به گزارش خبرنگار سیاسی حیات؛ در روز ۲۶ دی ۱۳۵۷ محمدرضا پهلوی آخرین شاه ایران، تهران را به مقصد آسوان مصر ترک کرد؛ سفری بی‌بازگشت که خبر آن به سرعت در ایران و جهان پیچید و زیر عنوان «شاه رفت» تیتر درشت روزنامه‌های عصر تهران شد.
شاه به بهانه استراحت و بلافاصله بعد از معرفی کابینه بختیار آخرین نخست وزیر سلسله پهلوی، تهران را ترک کرد. رفتن محمد رضا پهلوی از ایران واکنش های فراوانی را از کف خیابان های تهران تا رسانه های داخلی و خارجی داشت؛ واکنش هایی که سرآمد آن را می توان تیتر ماندگار "شاه رفت" روزنامه اطلاعات دانست
با اعلام فرار شاه از رادیو تهران، جشن‌های عمومی سراسر کشور را فرا گرفت و مردم به خیابان‌ها ریختند. هزاران نفر در نقاط مختلف کشور اجتماع کرده و مجسمه‌های شاه را سرنگون کردند. رانندگان با روشن کردن چراغ اتومبیل‌های خود و مردم با پخش نقل و شیرینی خروج آخرین شاه ایران را جشن گرفتند. باقیمانده مجسمه‌های محمدرضا پهلوی و رضا شاه را پایین کشیدند و تصاویر مختلفی از امام خمینی در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی به جای عکس شاه نصب شد.
پس از خروج شاه از کشور مردم در کوتاه‌ترین زمان ممکن، از طریق سازماندهی مساجد برقراری امنیت در بیشتر نقاط تهران را به عهده گرفتند و عملاً ارتش از جریان امور امنیتی خارج شد. در حالی که بختیار و وابستگان دربار تاکید داشتند که این سفری موقتی برای شاه خواهد بود اما انقلابیون گویی یقین داشتند که شاه دیگر هرگز به کشور باز نخواهد گشت.
تیتر «شاه رفت» نیز یکی از ماندگارترین تیترهای مطبوعات دوران انقلاب ۱۳۵۷ است که در ۲۶ دی ماه در صفحه نخست روزنامه اطلاعات نقش می‌بندد.
شاه در اولین مرحله از سفر با هواپیمای اختصاصی‌اش وارد آسوان مصر شد. سپس در دوم بهمن ۱۳۵۷ به مراکش رفت. شاه تصمیم داشت رهسپار آمریکا شود اما مقامات آمریکائی به دلیل اوجگیری بحران سیاسی در روابط تهران و واشنگتن، مایل به پذیرائی از وی نبودند. محمدرضا پهلوی در شرایطی که نتوانسته بود کشوری را به عنوان پناهگاه بیابد، مجبور شد در روز دهم فروردین ماه ۱۳۵۸ به باهاما(کشوری در اقیانوس اطلس شمالی و در منطقه کارائیب) برود. در روز ۲۰ خرداد ۱۳۵۸ با یک هواپیمای کرایه‌ای راهی مکزیک شد. پس از ۴ ماه اقامت در مکزیک وی مطلع شد که دولت کارتر با سفر او به آمریکا صرفاً با هدف معالجه بیماریش موافقت کرده است. از این رو در ۳۰ مهر، مکزیکوسیتی را به مقصد نیویورک ترک کرد و در بیمارستانی در این شهر بستری شد.
شاه و همسرش به مکانی که بعداً معلوم شد، تیمارستانی برای نگهداری بیماران روانی است برده شدند. با ورود به این مکان همسر شاه برای نخستین بار با داد و فریاد به همراهان آمریکائی خود اعتراض کرد و گفت: «آیا ما در اینجا زندانی هستیم؟ آیا کارتر ما را زندانی کرده است؟ ما در این جا دیوانه خواهیم شد؟ باید بیرون برویم.» اما آنها در نهایت به پایگاه‌های نظامی «لک لند» تکزاس منتقل شدند.
امام خمینی بنیان گذار انقلاب در این روز طی پیامی ۹ بندی خطاب به ملت ایران، راهپیمایی روز اربعین حسینی را در ۲۹ دی تایید کردند و در اخطاری به نمایندگان مجلس و اعضای شورای سلطنت فرمودند: به وکلای غیرقانونی مجلسین اخطار می‌شود که از رفتن به مجلسین اهتراز کنند و در صورت تخلف مورد مواخذه مردم قرار خواهند گرفت. به کسانی که در شورای سلطنتی غیرقانونی به عنوان عضویت داخل شده‌اند، اخطار می‌کنم که این عمل غیرقانونی و دخالت آنان در مقدرات کشور جرم است و بی‌درنگ از این شورا کناره‌گیری کنند و در صورت تخلف مسئول پیشامدها هستند.
بعد از مدتی شاه و همرش مجبور به اقامت در پاناما شده و ۱۰۰روز در پاناما ماندند، سپس در سوم فروردین ۱۳۵۹ رهسپار قاهره شدند. شاه روز هشتم فروردین در بیمارستان معادی قاهره تحت عمل جراحی طحال و کبد قرار گرفت. عاملی که موجب مرگ او شد.
البته در پنج سال پایانی حکومت پهلوی، چه در داخل حکومت و چه بین متحدان خارجی، تلاش‌های بسیاری شد تا به شاه هشدار داده شود موقعیت کنونی ظاهرا مطلوب و آرمانی ثروت و قدرت در ایران، لزوما در میان‌مدت و درازمدت به همین وضع نخواهد ماند و نیازمند تحولات جدی در جهت توسعه سیاسی و اجازه فعالیت به نهادهای مستقل مدنی جدی در کشور است.
در یک دوره طولانی و به خصوص در دهه پایانی، حکومت شاه تلاش داشت تا مردم را نسبت به مسائل ملی، نادان و کر و کور تربیت کرده تا فقط جنبه‌های مثبت عملکرد حکومت او را ببینند و تایید کنند. ولی این روش به تدریج و در سال‌های پایانی کارکرد خود را از دست داد و به جای مردم، شاه و حکومت او به عارضه نادانی، نابینایی و ناشنوایی مبدل شدند. ۲۶ دی ۱۳۵۷، اگرچه به‌طور نمادین روز خروج همیشگی محمد رضا شاه از ایران است، ولی این خروج و تغییر شرایط از سال‌ها قبل آغاز شده بود.
نظر شما