به گزارش گروه اجتماعی حیات؛ فضانوردان باید با حجم فزاینده‌ای از زباله‌های فضایی در مدار زمین دست‌وپنجه نرم کنند اما در صورت بروز چنین مشکلی در «ایستگاه فضایی بین‌المللی»، رویه‌هایی وجود دارد.

 به نقل از اسپیس، زباله‌های فضایی هر چند وقت یک بار، بر سر راه «ایستگاه فضایی بین‌المللی»(ISS) قرار می‌گیرند. ایستگاه فضایی بین‌المللی از سال 1998 در مدار بوده و به خاطر وجود زباله‌های فضایی، ده‌ها بار مجبور به انجام دادن مانورهای فرار شده است. گزارش دسامبر 2022 ناسا نشان می‌دهد که ایستگاه فضایی بین‌المللی از سال 1999 تاکنون 32 بار خود را اصلاح کرده است تا از برخورد با ماهواره‌ها و زباله‌های فضایی قابل ردیابی جلوگیری کند.

حملاتی از سوی ریزشهاب‌سنگ‌ها یا زباله‌های فضایی ناشی از فضاپیماهای روسی «پراگرس»(Progress) و «سایوز»(Soyuz) ثبت شده‌اند اما با پرتاب ماهواره‌های بیشتر به فضا، مشکل زباله‌های فضایی با سرعت بیشتری در حال رشد است و خطر برخورد آنها با ایستگاه فضایی بین‌المللی یا با یکدیگر را افزایش می‌دهد. پراکندگی زباله‌های فضایی شناخته‌شده، ایستگاه فضایی بین‌المللی را به انجام دادن مانورهای اجتنابی مجبور کرده، فضانوردان را به پناه گرفتن ملزم کرده و حتی پیاده‌روی‌های فضایی را لغو کرده است.

فضانورد ماموریت «اکسپدیشن 40» از پشت پنجره گنبدی ایستگاه فضایی بین‌المللی به بقایای بک شهاب‌سنگ اشاره می‌کند

در این گزارش می‌بینیم که ایستگاه فضایی بین‌المللی چه زمانی مجبور است از زباله‌ها دوری کند، چگونه از مسیر برخورد با زباله‌های فضایی خارج می‌شود و اگر ناسا و شرکای ایستگاه فضایی بین‌المللی نتوانند به موقع مانورهای فرار را انجام دهند، چه اتفاقی می‌افتد.

ایستگاه فضایی بین‌المللی چه زمانی مجبور می‌شود از زباله‌های فضایی دوری کند؟

مدار ایستگاه فضایی بین‌المللی که در حدود 400 کیلومتر بالاتر از زمین قرار دارد، بیش از هر زمان دیگری مملو از زباله‌های فضایی است. این موضوع تا اندازه‌ای به دلیل افزایش تعداد ماهواره‌ها است.

دستورالعمل‌های دیرینه ناسا، ایستگاه فضایی بین‌المللی را ملزم می‌کنند که در صورت قرار گرفتن یک ماهواره‌ در اطراف مدار ایستگاه، مانور اجرا شود.

مقامات ناسا در مه 2021 نوشتند: زمانی که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که هر شیء ردیابی‌شده در فاصله نگران‌کننده‌ای از نزدیک ایستگاه فضایی بین‌المللی عبور می‌کند و کیفیت داده‌های ردیابی به اندازه کافی دقیق تلقی می‌شود، مراکز کنترل ماموریت در هیوستون و مسکو با یکدیگر همکاری می‌کنند تا یک اقدام محتاطانه را انجام دهند.

تصاویر ناسا و «آژانس فضایی کانادا»، محل برخورد زباله‌های فضایی را به بازوی رباتیک کانادارم2 در ایستگاه فضایی بین‌المللی نشان می‌دهند که در 12 می 2021 مشاهده و در 28 مه تصویر آن منتشر شد

مشکل زباله‌های فضایی چقدر خطرناک است؟

«اتحادیه دانشمندان نگران»(Union of Concerned Scientists)، 5465 ماهواره فعال را تا ماه مه 2022 ردیابی کرد که در مقایسه با شش ماه پیش از آن یعنی دسامبر 2021، با 4852 ماهواره ثبت‌شده، 12 درصد افزایش داشته است. آنها اطلاعات خود را از آمارهای به‌روزشده «دفتر امور فضایی ملل متحد» یا «یونوسا»(UNOOSA) به دست می‌آورند.

«استیون یانگ»(Steven Young)، نماینده اتحادیه واشنگتن دی‌سی در مارس 2022 نوشت: تعداد ماهواره‌های عملیاتی که در حال حاضر در مدار قرار دارند، شگفت‌انگیز است. تعداد ماهواره‌های پرتاب‌شده در سال جاری(2022)، بیشتر از تعداد کل ماهواره‌های فعال در سال 2016 یعنی تنها شش سال پیش است.

اکثریت قریب به اتفاق ماهواره‌های جدید متعلق به شرکت «اسپیس ایکس»(SpaceX) هستند که قصد دارد در کوتاه‌مدت، حداقل 12 هزار ماهواره پهن‌باند «استارلینک»(Starlink) را در مدار پایین زمین داشته باشد و برای 30 هزار ماهواره دیگر درخواست تایید کرده است. اسپیس ‌ایکس گفته که رویه‌هایی را برای دور کردن ماهواره‌های استارلینک از مسیر مشکل‌ساز در نظر گرفته است.

مدار ماهواره‌های استارلینک متفاوت است اما برخی از آنها در ارتفاعی بین 340 تا 350 کیلومتر قرار دارند که نزدیک به ایستگاه فضایی بین‌المللی است.اگرچه تعداد ماهواره‌های استارلینک بسیار زیاد است اما مقامات این شرکت در به‌روزرسانی فوریه 2022 نوشتند: برای انجام دادن عملیات فضایی ایمن به روشی مقیاس‌پذیر، اسپیس ‌ایکس هر ماهواره را به یک سیستم خودکار جلوگیری از برخورد مجهز کرده است که تضمین می‌کند ماهواره می‌تواند برای جلوگیری از برخورد احتمالی با اجسام دیگر مانور دهد.

طبق جدولی که «جاناتان مکداول»(Jonathan McDowell)، اخترشناس «مرکز اخترفیزیک هاروارد اسمیتسونین»(CFA) ارائه داده، اسپیس ایکس از مارس 2023 تقریبا 4000 ماهواره را به مدار پرتاب کرده است. مقاله‌ای که در آوریل 2020 توسط مکداول ارائه شد، نشان می‌دهد که مدار پایین زمین در سال‌های اخیر به دلیل پرتاب ماهواره‌های استارلینک، شاهد افزایش چشمگیر جمعیت ماهواره‌ها بوده است. مدار ماهواره‌های استارلینک متفاوت است اما برخی از آنها در ارتفاعی بین 340 تا 350 کیلومتر قرار دارند که نزدیک به ایستگاه فضایی بین‌المللی است.

در فوریه 2023 وقتی از مکداول پرسیده شد که اگر استارلینک و سایر شبکه‌های ماهواره‌ای متعلق به «وان وب»(OneWeb) و شرکت فرعی «آمازون»(Amazon) موسوم به «کویپر سیستمز»(Kuiper Systems) به طور کامل ساخته شوند، وضعیت در مدار چگونه خواهد بود، پاسخ داد: مدار زمین مانند یک بزرگراه بین ایالتی در ساعت شلوغی و هنگام وقوع طوفان برفی خواهد شد که همه با سرعت بسیار زیاد در آن رانندگی می‌کنند؛ با این تفاوت که چندین بزرگراه بین ایالتی وجود دارد که بدون چراغ توقف از یکدیگر می‌گذرند