به گزارش خبرنگار اقتصادی حیات؛ این روزها در بازار و صنعت خودرو همه جا سخن از واردات خودرو است. موضوع پرحاشیه ای که حتی وزیر را نیز کله پا می‌کند. دو سال گذشته بود که پس از انتصاب فاطمی امین در منصب وزیر صمت، وی صحبت از واردات خودرو برای تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار و تولید صنعت خودرو کشورمان به میان آورد. در ابتدا فاطمی امین سنگ بزرگی را برداشت که از همان زمان مشخص بود که سنگ بزرگ، نشانه نزدن است. فاطمی امین مدعی بود که می تواند ره صد ساله را یک شبه طی کند و ۲۰۰ هزار خودرو تا پایان خرداد ۱۴۰۲ به  کشور وارد نماید اما در همان روزگار از بدو مطرح کردن مبحث واردات خودرو، فعالان و اصحاب رسانه معتقد بودند که این امر غیر ممکن است.

منتقدان بر این باور بودند که دو عامل کمبود ارز و تحریم‌ها مانع از برآورده شدن آرزوی محال فاطمی امین در خصوص واردات خودرو می‌شود. روزها گذشت و فاطمی امین از صدارت وزارت صمت عزل شد و تا به امروز که فرمان هدایت وزارت صمت در دستان علی آبادی است هیچ خودروی وارداتی جدیدی با پلاک ملی پای بر کف خیابان‌های کشورمان نگذاشته است. موضوع کمبود و تخصیص ارز برای واردات خودرو این روزها جدی‌تر از هر زمان دیگری است، حال آنکه برای واردات خودرو در سامانه جامع یکپارچه فروش خودرو قریب به ۶ ماه است که پول از متقاضیان دریافت شده و مشتریان چشم انتظار واردات خودرو هستند. عباس علی آبادی می‌گوید واردات خودرو معطل تخصیص ارز از جانب بانک مرکزی است و توپ را در میدان بانک مرکزی انداخته است. در مقابل بانک مرکزی پاسخی به گلایه خریداران نمی‌دهد که خود جای سوال دارد!

اما آنچه در آتش  کمبود و تامین ارز با منشا خارجی برای واردات خودرو می‌دمد اظهارات اخیر رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس است: «می توانیم با ارز حاصل از صادرات محصولات کشاورزی، صنایع دستی و دانش بنیان‌ها اقدام به واردات خودرو کنیم.» این ادعا چندی بعد توسط بانک مرکزی تکذیب شد. درست به فاصله یک روز پس از تکذیبیه بانک مرکزی این بار خبری به نقل از قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی منتشر می‌شود که اظهار داشته: «مصوبه‌ای برای واردات خودرو با ارز حاصل از صادرات خشکبار وجود ندارد.» با این تفاسیر اگر ذره‌ای انکار یا شک نسبت به کمبود ارز برای واردات خودرو در کشور وجود داشت، تبدیل به یقین شد.

آیا واردات خودرو با توجه به تامین ارز با منشا خارج از کشور امکان پذیر است یا خیر؟

مسیح فرزانه از فعالان و کارشناسان صنعت خودرو در گفتگو با «حیات» گفت: خبر درمانی یا به بیان دیگر آرزوفروشی زمانی اتفاق می‌افتد که وعده‌ای از سوی متولیان امر داده می‌شود؛ اما در عمل اتفاقی رقم نمی‌خورد؛ این اتفاق در چند سال گذشته در زمان برجام رخ داد، در آن دوران نرخ ارز در بازار نسبت به اخبار مثبت و منفی واکنش نشان می‌داد اما پس از مدتی این الگوی رفتاری در بازار ارز از بین رفت و دیگر شاهد نوسان قیمت ارز با توجه به اخبار روز نبودیم و آن زمان می گفتند اخبار برجام در بازار پیشخور شده است یا به بیان بهتر اخبار مثبت و یا منفی حاصل از توافق برجام دیگر اثری بر بازار ارز در داخل کشور نمی‌گذاشت.

وی ادامه داد: در باب واردات خودرو نیز این اتفاق رقم خورده است، در زمان وزارت فاطمی امین وزارت صمت طی نامه ای از رئیس جمهور درخواست می‌کند که یک میلیارد یورو  ارز تخصیص داده شده برای واردات گوشی آیفون  به کشور را به واردات خودرو اختصاص دهند و حتی در برهه ای جلوی واردات گوشی آیفون نیز به کشور گرفته شد اما هیچ خودرویی با ارز واردات تلفن همراه به کشور وارد نشد. بعد از مدتی خبری مبنی بر تامین ارز برای واردات خودرو با صادرات خودرو در فضای رسانه مطرح شد که این طرح نیز عملیاتی نشد زیرا ما صادرات چشمگیری در حوزه خودرو نداریم که به این واسطه بتوانیم نیاز کشور به واردات خودرو را مرتفع سازیم. در ادامه‌ خبر درمانی ها سازمان توسعه و تجارت عنوان کرد کسانی که صادرکننده هستند می بایست ارز حاصل از صادرات خود را به بانک مرکزی و سامانه نیما معرفی کنند. در غیر این صورت صادرکنندگان تعهد ارزی به بانک مرکزی پیدا خواهند کرد که با اجرای این قانون عملا واردات خودرو با منشا ارز خارجی منتفی به نظر می رسد.

فرزانه بیان کرد: در ادامه یافتن راه حل برای منشا تامین ارز واردات خودرو حتی برخی از نمایندگان مجلس اظهار کردند که دلارهای بالشتی مردم به ۶۰ تا ۸۰ میلیارد دلار می رسد و می توان از این ارز برای واردات خودرو استفاده کرد. این سخنان از سوی نمایندگان ملت در شرایطی عنوان می شود که  نگهداری مبلغی بیش از ۱۰ هزار دلار در منزل قاچاق به حساب می آید و افراد برای نگهداری ارز باید منشا آن را به بانک احراز کنند. از آنجایی که این دست اخبار، پشتوانه‌ علمی و عملی نداشت اعتبار و اثرش را در بازار خودرو از دست داد. وزارت صمت در ابتدای دولت سیزدهم وعده واردات ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو را تا پایان خرداد ۱۴۰۲ به مردم داده بود اما طبق آخرین آمار گمرک تا این لحظه حدود ۸۰۰ دستگاه خودرو وارد کشور شده است. اگر دولت نتواند در نیمه دوم سال حدود ۱۰ هزار دستگاه خودرو به کشور وارد کند فنر قیمتی بازار خودرو با توجه به تورم و قیمت ارز درمی رود و دیگر توان تاب آوری ندارد؛ آن زمان است که  خبر درمانی ها هم بی اثر خواهد شد.

فرزانه گفت: در این خصوص دو راهکار مطرح شده توسط مسئولان برای واردات خودرو یعنی ارز حاصل از صادرات و ارز های موجود در منازل باید در نظر داشت که اجرای هر دو طرح دارای تبعاتی است که در اجرای این طرح ها باید دقت عمل لازم لحاظ شود در غیر این صورت موجب بروز تلاطم و آشفتگی قیمت ارز در بازار و همچنین تراز ارزی کشور می‌شود.

متاسفانه در حال حاضر تراز ارزی کشور طبق اعلام بانک مرکزی منفی است و هزینه کرد ارزهای حاصل از صادرات و اشخاص حقیقی در روند  واردات خودرو امر نادرست و غیر ضرورری است، زیرا این ارز در شرایط فعلی که کشور می تواند مصارف دیگری از جمله دارو و گندم داشته باشد و یا در بحث تامین ارز تولید خودرو داخلی هزینه شود زیرا حفظ ظرفیت تولید در داخل با توجه به گستردگی قشر هدفی که در داخل کشور دارد ضروری به نظر می رسد.

فرهنگ سازی در موضوع خودروهای برقی فارغ از شیوه استفاده و نگهداری خودرو شامل چه مواردی می‌شود؟

مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودرو گفت: زمانی که ما صحبت از خودروهای برقی و یا هیبرید به میان می‌آوریم باید بدانیم که درباره‌ (های تک ترین) سطح تکنولوژی تولید خودرو در دنیا صحبت می‌کنیم که این تکنولوژی حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز به درستی فراگیر نشده است. ما در حال حاضر در کشورمان برای تامین قطعات و باتری‌ خودروهای هیبرید که در دور قبلی واردات خودرو به کشورمان وارد شده‌اند هم اکنون با مشکل تامین قطعه دست و پنجه نرم می‌کنیم. برای مثال عمر مفید باتری خودروهای برقی و هیبرید ۵ سال است که با گذشت زمان باید نسبت به تعویض آنها اقدام شود و عملا  به دلیل تحریم ها و قیمت بسیار بالای قطعات و باتری خودروهای هیبرید و تمام برقی، امکان تهیه و دسترسی به این قطعات برای بسیاری از مالکان این خودروها امکان پذیر نیست و از این رو بخشی از خودروهای هیبرید موجود در بازار کشورمان با بنزین در حال تردد هستند و در بازار خودرو نیز به دلیل کمبود  قطعه و عدم فرهنگ سازی استفاده از این خودروها، مشتریان بازار خودرو تمایل کمتری نسبت به خرید این خودروها از خود نشان نمی‌دهند.

فرزانه اظهار کرد: مضاف بر این مورد  نبود جایگاه شارژ سریع در خیابان‌ها و جاده‌های کشور یعنی همان زیرساخت، مانع از استقبال مردم از این خودروها می‌شود. در هفته‌های گذشته تصاویر چند ایستگاه  شارژ خودروهای برقی که در شهر تهران احداث شده بودند در فضای مجازی منتشر شد اما به دلیل عدم فرهنگ سازی و آگاه سازی مردم توسط مسئولان و متولیان امر در بحث فرهنگ سازی استقبالی از آنها نشد. متاسفانه هیچ یک از سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی ذینفع در این امر هیچ گونه آموزشی برای استفاده و بیان فواید آن به مخاطبان و مردم ارائه نکردند که به راحتی می توانستند از طریق بیلبوردها و یا ساخت کلیپ و انتشار در فضای مجازی و رسانه های کشور مردم را به سمت چگونگی استفاده از ایستگاه های شارژو دلیل استفاده از خودروهای برقی در دنیا سوق دهند. اگر شما نتوانید در بحث فرهنگ سازی، آموزش استفاده از خودروی برقی را به مردم یاد بدهید در بحث فروش آن نیز موفق نخواهید بود و عملا مورد استقبال مردم قرار نخواهد گرفت و پروژه برقی سازی موفقیت آمیز نخواهد بود و به نظرم پروژه خودروهای برقی که وزارت خانه دائما درخصوص آن صحبت می کند بیشتر شبیه به یک ژست شیک است و به صورت فراگیر اتفاق نخواهد افتاد.

خبرنگار: محمدحسین صادقی