به گزارش گروه سیاسی حیات، شرایط بین المللی در دوره شروع حرکت ملی شدن صنعت نفت در ایران به گونه ای بود که کشورهای مختلف به ویژه سه کشور شوروی سابق، انگلیس و آمریکا با ارایه پیشنهادهای مختلف به دولت ایران درصدد کسب امتیاز نفتی از ایران بودند از آنجا که انگلیس امتیاز بهره برداری از منابع نفت جنوب کشور را در اختیار داشت، روس‌ها درصدد کسب امتیاز منابع نفتی در شمال ایران و آمریکایی‌ها نیز به تشویق شاه در پی کسب امتیاز نفت در ایران بودند.

مبارزه و دیپلماسی دکتر محمد مصدق به پشتوانه مردم و روحانیت نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید که تنها و تنها می‌توانست از سوی فرزندی از این مرز و بوم برآید و سرمشق مبارزه و وطن گرایی برای بسیاری از کشورهای منطقه باشد تا به تاسی از این شیوه هوشمندانه در حفظ منابع ملی به نفع کشورهای خود باشد.

پس از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت، لایحه خلع ید در بهار سال ۱۳۳۰ توسط نمایندگان مجلس شورای ملی به تصویب رسید. این لایحه، چگونگی اجرای قانون ملی شدن نفت را مشخص می‌کرد. دولت انگلیس به دادگاه بین‌المللی لاهه شکایت برد اما به جایی نرسید و حق ملی بودن صنعت نفت برای ایران احراز شد.

در سال ۱۳۵۱ در پی دیدار شاه وقت با رؤسای شرکت‌های نفتی غربی، مقدمات شکل‌گیری کنسرسیوم دیگری به وجود آمد و در سال ۱۳۵۲ به تصویب رسید؛ شش شرکت نفتی به هشت شرکت پیشین کنسرسیوم پیوستند و طبق قرارداد جدید ۲۰ سال حق حفاری و برداشت از منابع نفتی کشور به این ۱۴ شرکت داده شد.

 بر اساس قرارداد کنسرسیوم که توسط امینی، وزیر دارایی وقت و مستر پیچ به امضا رسید، شرکت‌های نفتی از چهار کشور جهان، در مغایرت با قانون ملی شدن، برای مدت ۲۵ سال، حق برداشت از نفت ایران را به دست آوردند.

با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷، قرارداد کنسرسیوم از سوی ایران لغو شد و ایران به طور مستقل مدیریت صنعت نفت را برعهده گرفت. موضوع قابل توجه در این دوره به‌ ویژه در دوران جنگ تحمیلی و سپس دوران بازسازی، ارتقای توان ایرانیان در مدیریت این صنعت است.

انتهای پیام/