به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات؛ امام باقر (ع) از رسول خدا (ص) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: هنگامی که روز اوّل شوّال فرا می رسد، منادی ندا می‌دهد: ای مؤمنان برای دریافت جوائز و پاداش‌های خود بشتابید! آنگاه امام(ع) فرمود: جایزه‌های خداوند مانند جایزه‌های پادشاهان نیست (یعنی جایزه او بسیار بزرگ و معنوی و قبولی طاعات و رضوان الهی است).

در پایان نیز تأکید فرمود: «روز اوّل شوال روز دریافت جایزه هاست.»

اعمال شب عید فطر:

اول:

غسل در وقتی که آفتاب غروب کرد.

دوم:

احیای این شب به نماز و دعا و استغفار و بیتوته در مسجد.

سوم:

بعد از نماز مغرب و عشاء و نماز صبح و بعد از نماز عید این تکبیر را بگویید (الله‏ُ اَکْبَرُ ، اللّه‏ُ اَکْبَرُ ، لا اِلهَ اِلاَّ اللّه‏ُ وَاللّه‏ُ اَکْبَرُ ، اللّه‏ُ اَکْبَرُ وَللّه‏ِ الحَمْدُ ، اللّه‏ُ اَکْبَرُ عَلی ما هَدانا)

چهارم:

چون نماز مغرب و نافله آن را در شب عید خواندید دستها را به سوی آسمان بلند کرده و بگویید (یا ذاالمن و الطول یا ذاالجود یا مصطفی محمد و ناصره صل علی محمد و آل محمد و اغفرلی کل ذنب احصیته وهو عندک فی کتاب مبین) پس سجده بروید و صد مرتبه در سجده بگویید (اتوب الی الله) و حاجات خود را از خداوند تعالی بخواهید. در روایت دیگر است که بعد از نماز مغرب شب عید به سجده بروید و بگویید (یا ذاالحول یا ذاالطول یا مصطفیا محمدا و ناصره صل علی محمد و آل محمد واغفرلی کل ذنب اذنبته و نسیته انا و هو عندک فی کتاب مبین). سپس یکصد مرتبه بگویید (أتوب الی الله)

پنجم:

زیارت امام حسین (علیه السلام) مخصوص شب عید فطر . این عمل دارای فضیلت بسیار است.

ش شم:

ده مرتبه بگویید (یا دائم الفضل علی البریة یا باسط الیدین بالعطیة یا صاحب المواهب السنیة صل علی محمد و آله خیرالوری سجیة واغفرلنا یا ذاالعلی فی هذه العشیة).

 هفتم:

حضرت رسول اکرم (صل الله علیه وآله وسلم) در این شب ده رکعت نماز که در هر رکعت (یک مرتبه حمد و ده مرتبه قل هو الله) است را سفارش نموده است. در رکوع و سجده ده مرتبه ذکر (سبحان الله والحمدلله و لا اله الاالله والله اکبر) گفته شود.

بعد از ده رکعت هزار مرتبه استغفار کنید و بعد از استغفار سر بر سجده بگذارید و بگویید: (یا حی یا قیوم یا ذاالجلال و الاکرام یا رحمان الدنیا والاخرة و رحیمهما یا ارحم الراحمین یا اله الاولین والآخرین اغفرلنا ذنوبنا و تقبل منا صلواتنا و صیامنا و قیامنا).

پیامبر فرمودند: قسم به حق آنکه مرا به راستی به نبوت مبعوث فرموده، جبرئیل مرا خبر داد هر کس چنین بخواند سر از سجده برنداشته خداوند اعمال ماه رمضان او را قبول کرده و او می آمرزد.

هشتم:

بعد از نماز مغرب و نافله شب عید، دو رکعت نماز بجا آورید. (در رکعت اول پس از سوره حمد، هزار مرتبه سوره توحید را بخوانید و بعد از سلام سر بر سجده گذاشته و صد مرتبه بگویید اتوب الی الله) پس بگویید (یا ذاالمن والجود یا ذاالمن والطول یا مصطفی محمد صلی الله علیه وآله صل علی محمد وآله) و حاجات خود را طلب کنید.

حضرت امیر المومنین (علیه السلام) فرمودند: هر کس این نماز را به این صورت انجام دهد خداوند منان حاجات او را ادا می کند حتی اگر به تعداد ریگ های بیابان گناه داشته باشد، خداوند او را می آمرزد. بعد از این نماز این دعا را بخوانید:

یاالله یاالله یاالله یا رحمان یاالله یا رحیم یاالله یا ملک یاالله یا قدوس یاالله یا سلام یاالله یا مؤمن یاالله یا مهیمن یاالله یا عزیز یاالله یا جبار یا الله یا متکبر یاالله یا خالق یاالله یا بارئ یاالله یا مصور یاالله یا عالم یاالله یا عظیم یاالله یا علیم یاالله یا کریم یاالله یا حلیم یاالله یا حکیم یاالله یا سمیع یاالله یا بصیر یاالله یا قریب یاالله یا مجیب یاالله یا جواد یاالله یا ماجد یاالله یا ملی یاالله یا وفی یاالله یا مولی یاالله یا قاضی یاالله یا سریع یاالله یا شدید یاالله یا رئوف یاالله یا رقیب یاالله یا مجید یاالله یا حفیظ یاالله یا محیط یاالله یا سیدالسادات یاالله یا اول یاالله یا آخر یاالله یا ظاهر یاالله یا باطن یاالله یا فاخر یاالله یا قاهر یا الله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا ودود یاالله یا نور یاالله یا رافع یاالله یا مانع یاالله یا دافع یاالله یا فاتح یاالله یا نفاح [نفاع] یاالله یا جلیل یاالله یا جمیل یاالله یا شهید یاالله یا شاهد یاالله یا مغیث ‏یاالله یا حبیب یاالله یا فاطر یاالله یا مطهر یاالله یا ملک یاالله یا مقتدر یاالله یا قابض یاالله یا باسط یاالله یا محیی یاالله یا ممیت ‏یاالله یا باعث‏ یاالله یا وارث یاالله یا معطی یاالله یا مفضل یاالله یا منعم یاالله یا حق یاالله یا مبین یاالله یا طیب یاالله یا محسن یاالله یا مجمل یاالله یا مبدئ یاالله یا معید یاالله یا بارئ یاالله یا بدیع یاالله یا هادی یاالله یا کافی یاالله یا شافی یاالله یا علی یاالله یاعظیم یاالله یا حنان یاالله یا منان یاالله یا ذاالطول یاالله یا متعالی یاالله یا عدل یاالله یا ذاالمعارج یاالله یا صادق یاالله یا صدوق یاالله یا دیان یاالله یا باقی یاالله یا واقی یاالله یا ذاالجلال یاالله یا ذاالاکرام یاالله یا محمود یاالله یا معبود یاالله یا صانع یاالله یا معین یاالله یا مکون یاالله یا فعال یاالله یا لطیف یاالله یا غفور یاالله یا شکور یاالله یا نور یاالله یا قدیر یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله یا رباه یاالله اسالک ان تصلی علی محمد و آل محمد و تمن علی برضاک و تعفو عنی بحلمک و توسع علی من رزقک الحلال الطیب من حیث احتسب و من حیث لا احتسب فانی عبدک لیس لی احد سواک ولا احد اساله غیرک یا ارحم الراحمین ما شاء الله لا قوة الا بالله العلی العظیم.

نهم:

چهارده رکعت نماز بخوانید. در هر رکعت (حمد و آیة الکرسی و سه مرتبه قل هو الله احد). خداوند متعال برای هر رکعت ثواب چهل سال عبادت و ثواب عبادت هر کسی که نماز خوانده و روزه گرفته در این ماه را به او می‌دهد.

دهم:

در آخر این شب غسل کند و تا اذان صبح در جای نماز خود بنشیند.

اعمال روز اوّل شوّال:

اوّل:

تکبیراتی است که در اعمال شب عید فطر ذکر شد، و بعد از نماز صبح و نماز عید فطر آن را بخواند.

دوم:

پیش از نماز عید، زکات فطره را جدا سازد؛ اگر دسترسی به مستحق دارد بپردازد و الاّ کنار بگذارد، برای هر نفر یک صاع (حدود سه کیلو) از گندم یا موادّ غذایی دیگر که در آن شهر غذای غالب مردم محسوب می‌شود.

زکات فطره واجب مؤکّد است و شرط قبولی روزه ماه رمضان است، و خداوند نیز در قرآن آن را مقدّم بر نماز (عید) شمرده است و می فرماید: «قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی - به یقین آن کس که زکات دهد و یاد پروردگارش را کند سپس نماز بخواند، رستگار است!».

سوم:

غسل کردن است و وقت آن به فرموده «شیخ طوسی» بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عید.

قبل از غسل این دعا را بخواند:

اَللّهُمَّ اِیماناً بِـکَ، وَتَصْدیـقاً بِکِتابِکَ، وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّد صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ (خدایا به‌خاطر ایمان به تو و تصدیق کتاب تو و پیروی از روش پیغمبرت حضرت محمّد (ص))

آنگاه بسم‌اللّه بگوید و غسل  کند؛ پس از پایان غسل بگوید:

اَللّـهُمَّ اجْعَلْهُ کَفّارَةً لِذُنُوبی، وَطَهِّرْ دینی، اَللّـهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ (خدایا قرارش ده کفاره گناهانم و دین و مذهبم را پاک گردان خدایا دور کن از من چرکی را)

چهارم:

به فرموده «شیخ طوسی» در این روز نیکوترین لباسش را بپوشد و خود را معطّر سازد و با وقار و سکینه به سمت مصلاّی عید حرکت کند.

پنجم:

پیش از نماز عید، در ابتدای روز افطار کند، و بهتر آن است که افطارش با خرما باشد.

«شیخ مفید» فرموده است: مستحبّ است مقدار کمی از تربت سیّد الشّهدا، امام حسین (ع) را تناول نماید که شفای هر دردی است

ششم:

پس از طلوع آفتاب برای نماز عید حرکت کند، همان‌گونه که از رسول خدا (ص) نقل شده است و دعاهایی را که از طریق معصومین(علیهم السلام) وارد شده است، بخواند؛ از جمله آن که امام باقر (ع) فرمود: در عید فطر و عید قربان و جمعه وقتی که برای رفتن به نماز مهیّا شدی، این دعا را بخوان:

اَللّـهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ فی هذَا الْیَوْمِ اَوْ تَعَبَّأَ، اَوْ اَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفادَة اِلی مَخْلُوق (خدایا هر که آماده شده در این روز یا مهیاو مستعد و مجهز گشته برای ورود به یکی از مخلوقاتت)

رَجآءَ رِفْدِهِ وَنَوافِلِهِ، وَفَواضِلِهِ وَعَـطـایـاهُ، فَـاِنَّ اِلَـیْـکَ یـا سَیِّدی (به امید جایزه و صله و بهره هاو عطاهای او ولی ای آقای من)

تَهْیِئَتی وَتَعْبِئَتی، وَاِعْدادی وَاسْتِعْدادی، رَجآءَ رِفْدِکَ وَجَوائِزِکَ (تنها بسوی توست آمادگی و تهیه و استعداد و تجهیز من به امید جایزه)

وَنَوافِلِکَ وَفَواضِلِکَ، وَفَضآئِلِکَ وَعَطایاکَ، وَقَدْ غَدَوْتُ اِلی عید مِنْ (و صله‌ها، بهره‌ها، بخشش‌ها، فضل‌ها و عطاهای تو و بامداد کردم در عیدی)

اَعْیادِ اُمَّةِ نَبیِّکَ، مُحَمَّد صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِ وَعَلی آلِهِ، وَ لَمْ اَفِدْ اِلَیْکَ الْیَوْمَ (از عیدهای امت پیامبرت محمّد که درودهای تو بر او و برآلش باد و البتّه ورود من نه به امید)

بِعَمَل صالِح اَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ، وَلا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوق اَمَّلْتُهُ، وَلکِنْ اَتَیْتُکَ  (کردار شایسته ای است که بدان اطمینان داشته و پیشکش آورده باشم و نه این که به مخلوقی رو کرده و آرزومندش باشم بلکه با حال خضوع به درگاه تو آمده)

خاضِعاً، مُقِرّاً بِذُنُوبی، وَ اِسآئَتی اِلی نَفْسی، فَیا عَظیمُ یا عَظیمُ یا عَظیمُ، (و معترف به گناه و بدی خود بر نفس خویشتنم پس ای خدای بزرگ...)

اِغْفِرْ لِیَ الْعَظیمَ مِنْ ذُنُوبی، فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظامَ اِلاَّ اَنْتَ، یا لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ (بیامرز بزرگ گناهانم را زیرا نیامرزد گناهان بزرگ را جزتو ای که معبودی، جز تو نیست ای مهربانترین مهربانان.)

هفتم:

نماز عید. خواندن نماز عید در زمان ما مستحب است و آن دو رکعت است؛ در رکعت اوّل سوره حمد و سوره اعلی (یا هر سوره دیگری که مایل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر این قنوت را بخواند:

اَللّـهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیآءِ وَ الْعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ، وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ (خدایا ای اهل بزرگی و عظمت و ای شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و ای شایسته عفو و رحمت و ای شایسته تقوا و آمرزش)

اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ، اَلَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً، وَلِمُحَمَّد صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَشَرَفاً وَمَزِیداً (از تو خواهم به حق این روزی که قرارش دادی برای مسلمانان عید و برای محمّد صلی الله علیه و آله ذخیره و شرف و فزونی مقام)

اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیْر اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد، وَاَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد، صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ (که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و درآوری مرا در هر خیری که درآوردی، در آن خیر محمّد و آل محمّد را و برونم آری از هر بدی و شری که برون آوردی از آن محمّد و آل محمّد را که درودهای تو بر او و بر ایشان باد)

اَللّـهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ خَیْرَ ما سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ (خدایا از تو خواهم بهترین چیزی را که درخواست کردند، از تو بندگان شایسته‌ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند از آن بندگان شایسته‌ات.

(درصورت عدم توانایی براین قنوت، هرگونه قنوت دیگری نیز می‌تواند بخواند) سپس تکبیر ششم را بگوید و به رکوع برود و بعد از رکوع و سجده، برخیزد.

پس از آن رکعت دوم را شروع کند؛ در رکعت دوم، بعد از سوره حمد، سوره والشّمس یا سوره دیگری را بخواند؛ آنگاه چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر همان قنوت را بخواند، سپس تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع و سجود برود و نماز را تمام کند.

بعد از نماز، تسبیحات حضرت زهرا (ع) را بگوید و آنگاه دعاهایی که نقل شده است را بخواند که یکی از آنها دعای چهل و ششم «صحیفه سجّادیه» است.

مستحب است نماز عید، زیر آسمان باشد و بعد از نماز برای برادران دینی جهت قبولی اعمال دعا کند.

هشتم:

دعای ندبه را بخواند، که در بخش دعاهای معروف (صفحه 189) آمده است مرحوم محدّث قمی می‌گوید: به فرموده «سیّد بن طاووس»، پس از دعا به سجده برود و بگوید:

اَعُوذُ بِکَ مِنْ نار حَرُّها لایُطْفی،وَجَدیدُها لایَبْلی،وَعَطْشانُها لایُرْوی (پناه می‌برم به تو از آتشی که حرارتش خاموش نشود و تازه اش کهنه نگردد و تشنه اش سیراب نشود)

سپس گونه راست را  بر محلّ سجده بگذارد و بگوید:

اِلهی لاتُقَلِّبْ وَجْهی فِی النّارِ بَعْدَ سُجُودی، وَتَعْفیری لَکَ بِغَیْرِ مَنٍّ مِنّی عَلَیْکَ، بَلْ لَکَ الْمَنُّ عَلَیَّ (خدایا بدست آتش مسپار چهره ام را پس از سجده کردنم و بخاک مالیدنم آن را برای تو بدون این که منّتی بر تو داشته باشم بلکه تو بر من منّت داری)

آنگاه گونه چپ را بگذارد و بگوید:

اِرْحَمْ مَنْ اَسآءَ وَاقْتَرَفَ وَاسْتَکانَ وَاعْتَرَفَ (رحم کن کسی را که بد کرده و به نافرمانی دست زده و بیچاره گشته و اعتراف بدانها دارد)

سپس به حال سجده برگردد و بگوید:

اِنْ کُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ، فَاَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ، فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یا کَریمُ (اگر من بدبنده ای هستم پس تو خوب پروردگاری هستی بزرگ است گناه بنده‌ات پس باید گذشت تو نیز نیکو باشد، ای خدای کریم)

در پایان صد مرتبه بگوید:

اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ (گذشت خواهم گذشت خواهم)