به گزارش گروه سیاسی حیات؛ صبح امروز ابر موشک هایپر سونیک «فتاح» جدیدترین دستاورد را هبردی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با حضور رئیس جمهور رونمایی شد. حال به ویژگی ها این موشک بپردازیم.
تمامی موشک های بالستیک بین قاره ای در زرادخانه های هسته ای جهان هایپرسونیک هستند و در بالاترین شتاب خود به سرعت ۲۴,۱۴۰ کیلومتر بر ساعت معادل ۶.۴ کیلومتر در ثانیه می رسند. موشک های بالستیک قاره پیما روی راکت های بسیار بزرگی پرواز می کنند که در یک مسیر از پیش تعیین شده پرواز کرده و سپس از اتمسفر بالاتر رفته و وارد فضا می شوند تا در ادامه بار دیگر وارد اتمسفر زمین شوند. نسل جدید موشک های هایپرسونیک بسیار سریع پرواز می کنند اما نه به سرعت موشک های بالستیک قاره پیما. این موشک ها از راکت های بسیار کوچکتری استفاده می کنند که باعث می شود به لایه های بالای اتمسفر زمین برسند.
قدرت های بزرگ نظامی جهان مانند روسیه، چین و ایالات متحده همواره برای توسعه موشک های هایپرسونیک با هم رقابت داشته اند، سیستم موشکی با سرعتی چنان بالا که امکان رهگیری آن با هیچ کدام از سیستم ها دفاع موشکی کنونی وجود ندارد. موشک های هایپرسونیک نقش مهمی در سیاست خارجی کشورهای برتر نظامی جهان در سال های آینده ایفا خواهند کرد، موشک هایی که ستون مرکزی ژئوپلتیک این کشورها را تشکیل می دهند، در شرایطی که جغرافیا و قدرت تکنولوژیکی را می توان با این موشک های هایپرسونیک تحلیل برد.
موشکهای هایپرسونیک، این جدیدترین تکنولوژی جنگ افزار در دنیاست که شاید به صورت عملیاتی فقط روسیه در جنگ اوکراین استفاده کرده است. موشکهایی که به دلیل سرعت بالای حرکت و پرواز در بالای جو زمین فرصت ردیابی را از هر پدافندی میگیرند.
همانطور که گفته شد روسیه اخیرا در جنگ با اوکراین در یکی از بخشهای غربی این کشور از یک موشک فراصوت یا هایپرسونیک استفاده کرد. این خبر موجب نگرانی بسیاری از شهروندان دنیا شد. ولی موشکهای فراصوت دقیقا چه نوع موشکهایی هستند، چه انواعی دارند و چرا میتوانند تهدیدی برای امنیت جهانی محسوب شوند؟
بر اساس این گزارش؛ سیستمهای هایپرسونیک به خاطر مانورپذیری بالا در زمان حرکت میتوانند تهدیدبرانگیز باشند. این موشکها در حین حرکت خیلی سریع میتوانند مسیر خود را تغییر داده و کاری کنند که ردیابی و پیشبینی حرکتشان دشوار باشد. یکی از دیگر خطرات این دسته از موشکها مقدار مسافتی است که طی میکنند.
توانایی حرکت موشک های هایپرسونیک جدید بسیار بیشتر از موشکهای فروصوت ولی بسیار کمتر از موشکهای بالستیک قارهپیماست. آمریکا، روسیه و چین هیچکدام نمیتوانند به خوبی این موشکهای قارهپیما را ردیابی کنند.
فراصوت یا هایپرسونیک به چه معناست؟
موج صوتی با سرعتی برابر با ۱۲۳۵ کیلومتر بر ساعت در ماده سیال حرکت میکند. واحد سنجش سرعت صوت ماخ است و به سرعتهای بالاتر از یک ماخ مافوق صوت میگویند.
در آیرودینامیک سرعتهای بالاتر از ۵ ماخ را سرعت هایپرسونیک مینامند. بنا بر این تعریف یک موشک برای هایپرسونیک بودن حداقل باید به سرعتی فراتر از ۵ برابر سرعت صوت دست پیدا کند.
موشک های هایپرسونیک چه انواعی دارند؟
جنگافزارهای فراصوت بهجز موشکهای بالستیک قارهپیما سه نوع دارند: ایروبالستیک، پرندههای هواسُر و موشکهای کروز. سامانههای ایروبالستیک فراصوت از هواپیماها رها میشوند و با استفاده از راکتها به سرعت فراصوت میرسند. سامانهای که روسیه برای حمله به اوکراین استفاده کرده «کینژال» نام دارد و یک موشک ایروبالستیک است. این فناوری از حدود ۱۹۸۰ وجود داشته است.
پرندههای هواسُر فراصوت با یک راکت به ارتفاعات بالا میروند و بعد به سمت هدف سُر میخورند. از جمله نمونههای این موشکها میتوانیم به «دانگفنگ-۱۷» چین، «آوانگارد» روسیه و سامانه حمله سریع آمریکا اشاره کنیم. مقامات ایالات متحده قبلا ابراز نگرانی کرده بودند که فناوری پرندههای هواسر چین از آمریکا پیشرفتهترند.
موشکهای کروز فراصوت با کمک راکت به سرعتی بالاتر از سرعت حرکت صوت میرسند و بعد با استفاده از موتوری موسوم به «اسکرمجت» این سرعت را حفظ میکنند. از آنجایی که این موشکها هوا را به داخل موتور خود میکشانند، نسبت به پرندههای هواسر به راکتهای پرتابی کوچکتری نیاز دارند، در نتیجه هزینه استفاده از آنها کمتر است و میتوان از مکانهای بیشتری پرتابشان کرد. موشکهای کروز فراصوت توسط چین و آمریکا در دست توسعه قرار دارند. آمریکا ظاهرا در ماه مارس ۲۰۲۰ نمونهای از موشک فراصوت اسکرمجت را آزمایش کرده بود.
چرا تکنولوژی این موشک این قدر استراتژیک است؟
موشکهای هایپرسونیک بسیار ارزشمند هستند، به این دلیل که در حال حاضر هیچ روش عملیاتی و قابل اتکایی برای رهگیری و نابودی آنها وجود ندارد. اما در شرایطی که تکنولوژی دفاعی پیشرفت خواهد کرد، روشیهایی برای مقابله با این موشکها نیز ابداع خواهد شد، از جمله سلاحهای با انرژی پرتابی هدایت شده و سلاحهای غیرجنبشی که میتوانند گزینههایی برای دفاع در مقابل موشکهای هایپرسونیک باشند. اما اینها همه تکنولوژی آینده هستند و در حال حاضر رقابت برای موشکهای عملیاتی هایپرسونیک بین کشورهای ایالات متحده، روسیه و چین نیز بسیار شدید است. در هر صورت، هنوز هم هیچ دفاع موثری در مقابله با بارانی از موشکهای بالستیک قاره پیمای متعارف نیز وجود ندارد.
شاید به همین دلیل است که سردار حاجی زاده در بخشی از گفته هایش تاکید کرد با احتیاط میگوید اقلا تا ده سال آینده هیچ سامانه پدافندی امکان ردیابی این موشکها را ندارد و ترجیح میدهد آمریکاییها باور نکنند ایران چنین موشکی را ساخته است.
مقابله با موشکهای فراصوت دشوار است
دلیل اصلی توسعه نسل جدید جنگافزارهای فراصوت این است که مقابله با آنها به خاطر سرعت، مانورپذیری و مسیر پروازشان دشوار است. آمریکا برای دفاع در برابر تسلیحات فراصوت شروع به توسعه یک رویکرد چندلایه کرده که شامل مجموعهای از حسگرها در فضا و همکاری نزدیک با متحدان است. ولی پیادهسازی این رویکرد احتمالا پرهزینه و زمانبر خواهد بود.
موشکهای فراصوت معمولی و غیرهستهای معمولا برای منهدمسازی اهداف ارزشمندی مثل ناوهای هواپیمابر استفاده میشوند. از معادله خارج کردن چنین اهدافی میتواند نقشی تعیینکننده در نتیجه یک درگیری نظامی داشته باشد. با این حال، موشکهای فراصوت پرهزینهاند و احتمالا در تعداد بالا ساخته نخواهند شد. بهعلاوه، همانطور که مشاهده شد، این موشکها لزوماً نمیتوانند پایاندهنده جنگی مثل جنگ روسیه و اوکراین باشند.
کدام کشورها فناوری ساخت سلاح هایپرسونیک دارند؟
در حالی که میتوان روسیه و چین را پیشتاز تولید سلاحهای هایپرسونیک نامید، آمریکا هم برنامه گستردهای برای تولید این دست سلاحها دارد. روسیه در جنگ اوکراین از سلاح هایپرسونیک برای هدف قرار دادن یک انبار مهمات استفاده کرد و عملا عملیاتی بودن آن را نشان داد. چین هم چندی است که از سلاح عملیاتی هایپرسونیک خود با کد DF-DZ رونمایی کرده است.آمریکا هم از آزمایش موفق سلاحهای هایپرسونیک هواپرتاب خود خبر داده و پروژههایی، چون X ۵۱ بویینگ را در دست توسعه دارد.
در این میان کشورهای دیگری، چون هند، کره شمالی و ژاپن هم برنامههایی برای ساخت سلاح هایپرسونیک دارند. در تمام دنیا شاید به تعداد انگشتان دو دست، کشوری نباشد که صاحب این تکنولوژی نظامی است.
به گزارش حیات؛؛ آبان سال ۱۴۰۱ بود که سردار حاجیزاده در حاشیه مراسم سالگرد شهادت سردار طهرانیمقدم در ستاد نیروی هوافضای سپاه از ساخت یک موشک بالستیک هایپرسونیک خبر داد و گفت: این موشک سرعت بالایی دارد و در جو و خارج از جو میتواند مانور دهد.
برد موشک فتاح ۱۴۰۰ کیلومتر است
وی خاطرنشان کرد: این موشک جدید از همه سامانه های سپر موشکی عبور میکند و فکر نمیکنم تا دهها سال بعد هم فناوری پیدا شود که بتوان با آن مقابله کند. این موشک سامانه های ضد موشکی دشمن را هدف قرار می دهد و یک جهش بزرگ نسلی در حوزه موشکی است.
این موشک با قابلیتهای تاکتیکی، به دلیل برخورداری از پیشران سوخت جامد نازل متحرک مرحله دوم، قابلیت دستیابی به سرعتهای بسیار بالا و همچنین انجام مانورهای مختلف در داخل و خارج از جو زمین به منظور غلبه بر انواع سامانههای دفاع هوایی دشمن را دارد.
برد موشک فتاح ۱۴۰۰ کیلومتر و سرعت آن پیش از اصابت به هدف ۱۳ تا ۱۵ ماخ است.
گزارش: صفورا طالب زاده
نظر شما