به گزارش حیات، چهارمین پاسداشت هنر و ادبیات انقلاب اسلامی به‌مناسبت رونمایی از تقریظ رهبر معظم انقلاب اسلامی بر کتاب «روح‌الله»، اثر هادی حکیمیان صبح امروز، 11 خردادماه، در آستانه سالروز ارتحال امام خمینی(ره) در دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب برگزار شد.
محمدرضا کائینی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر، با بیان اینکه از حدود 30 سال پیش یعنی در اواسط دهه 70 تخریب نام امام(ره) شروع شد و انتشار تقریظ بر این کتاب و دیگر آثار مشابه در واقع پادزهری بر تخریب نام امام(ره) است، گفت: جریانی که از اواسط دهه 70 شروع شد، عملاً به این نتیجه رسیده بود که با خط امام(ره) نمی‌شود کشور را اداره کرد. با این حال از عکس و تصویر و نام ایشان استفاده می‌کردند و سران آنها حتی به نام و عکس امام فتنه و علیه نظام و انقلاب اعلام موضع می‌کردند.
نثر کتاب «روح‌الله» همانند نثر آل احمد است
وی با اشاره به امتیاز کتاب «روح‌الله» نسبت به دیگر آثار مشابه افزود: ما هنوز اثر بایسته‌ای درباره امام(ره) و حتی انقلاب تولید نکردیم. الآن هم علی‌رغم همه تلاش‌ها اثری که اجماع و یا شبه اجماع کارشناسان را داشته باشد، تولید نشده است. از این منظر، کتاب آقای حکیمیان نقطه عطفی است برای این جریان.
کائینی با بیان اینکه نویسنده با نگارش «روح‌الله» گام بلندی در این راه برداشته است، افزود: این کتاب یک زندگی‌نامه نیست؛ وقایع زندگی امام(ره) را بسط نداده اما وارد هر موضوعی شده، آن را کامل پرداخته و نشان داده که بر موضوع اشراف دارد. از جمله امتیازات محتوایی کتاب این است که نویسنده تلاش کرده از اسناد کمتر منتشر شده یا منتشر نشده استفاده کند.
به گفته این پژوهشگر؛ ما در مورد بسیاری از شخصیت‌ها اشباع کاذب ایجاد کردیم و وقتی به زندگی آنها نزدیک می‌شویم، می‌بینیم که چه ناگفته‌های بسیاری در زندگی آنها وجود دارد. درباره امام(ره) هم این موضوع صدق می‌کند. از این منظر، حکیمیان دو سند ارائه کرده که از جمله ویژگی‌های کتاب به شمار می‌رود؛ حرف نو، سند نو و حتی تصویر نو در جذاب‌تر کردن اثر مؤثر است؛ از این جهت تلاش حکیمیان ارزشمند است.
وی با بیان اینکه حکیمیان در کتاب «روح‌الله» به آرای امام(ره) در دوره پیش از پیروزی انقلاب توجه نشان داده و این یکی از موضوعات مغفول درباره امام(ره) است، گفت: شخصیت امام(ره) از کودکی با سیاست پیوند خورده بود. شناخت ایشان از وقایع به‌گونه‌ای بود که اصلاً قابل مقایسه با دیگر علما نبود؛ به‌طوری که اشراف و اطلاعات ایشان تعجب برخی از آقایان را برانگیخته بود.
کائینی اشراف حکیمیان بر گروه‌های مختلف سیاسی را از دیگر نقاط قوت کتاب برشمرد و درباره نثر کتاب یادآور شد: نثر «روح‌الله» شبیه نثر آل احمد است و اگر کسی با انس پیدا کند، روی او تأثیر خواهد گذاشت.
مهدی ابراهیم‌زاده، معاون دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب، در این نشست با بیان اینکه "در جریان معرفی تقریظ‌ها از کشف استعدادهای جوان که شاید هنوز در دوره انقلاب به دنیا نیامده بودند، شگفت‌زده می‌شویم."، گفت: این‌ها ثمره درختی هستند که امام(ره) بنا نهاده بودند؛ ثمراتی که خودشان باعث غبطه رهبر انقلاب می‌شوند و ایشان اصرار دارند که انتشار تقریظ ادامه پیدا کند و این جریان تقویت شود.
وی ادامه داد: در تقریظ‌های قبل به شهدا و فرهنگ جهاد و شهادت می‌پرداختیم، در این نشست به کسی می‌پردازیم که معمار و اصل جریان انقلاب و فرهنگ انقلابی است و امروز خود را در چهره فرزندان مقاومت از یمن تا لبنان و فلسطین نشان می‌دهد.
او گفت: پرداختن به امام(ره) پرداختن به اصل و ریشه ماست. تلألو و درخشش شخصیت ایشان به‌گونه‌ای است که طیف وسیعی از افراد از چپ و مارکسیست گرفته تا دیگر گروه‌ها را ذیل فرهنگ اسلامی متحد می‌کند و انقلاب را به پیروزی می‌رساند، امیدواریم جریان فرهنگی انقلاب امروز هم بتواند در پیروزی جبهه مقاومت ما را مدد برساند.
امام(ره) رمز بقای انقلاب را همانند رمز پیروزی آن می‌دانند
شهره پیرانی، پژوهشگر، در بخش دیگری از این نشست به موضوع تداوم انقلاب پرداخت و با طرح این شبهه که در زمان رحلت امام(ره) برخی فکر می‌کردند انقلاب به پایان راه رسیده است، گفت: دو دلیل برای رد این نظریه مطرح شد؛ نخست آنکه انقلاب اسلامی یک انقلاب تک نفره نبود و دوم اینکه تشییع امام(ره)، پایگاه مردمی انقلاب را نشان داد؛ اتفاقی که بارها پس از آن نیز تکرار شد.
وی با بیان اینکه نظریه‌های مختلفی درباره تداوم انقلاب مطرح شده است، یادآور شد: امام(ره) در روز بعد از پیروزی انقلاب در سخنرانی 23 بهمن 57 بحث تداوم انقلاب را مطرح می‌کنند و حفظ و تداوم آن را یک تکلیف الهی می‌دانند و تاکید دارند که انقلاب شعبه ولایت رسول خداست. ایشان بر این تأکید دارند که انقلاب اسلامی نه تنها در ایران که می‌تواند الهام‌بخش مردم دنیا در مبارزه با استعمار باشد که این امر، مفهوم جهانی بودن انقلاب را با تاکید بر اسلامی بودن، مطرح می‌کند.
وی افزود: امام(ره) رمز بقای انقلاب را همانند رمز پیروزی آن مانند انگیزه الهی، حکومت اسلامی، وحدت مردم و... می‌دانند. در کتاب «روح‌الله» روی بحث توکل به خدا، وحدت کلمه و حضور مردم بارها به عنوان حفظ و تداوم انقلاب مطرح شده است.
پیرانی با بیان اینکه پیروزی انقلاب سخت است اما تداوم آن سخت‌تر است، ادامه داد: انقلاب یک رویداد تاریخی نیست؛ بلکه یک مسئولیت همیشگی است و همه مردم باید به آن توجه کنند.
وی با تأکید بر اینکه بیانیه گام دوم انقلاب نمود بارزی از تداوم انقلاب است، یادآور شد: در این بیانیه با طرح مباحثی چون مقابله با تهدیدهای داخلی و خارجی، اتکا به جوانان، توسعه فرهنگ انقلابی، ایجاد انگیزه، تأکید بر عدالت اجتماعی و ... در جهت تداوم انقلاب تأکید شده است. بر این اساس، بر تربیت نسل آگاه و امیدوار که دشمن خارجی و داخلی را بشناسد و پای کار بماند برای رسیدن به این منظور تأکید شده است.
سطرهای خواندنی کتاب «روح‌الله»
وحید یامین‌پور، نویسنده، نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه مردم امام(ره) را مرد نظرکرده می‌دیدند که قرار است شرایط را تغییر دهد، گفت: حقیقت معقول نهضت رسول خدا(ص) باید در قالب زمان تجلی پیدا می‌کرد. این حقیقت در آیین‌های شیعه تجدید می‌شد اما با امام(ره) این حقیقت در تاریخ تجلی پیدا کرد.
وی با بیان اینکه کتاب «روح‌الله» توانسته این مسئله را در بخش‌هایی از کتاب شکوفا کند، افزود: نمونه آن را می‌توان در روایت‌های 15 خرداد در کتاب دید. یکی از دقت‌هایی که در کتاب دیده می‌شود، این است که نویسنده در مواقع حساس روایت را از زبان دیگران نقل کرده است که نمونه‌ای از آن را می‌توان در سوالات همسر پاکروان درباره امام(ره) دید که همسرش می‌گوید این آدم، آدم عجیبی است و ایمانش به آینده در زبان نمی‌گنجد.
به گفته وی؛ کتاب «روح‌الله» علی‌رغم اینکه گاه لحن تاریخی و گزارشی می‌گیرد، در لحظه‌هایی فرد را در مواجهه با حقیقت تاریخ قرار می‌دهد؛ حقیقت انقلاب ودیعه‌ای است از قرن‌ها پیش که در جان شیعیان بوده است.
انقلاب اسلامی و تغییر تعاریف رایج نظریه‌پردازان
سجاد صفارهرندی، پژوهشگر، نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه امام(ره) وجوه مختلفی دارند اما مهمترین وجه شخصیت ایشان، رهبری انقلاب اسلامی است، گفت: نسبت انقلاب با امام(ره) متفاوت با نسبت انقلابات دیگر با رهبرانشان است. پیش و پس از انقلاب وقایعی در سطح جهان داشتیم که به حق و ناحق تعبیر انقلاب شد و رهبرانی برای آن معرفی شدند، اما نسبتی که انقلاب با امام(ره) دارد متفاوت با همه این‌هاست.
وی با تأکید بر اینکه این نظر، فارغ از علقه به شخصیت امام(ره) و کاملاً یک گزاره جامعه‌شناختی است، یادآور شد: در ادبیات جامعه‌شناسی، درباره چرایی وقوع انقلاب‌ها نگاه مسلطی وجود داشت که می‌گفت لحظه‌ای هستند که سیستم با بحران مواجهه است، گرفتار ورشکستگی و فروریختگی می‌شود و در این موقعیت است که افرادی که دارای شأن سیاسی هستند و یا زیرک‌اند، سوار این تلاطم‌ها می‌شوند و ماجرا را با کامیابی خود به پایان می‌برند. انقلابات بزرگی که مثال‌های کلاسیک جامعه‌شناسی هستند، مؤید این تعریف‌اند مانند انقلاب فرانسه که در اثر دچار شدن به قحطی سنگین رخ داد.
وی با بیان اینکه در تعاریف جامعه‌شناختی، انقلابات ایجاد نمی‌شوند بلکه به وجود می‌آید، ادامه داد: در این میان، انقلاب اسلامی ابطال‌کننده این تصور بود. ایران با مسئله استبداد، فاصله طبقاتی، مشکلات اقتصادی و معیشتی و... مواجه بود اما این‌ها به خودی خود زمینه‌ساز انقلاب نبود. افرادی هم در آن مقطع برآوردی از نزدیک بودن انقلاب نداشتند اما انقلاب رخ داد و صورت‌بندی نظریه رایج در زمینه انقلاب را دگرگون کرد.
این پژوهشگر با بیان اینکه سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا مدل‌های نظری پیشین فروریخت؟، اضافه کرد: پاسخی که به آن رسیدند، این بود که اینجا برای اولین‌بار یک انقلاب ساخته شد و این کاری است که رهبری انقلاب آن را انجام داد. بعدها بحث کنش و اراده که در ادبیات نظری در صورت‌بندی انقلاب‌ها جا نداشت، جای جدی‌تری باز کرد و ما در انقلاب اسلامی آن را به خوبی دیدیم. نکته جالب اینجاست کسی که خود در مرکز این ماجراست، برای خود هیچ نقشی نمی‌بیند؛ در حالی که جهانی او را اصل ماجرا می‌داند، او از عطا و فیض الهی سخن می‌گوید؛ البته نه به تعارف، بلکه از اعماق وجود.
شخصیت امام(ره) مانند اقیانوسی بود که رودخانه حوادث بر او تأثیری نداشت
ابراهیم برزگر، استاد دانشگاه، در بخش دیگری از این نشست، به ابعادی از شخصیت امام(ره) اشاره کرد و گفت: امام(ره) در سیر و سلوک شخصی دنبال تهذیب نفس و قائل به این بودند که خودسازی قبل از جامعه‌سازی لازم و ضروری است؛ در واقع در نظر ایشان، بعد از خودسازی است که فرد می‌تواند بر ملت یا امت تأثیر بگذارد. امام(ره) در این سیر و سلوک شخصی، به دنبال مسابقه با خود بود که البته این هم نوعی از فلسفه زندگی است که در آن فرد تلاش می‌کند هر روزش متفاوت با دیروزش باشد.
وی ادامه داد: در گام بعد، امام(ره) بعد از انقلاب می‌فرماید که برنامه درازمدت ما انسان‌سازی و کادرسازی است. خود ایشان تعبیر می‌کند که اسلام، کارخانه انسان‌سازی است. با تمرکز بر شخصیت امام(ره) می‌توانیم به صورت اعجازآمیزی در تربیت نسل جوان و سیاستمداران عمل کنیم.
به گفته این استاد دانشگاه؛ امام(ره) معتقد است که اگر انسان مالک نفسش شود، محرک‌های بیرونی او را تحریک نمی‌کند و مستی شهرت، تملق دیگران و... او را منفعل نمی‌کند، در روز شکست ناامید و در پیروزی مغرور نمی‌شود. در توصیه‌هایی که امام(ره) به شخصیت‌های سیاسی به ویژه بنی‌صدر داشت، تاکید داشتند که حال فرد در مقاطع مختلف تغییر نکند. به همین جهت است که امام(ره) به تملق دیگران حساس بودند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دادند.
برزگز با اشاره به دیگر ویژگی‌های شخصیتی امام(ره)، سعه صدر را از جمله این خصائص دانست و افزود: شخصیت امام(ره) مانند اقیانوسی بود که رودخانه حوادث بر او تأثیری نداشت و او را منفعل نمی‌کرد. سیاست دوستی و سیاست دشمنی امام(ره) از دیگر ویژگی‌های ایشان بود که براساس آن، از اختلافات رد می‌شوند و از انشعاب مردم جلوگیری می‌کنند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: خلوص امام(ره) سبب شد که ابر و باد و مه و خورشید در خدمت ایشان قرار گیرد که نمونه آن را می‌توان در واقعه طبس دید. حل مسئله سنت و مدرنیته از دیگر توانایی‌ها و ویژگی‌های امام راحل(ره) بود که توانست معمای 150 ساله‌ای را حل کند که آیا اسلام می‌تواند نظام سیاسی ایجاد کند یا خیر؟ امام(ره) توانست انقلابی را با گزاره دینی ایجاد کند.
وی در ادامه به تمدن‌سازی در ادامه نهضت امام(ره) اشاره و سنگ‌اندازی غرب در این مسیر را به عنوان یکی از جنایت‌ها یاد کرد.
امام(ره) افسانه آمریکا را به عنوان کشور سلطه‌گر خیرخواه واژگون کرد
حکیمه سقای بی ریا، پژوهشگر، در بخشی از این نشست با بیان اینکه حرکت امام(ره) یک بُعد نرم‌افزاری دارد و یک بُعد سخت‌افزاری، گفت: بُعد نرم‌افزاری حرکت امام(ره) این بود که افسانه آمریکا را به عنوان کشور سلطه‌گر خیرخواه واژگون کرد. شروع این حرکت را در اعتراض به کاپیتولاسیون می‌بینیم که ایشان در این سخنرانی، بارها از کلمه «خطر» استفاده کردند.
وی با بیان اینکه تیزبینی امام(ره) را می‌توان در این مسیر دید، افزود: امام(ره) توانستند این تصویر از آمریکا را از بین ببرند، اسلام ناب را روی کار بیاورند و این امر به عنوان حرکت جدیدی در بازخوانی شخصیت حضرت امام می‌تواند ما را کمک کند؛ به ویژه آنکه امروز نظام سلطه از درون مورد نقد جدی از درون قرار گرفته است.
تقریظ رهبر انقلاب مایه قوت قلب من شد
هادی حکیمیان، نویسنده کتاب «روح‌الله» با بیان اینکه سوالی که در نسل جوان مطرح می‌شود این است که چرا باید درباره امام(ره) بخوانیم و بنویسیم، گفت: بیشترین تأثیر را سیره و اندیشه‌های امام(ره) روی زندگی ما دارد؛ چه طرفداران امام و انقلاب و چه مخالفان متاثر از شخصیت ایشان هستند. به شدت زندگی همه ما متأثر از آرا و اندیشه‌های ایشان است؛ پس لازم است که همه ایشان را بشناسند.
وی با بیان اینکه در اتمسفری زندگی می‌کنیم که متأثر از اندیشه‌های ایشان است، به سه سوال اساسی که کتاب «روح‌الله» در پی پاسخ دادن به آن است، افزود: در هنگام نگارش، مخاطب اصلی کتاب را نسلی در نظر گرفتم که دوران رهبری امام را درک نکردند. دلم می‌خواست کتابی بنویسم که آحاد مردم آن را بخوانند و نثر روان و جذابیت‌های رمان‌گونه برای خوانندگان داشته باشد. من تلاشم را کردم امیدوارم مخاطب هم آن را بپسندد.
نویسنده «روح‌الله» با بیان اینکه در کتاب حاضر تلاش داشتم به سه سوال اساسی پاسخ دهم، اضافه کرد: مطرح می‌شود که چه لزومی داشت در سال 57 در ایران انقلاب رخ دهد، چرا این انقلاب باید صبغه دینی داشته باشد و چرا یکی از مؤلفه‌های این انقلاب مذهبی باید غرب‌ستیزی باشد و چرا باید این مؤلفه تا امروز حفظ شود؟ وی با بیان اینکه هنگام نگارش کتاب همیشه یک دلهره‌ای داشتم که عکس‌العمل خوانندگان چه خواهد بود؟
وی افزود: چون شخصیت امام(ره) یک شخصیت معاصر است و مردم و شخصیت‌های داخلی و خارجی و خانواده و همراهان ایشان، از امام(ره) تصویر دارند. دلهره داشتم که نگویند کتاب، با آن تصویر مغایر است که تقریظ رهبر انقلاب بر این کتاب باعث امید و دلگرمی ما شد. رهبر انقلاب به عنوان نزدیک‌ترین فرد به امام(ره) این تصویر را تأیید کردند و این مایه قوت قلب من شد و امید مضاعفی داد که با این پشت‌گرمی در این عرصه کار کنم.
امام(ره) صدای اسلام در عصر ماست
قاسم تبریزی، پژوهشگر حوزه تاریخ، نیز در بخشی از این نشست با بیان اینکه ارکان انقلاب در سه رکن است، گفت: ایدئولوژی اسلام‌ساز، فرهنگ و تمدن اسلامی و حکومت اسلامی. امام(ره) اسلام و قرآن را احیا کرد. نظریه حضرت امام(ره) در ارائه انقلاب چیزی جز اسلام، قرآن و سیره اهل بیت(ع) نیست.
او در ادامه با اشاره به سخن شهید صدر مبنی بر اینکه در امام(ره) ذوب شوید، آنگونه که او در اسلام ذوب شده است، ادامه داد: امام(ره) صدای اسلام در عصر ماست و اسلام را از غربت به متن جامعه آورد؛ اسلامی که جامعیت دارد و اسلام ناب محمدی است.
این پژوهشگر با اشاره به شخصیت امام(ره)، ایشان را عبد صالح خدا معرفی کرد و افزود: ایشان نشان داد که اسلام دین سیاست و حکومت است و باید حکومت کند؛ چنانکه در گذشته در زمان پیامبر(ص) و امام علی(ع) نیز این حکومت تشکیل شده است.
منبع؛ تسنیم
نظر شما