به گزارش گروه استان های حیات؛ پناهگاه صخره‌ای پیرقوچ در شهرستان ارسنجان در استان فارس قرار دارد. این محوطه نخستین‌بار در سال ۱۳۵۷ توسط باستان‌شناسان ژاپنی شناسایی و کدگذاری شد و در سال ۱۳۸۵ توسط سازمان میراث‌فرهنگی استان فارس توسط محمدحسن پاک‌نژاد با شمارۀ ۱۷۲۶۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. به گفته باستان‌شناسان، این محوطه در سال ۱۴۰۰ مورد تعرض حفاران غیرمجاز قرار گرفته بود.

اکنون گمانه‌زنی اضطراری این پناهگاه به منظور شناخت بهتر توالی لایه‌های فرهنگی و چگونگی زیست جوامع انسانی ساکن در منطقۀ فارس در دورۀ اواخر فراپارینه‌سنگی و اوایل نوسنگی انجام شده است. کاوش در این محوطه در پنجم بهمن‌ماه ۱۴۰۲ آغاز شد و باستان‌شناسان پس از پایان لایه‌نگاری، ۲۹ بافت فرهنگی با ضخامت ۵ متر به‌دست آوردند، که نمایانگر لایه‌هایی از دورۀ فراپارینه‌سنگی و نوسنگی بی‌سفال بود.

حسن افشاری ـ سرپرست کاوش لایه‌نگاری پناهگاه صخره‌ای پیر قوچ (قصر-جمال) ـ گفت: به همین دلیل با حمایت پژوهشگاه، بنیاد ایلام‌شناسی و مدیریت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، کاوش گمانه‌زنی اضطراری در این محوطه به منظور شناخت بهتر توالی لایه‌های فرهنگی و چگونگی زیست جوامع انسانی ساکن در منطقۀ فارس در دورۀ اواخر فراپارینه‌سنگی و اوایل نوسنگی انجام شد.

این باستان‌شناس افزود: یافته‌های سطحی در این محوطه، گویای وجود استقراری از دورۀ نوسنگی بی‌سفال ـ فراپارینه‌سنگی است. همین موضوع نشانگر اهمیت محوطه در خصوص پاسخگویی به سؤالات مهمی همچون چگونگی آغاز کشاورزی، تولید خوراک و همچنین اولین نشانه‌های دامپروری در زاگرس جنوبی و استان فارس است.

افشاری با این احتمال که این محوطه، یک ماندگاه کوچک و موقت شکار بوده است، گفت: نمونه یافته‌های به‌دست آمده از این محوطه شامل تعداد قابل توجهی دست‌افزار سنگی، استخوان‌های حیوانی، کوبه، مشته و یک عدد درفش استخوانی است. همچنین از ویژگی‌های بارز محوطه و یافته‌های حاصل از آن می‌توان به شناخت سیر تغییر دست‌افزارها از دورۀ فراپارینه سنگی به نوسنگی اشاره کرد که پس از مطالعات نهایی، در آینده در قالب چند رسالۀ دکتری منتشر خواهند شد.