به گزارش خبرنگار اقتصادی حیات؛ کمبود آب، شامل تنش آب، کم‌آبی و بحران آب است. تنش آب را می‌توان مشکل در یافتن منابع آب شیرین برای استفاده معنا کرد که به دلیل تخلیه منابع رخ می‌دهد. بحران آب وضعیتی است که در آن عرضه آب قابل آشامیدن و غیرآلوده در یک منطقه کمتر از میزان تقاضای آن است.
کم آبی می‌تواند از دو ساز و کار حاصل شود که عبارتند از کم‌آبی فیزیکی و کم‌آبی اقتصادی. کم‌آبی فیزیکی از ناکافی بودن منابع آب طبیعی برای تأمین تقاضای یک ناحیه ناشی می‌شود و کم‌آبی اقتصادی، نتیجه مدیریت ضعیف منابع آب کافی است.
براساس این گزارش طبق برنامه توسعه سازمان ملل متحد غالباً، حالت دوم (کم‌آبی فیزیکی) در کشورها یا مناطقی که کمبود آب را تجربه می‌کنند، بیشتر است زیرا اکثر کشورها و مناطق، آب کافی برای تأمین نیازهای خانگی، صنعتی، و زیست‌محیطی دارند، اما فاقد ابزاری برای تأمین آن در یک رویکرد مناسب و در دسترس هستند.
براین اساس با وجود بارش‌های فراوان در سراسر کشور، امسال نیز بخش‌هایی از کشورمان مانند تهران، یا شاهد رشد بارش کاهشی بودند و نسبت به آمار بارش‌های سال آبی قبل و متوسط درازمدت، با کاهش در میزان بارش‌ها مواجه‌اند.
میزان بارش‌های استان تهران در سال آبی جاری از ابتدای مهرماه تا 14 فروردین در مجموع 162.8 میلی‌متر بود که در مقایسه با مدت مشابه سال آبی قبل 160.4 میلی‌متر رشدی 2درصدی داشت، اما میزان بارش‌های سال آبی جاری استان تهران نسبت به آمار متوسط درازمدت 54ساله که 206.7 میلی‌متر بوده، کاهشی 21درصدی را نشان می‌دهد.
در حالت عادی ذخایر آب سدهای پایتخت، سهم برداشت از ذخایر سدها برای تأمین آب شرب 70 درصد و سهم منابع زیرزمینی از تأمین آب شرب به 30 درصد می‌رسد. در این میان هرچه میزان منابع آبی تهران در سدهای پنج‌گانه نسبت به سال‌های عادی بارندگی، کاهش داشته باشد، سهم استفاده از منابع زیرزمینی افزایش و سهم استفاده از منابع سطحی در تأمین آب تهران کمتر می‌شود.
همچنین از ابتدای سال آبی جاری مهر 1400 تا 12 فروردین‌ماه 1402، در مجموع 21 میلیارد و 480 میلیون مترمکعب آب وارد سدهای ایران شده که در مقایسه با ورودی 18 میلیارد و 540 میلیون مترمکعبی آب به سدهای کشور در مدت زمان مشابه سال آبی قبل، رشدی 16درصدی داشته است.
طبق آخرین آمار رسمی اعلام‌شده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران، میزان رهاسازی آب از سدها برای مصارف شرب، صنعت، کشاورزی و اهداف زیست‌محیطی در 191 روز ابتدایی سال آبی جاری، 12 میلیارد و 570 میلیون مترمکعب بوده است که نسبت به خروجی 12 میلیارد و 590 میلیون مترمکعبی آب از سدهای کشور در مدت مشابه سال آبی گذشته، تقریبا تفاوتی را نشان نمی‌دهد.
با وجود 27 میلیارد و 990 میلیون مترمکعب آب در مخازن سدهای کشور، میزان پرشدگی سدها به 57 درصد رسیده و در زمان حاضر 43 درصد ظرفیت مخازن سدهای کشور خالی است. این‌درحالی‌است که میزان ذخایر آبی سدهای ایران در زمان مشابه سال قبل یعنی12 فروردین 1401، بالغ بر 25 میلیارد و 250 میلیون مترمکعب بوده و شاهد رشد 11درصدی در میزان ذخایر آبی سدها در کشور هستیم.
بر اساس آخرین آمار تنها ده درصد مصرف، آب خانگی بوده و بیشتر از ۹۰ درصد آب مصرفی کشور به کارخانه‌ها، کشاورزی و بخش خدمات اختصاص دارد. در حال حاضر، بسیاری از استانهای کشور با مشکلات جدی در تأمین آب مواجه هستند و در برخی مناطق، مردم از آب شرب بهره‌ای ندارند.
بحران آب در کشور به اندازه ای شدید است که نیاز به تلاش‌های بیشتری برای حفظ منابع آبی و بهبود وضعیت آب دارد. به دلیل شدت خشکسالی و کاهش منابع آبی، بسیاری از استان‌ها در ایران با بحران آب مواجه هستند. با این حال، برخی از استان‌هایی که احتمالا بیشترین بحران آب را در سال 1402 خواهند داشت احتمالا کرمانشاه، فارس، خراسان جنوبی، یزد، سیستان و بلوچستان، کردستان ، قزوین، همدان خواهند بود. دلایل بحران آب در این استان‌ها عبارتند از:
– کمبود بارش در سال‌های اخیر
– استفاده بیش از حد و نامتعادل از منابع آبی، به ویژه در کشاورزی و دامداری
– فرسایش خاک و کاهش توان تثبیت آب در خاک
– افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی و نیاز بیشتر به آب شرب و خدمات شهری
– نبود مدیریت صحیح و پایدار منابع آبی و عدم پیشگیری در برابر بحران‌های آتی.
به نظر بسیاری از کارشناسان از جملهراهکارهایی که برای عبور از بحران آب در کشور می‌توان به آن‌ها اشاره کرد عبارتند از:
1. افزایش فناوری‌های صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی و خانگی.
2. اجرای برنامه‌های توسعه منابع آبی، احداث سد و تأمین آب از منابع مختلف
3. ترویج کشت‌های مقاوم به خشکی و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی.
4. افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی آب در سدها و مخازن.
5. افزایش توان اجرایی سازمان‌های مسئول در زمینه مدیریت منابع آبی.
6. ترویج فرهنگ صرفه جویی در مصرف آب در جامعه.
7. توسعه فناوری‌های جدید و نوآورانه در زمینه مدیریت منابع آبی.
8. افزایش همکاری و هماهنگی میان سازمان‌های مسئول در زمینه مدیریت منابع آبی.
در پایان با نگاهی کارشناسانه و علمی و با اجرای دقیق و به موقع، هریک از این راهکارها می‌تواند به کاهش بحران آب در کشور کمک کرده و به حفظ منابع آبی و بهبود وضعیت آب در کشور منجر شود.
گزارش: معصومه غفاری
نظر شما