریکی که تا آن زمان به کار گرفته نشده بودند، در جنوب کرخه ضرباتی به دشمن وارد آوردند. لطمات و آسیب‌های ایران در این عملیات بسیار ناچیز بود، اما دشمن بیش از 850 تن کشته، زخمی و اسیر داد و 15 دستگاه تانک و نفربر و 7 قبضه خمپاره انداز آنها منهدم شد.

صدام به تصور حمله گسترده، مقدار زیادی از نیروهایش را به این منطقة عملیّاتی اعزام می‌کند تا جلوی حرکت را نیروهای ایرانی را بگیرد اما با حرکت جدید تا حد زیادی ابتکار عمل از دست بعثیان خارج می‌شود. ماهواره‌های آمریکایی با فیلمبرداری از منطقه، بار دیگر توجه صدام را به جبهه‌های دزفول و شو   ش جلب می‌کنند و از تمرکز سنگین قوای ایران در این منطقه خبر می‌دهند. صدام که تا آن لحظه با وجود اقدامات فراوان نمی‌تواند ایران را از عملیّات منصرف کند، آخرین تیرترکش را رها می‌سازد و دست به حمله می‌زند اما راه بجایی نمی‌برد و این عملیات با موفقیت به ثمر می‌نشیند.

طراحی استراتژیک عملیات به قصد راهگشایی

پس از عملیات موفق «طریق‌القدس» دو طرح پیشنهاد می‌شود:

 ابتدا عملیات در غرب دزفول و شوش و بعد عملیات در غرب کارون و خرمشهر. پس از بحث و بررسی، سرانجام طرح اول به دلایل زیر به تصویب می‌رسد و دستور تدارک مقدمات عملیات صادر می‌شود:

۱- پس از درگیری و تثبیت موقعیت، تعداد زیادی از نیروهای خودی آزادشده و در عملیات بعدی به کار گرفته می‌شوند.

۲-  وجود دو لشکر ۱ و ۱۰ مکانیزه عراق که در منطقه دست‌نخورده و بسیار کارآمد باقی‌مانده بود و خطر جدی برای رزمندگان اسلام محسوب می‌شد؛ زیرا این دو لشکر به خاطر داشتن تجهیزات سنگین و امکانات قوی با انجام هر تحرکی از طرف رزمندگان اسلام، فوراً می‌توانست خود را به منطقه درگیری رسانده و مزاحمت جدی فراهم آورد. تیپ یک لشکر ۱۰ زرهی که در جنایات هویزه نقش اصلی و اساسی داشت، در منطقه مستقر بود و می‌بایست تاوان تمام جنایات مرتکب شده را پس بدهد. رزمندگان اسلام بااطلاع از این مسئله علاقه‌مند می‌شوند در مقابل این تیپ قرار بگیرند و آن را نابود کنند.

۳- آرایش دشمن زمینه مساعدی برای انهدام بود. همه رسانه‌های غربی و حتی رسانه‌های گروهی داخل در موردحمله قریب‌الوقوع ایران خبر می‌دهند. همچنین ماهواره‌های آمریکایی، صدام را از حمله گسترده ایران در غرب دزفول و شوش مطلع می‌کنند.

مراحل عملیات

صدام پس از ناکامی در گشودن جبهه فعالی چون بستان و تنگه چزابه که با مقاومت دلیرانه رزمندگان اسلام عقیم ماند، دستور آماده‌باش به‌تمامی نیروهایش صادر کرده و از آن‌ها می‌خواهد با انجام عملیاتی گشتی، رزمی، شناسایی و گرفتن اسیر از ایرانی‌ها به چگونگی عملیات پی ببرند.

تعدادی از افراد زبده بعثی انتخاب می‌شوند تا بانفوذ به خاک‌ریزها و سنگرهای کمین نیروهای ایران، از نحوه عملیات مطلع شوند؛ ولی این نیروها باوجود فراگرفتن آموزش‌های لازم در انجام مأموریت خود ناکام می‌مانند. سردمداران عراق با تمام تجهیزات و به‌کارگیری نیروهای تازه‌نفس، قوای خود را در منطقه شوش و دزفول متمرکز می‌کنند تا درمقابل حمله قریب‌الوقوع ایران مقاومت کنند.

ایران نیز با هوشیاری و آگاهی از تحرکات دشمن، به تحرکات دیگری دست می‌زنند تا دشمن را اغفال کند. بدین منظور تصمیم به اجرای عملیات محدود در منطقه‌ای خاص می‌کند، یعنی عملیات «ام‌الحسنین(س)» در جبهه حمیدیه- کرخه‌نور. این عملیات در سه مرحله طی روزهای ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ اسفندماه ۱۳۶۰ در محور حمیدیه کرخه نور انجام گرفت و طی آن نیروهای ایران با شیوه چریکی که تا آن زمان به کار گرفته نشده بودند، در جنوب کرخه ضرباتی به دشمن وارد آوردند.

برای این‌که عراق باز نتواند با تمرکز نیرو و با خیال آسوده از جبهه‌هایی چون «چزابه» حرکاتی غر قابل پیش‌بینی انجام دهد و برای تجزیه قدرت فرماندهی و تصمیم‌گیری دشمن، از سوی فرماندهان خودی تصمیم به اجرای یک عملیات انحرافی در جبهه‌های مختلف - به‌جز منطقه عملیاتی فتح المبین گرفته شد.

محور «حمیدیه- کرخه کور»؛ مرحله اصلی و نقطه اوج عملیات

در منطقه سید جابر، بچه‌های جنگ‌های نامنظم شهید چمران مستقر بودند، سید جابر در جنوب حمیدیه و در کنار رودخانه کرخه نور قرار داشت. عمده نیروهای دشمن، در آن‌طرف رودخانه یعنی جنوب مستقر بودند. در آن حوالی دشمن سیل بندی احداث کرده بود که از جاده خرمشهر شروع می‌شد و تا جنوب رودخانه تداوم می‌یافت. روبه روی سید جابر، دشمن یک نعل اسبی داشت که فاصله‌اش با رودخانه حدود چهارصد متر بود. حدود دو گردان دشمن در حوالی نعل اسبی و اطراف آن مستقر بودند.

قرار شد عملیاتی در این محور، البته یک عملیات ایذایی- انحرافی برای فریب دشمن، صورت گیرد. هدف اصلی، عملیات فتح المبین بود. در غرب اهواز تیپ زرهی دشمن مستقر بود که در پاتک‌ها از آن استفاده می‌کرد.

هدف عملیات کنندگان، جلب‌توجه این تیپ و کشاندن آن به‌طرف نیروهای ایرانی بود تا در محور فتح المبین، این نیروها با فشار کمتری بتوانند عملیات را انجام دهند. کل کار اطلاعاتی این عملیات که به «ام الحسنین(س)» معروف شد بر عهده سپاه خوزستان بود. فرماندهی عملیات را شهید علی هاشمی بر عهده داشت.

ماجرای نام «مادر سادات(س)» روی عملیات

کار شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات حدود ۴۵ روز طول کشید. حاج علی برای نام‌گذاری عملیات به برادر روحانی که در جمع بود، گفت: دوست دارم این عملیات به نام حضرت زهرا (س) نام‌گذاری شود، القاب یا کنیه‌های حضرت را برایم بگو، حاج‌آقا گفتند حضرت زهرا القاب زیادی دارند و شروع به نام بردن از القاب حضرت کردند تا رسید به نام ام الحسنین (س)، حاجی گفت این خیلی جالبه! هم‌اسم بی‌بی فاطمه زهرا (س) روی آن است و هم نام امام حسن (ع) و امام حسین (ع). رمز عملیات را فاطمه الزهرا (س) گذاشتند. توان نیروهای ایران در این عملیات، سه گردان رزمی بود.

البته برای اینکه عراق باز نتواند با تمرکز نیرو و با خیال آسوده از جبهه‌هایی چون چزابه، حرکاتی غیرقابل‌پیش‌بینی انجام دهد و برای تجزیه قدرت فرماندهی و تصمیم‌گیری دشمن، از سوی فرماندهان خودی تصمیم به اجرای یک عملیات انحرافی در جبهه‌های مختلف، به‌جز منطقه عملیاتی فتح المبین گرفته شد. چند طرح موردنظر بود اما تنها طرح ام الحسنین (س) به اجرا گذاشته شد.

فردای آن روز دشمن تک سنگینی کرد، چنان‌که حتی از رودخانه کرخه هم عبور کرد و لشکر ۶ زرهی عراق درگیر ماجرا شد و این همان چیزی بود که در اهداف عملیات بود، جنگ سختی درگرفت کانون جنگ، منطقه عملیاتی سید جابر بود. طی این عملیات تیپ 37 نور سپاه پاسداران با فرماندهی شهید علی هاشمی و متشکل از رزمندگان سپاه حمیدیه ، اراک و لرستان توانستند با تاکتیک های جنگ چریکی ضربات سنگینی به دشمن وارد آورند. عملیات ام الحسنین سلام الله علیها طی سه مرحله با حضور 2-3 گردان از جمله گردان اعزامی از اراک با موفقیت کامل اجرا شد و پس از انهدام دشمن، نیروها به مواضع قبلی خود بازگشتند.

پس از اجرای عملیات‌های مولای متقیان (ع) در منطقه چزابه و ام الحسنین (س) در منطقه طراح، عملیات بزرگ فتح المبین در تاریخ 1361/01/01 در منطقه غرب شوش انجام شد که عملیات‌های مذکور تأثیر به‌سزایی، در موفقیت آن داشتند.