به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، دوازدهم اسفند ۱۳۶۵ در کارنامه حماسه‌سازی‌های ارتش جمهوری اسلامی طی دوران دفاع مقدس هشت ساله، روزی پرافتخار و بیادماندنی است. اجرای عملیات کربلای ۷ توسط دلاورمردان غیرتمند ارتش در منطقه حاج عمران، پس از عملیات کربلای ۵، در شرایطی صورت گرفت که وسعت آتش سنگین و پاتک‌های بی امان صدامیان و گسترش برد تسلیحاتی دشمن، همزمان با استفاده وسیع از سلاح شیمیایی، این تصور را بوجود آورده بود که توان ابتکار عمل و عرصه گشایی از نیروهای ایرانی سلب شده و تقویت مواضع و استحکامات دفاعی خودی دستخوش تضعیف و خلل شده اما این عملیات، همه محاسبات دشمن را برهم زد.
زمینه‌ها و شرایط وقوع عملیات
در حالی که ایران اسلامی خود را آماده می‌کرد تا با اجرای عملیات کربلای ۷، ضربه‌ای دیگر به دشمن وارد آورد، بر اثر شرارت‌های رژیم بعث عراق، جبهه جنوب بار دیگر به شدت فعال شد و رزمندگان مستقر در منطقه عملیاتی کربلای ۵، منطقه شلمچه را به قتلگاه بعثیان تبدیل کردند.
در چنین شرایطی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، عملیات کربلای ۷ را در ۱۲ اسفند ۶۵ با رمز مبارک یا مولای متقیان در عمق خاک عراق واقع در منطقه حاج عمران با اهداف آزاد سازی ارتفاعات مهم منطقه، انهدام ماشین جنگی دشمن، تسلط بر منطقه حاج عمران و ایجاد تسهیلات لازم برای ادامه نبرد در منطقه آغاز کرد.
عملیات کربلای ۷ درمنطقه عملیاتی حاج عمران آغازشد. نیمی ازمنطقه عملیاتی والفجر ۲ که در دوره حملات موسوم به استراتژی دفاع متحرک عراق ازدست رفته بود در عملیات کربلای ۲ و بقیه درعملیات کربلای هفت آزاد شد . از عملیات بدر تا پایان جنگ که فرماندهی سپاه و ارتش در جنگ از یکدیگر تفکیک شد در خشان ترین بخش از کارنامه ارتش در عملیات کربلای هفت رقم خورد . در این عملیات لشکر ۶۴ ارومیه جانفشانی های بسیاری از خود نشان داد . در عملیات یادشده که از نوع تک نیمه گسترده بود ، نیروهای عراقی بیش از سه هزار کشته و زخمی و بیش از دویست و هفتاد اسیر دادند . در پایان این عملیات چند منطقه ازحاج عمران و ارتفاعات مهمی درمنطقه عملیاتی ازوجود دشمن بعثی پاک شد.
طرح دفاع متحرک عراق همزمان در چند منطقه اجرا شد و علی‌رغم تلاش رزمندگان و فرماندهان جنگ، هنوز مناطقی در اشغال قوای عراقی باقی مانده بود.
رژیم بعث که منتظر عکس‌العمل جمهوری اسلامی در جبهه‌های نبرد بود، با وجود عملیات کربلای۲ در منطقه عمومی حاج عمران، توانست ارتفاعات گردمند و قله ۲۵۱۹ را در اختیار گرفته و همچنان در اشغال خود نگاه دارد.
این ارتفاع که پیشتر در عملیات والفجر۲ آزاد شده بود، پس از سقوط در دوره دفاع متحرک، در عملیات کربلای۲ نیز تأمین نگردید، تا اینکه در تاریخ۱۳ اسفند ماه۱۳۶۵ طی عملیات کربلای۷ و با رمز یا مولای متقیان۷ به دست رزمندگان ارتش جمهوری اسلامی (لشکر۶۴ ارومیه) آزادشد. علاوه بر ارتفاع یاد شده که در زمان عملیات پوشیده از برف بود، تپه سرخی و یال کله اسبی از دشمن پاکسازی شد.
اهمیت راهبردی عملیات
عملیات زمینی نیروهای مسلح عراق در جریان جنگ تحمیلی متکی به یکان‌های زرهی و مکانیزه بود و اغلب در طول روز به اجرا در می‌آمد. از طرفی نیروهای ایرانی در طول جنگ تجربیات باارزشی از عملیات شبانه و به صورت پیاده کسب کرده بودند. اجرای عملیات‌های تهاجمی در مناطق کوهستانی و صعب‌العبور برای یگان‌های خودی، ممکن‌تر و آسان‌تر از جبهه جنوب غرب بنظر می‌رسید.
از طرفی تسلط بر این ارتفاعات تنها محور ارتباطی بین دو کشور در این ناحیه، یعنی جاده پیرانشهر – رواندوز را تهدید می‌کرد و با استقرار بر روی قله ۲۵۱۹، شهدا و دیگر قله‌های مجاور این ارتفاع، در عمق حدود ۲۰ کیلومتری خاک عراق شهرک‌ها و روستاهای شیورش، حاج عمران، زینو، میوتان، رایات، دربند، نو پوردان، گلاله، چومان مصطفی و پادگان حاج عمران و بخش عمده فعالیت‌های دشمن زیر دید و تیر مستقیم نیروهای خودی قرار می‌گرفت و ضمن نا امن کردن منطقه برای دشمن تلفات و ضایعاتی بر او وارد می‌شد. علاوه برآن، ادامه پیشروی به عمق خاک عراق در این ناحیه هم تسهیل می‌شد.
واقعه نگاری عملیات
عملیات کربلای ۷ در تاریخ ۱۳ اسفند ۱۳۶۵ در غرب پیرانشهر و در عمق ۲۰ کیلومتری خاک عراق، توسط لشکر ۶۴ ارومیه به فرماندهی سرهنگ غضنفر آذرفر، در منطقه‌ای کوهستانی و پوشیده از برف با ارتفاع چندین متر به اجرا درآمد که در نتیجه آن، ارتفاعات ۲۵۱۹ و گردمند که بر محور پیرانشهر، حاج عمران، دربند، چومان مصطفی به رواندوز تسلط و اشراف دارند، به تصرف رزمندگان ارتش جمهوری اسلامی درآمد و تا پایان جنگ در دست نیروهای خودی باقی ماند.
ارتفاع حساس ۲۵۱۹ پیش از این، دو بار طی عملیات‌های والفجر۲ و کربلای ۲ به تصرف رزمندگان ایران درآمده بود، لیکن ارتش عراق هر بار با اجرای آتش سنگین و پاتک‌های متوالی تلفات سنگینی بر رزمندگان ایرانی وارد آورده و این عارضه مهم را باز پس گرفته و بر عمق منطقه عملیات مسلط شده و دید و تیر کافی بر روی نیروهای ایرانی را به دست آورده بود. لشکر ۶۴ ارومیه در جریان عملیات کربلای ۷ توانست با تلفات نسبتاً کم و در شرایطی که عملیات در جبهه‌های غرب و جنوب تقریباً به بن‌بست رسیده بود و دریک وضعیت آب و هوایی نامساعد، بار دیگر ارتفاع ۲۵۱۹ را تصرف و تا پایان جنگ تحمیلی آن را در مهار خود نگه دارد.
در چنین زمینه و بستر محاسباتی- راهبردی است که لشکر ۶۴ ارومیه ارتش جمهوری اسلامی، با این ماموریت ها عملیات را آغاز می‌کند:
۱- انهدام ماشین جنگی دشمن؛
۲- ایراد تلفات و ضایعات بر دشمن به تلافی خون پاک مردم بی‌گناه کشورمان، به‌ویژه مردم شریف استان آذربایجان غربی که در جنگ شهرها و حملات ناجوانمردانه هوایی دشمن به شهرها و روستاهای این استان و استفاده مکرر از سلاح شیمیایی به شهادت رسیدند.
۳ تحمیل اراده نیروهای خودی به دشمن و قرار دادن نیروهای خودی در مواضع و شرایط بهتر
۴- بر هم زدن سازمان و آرایش جنگی دشمن و نامتعادل ساختن نیروهایش
۵- کاهش فشار جنگی دشمن در منطقه عملیاتی کربلای ۵ و ۶
۶- ایجاد زمینه برای اجرای عملیات‌های بعدی توسط قرارگاه عملیاتی رمضان
۷- باز پس گیری ارتفاعات حساس ۲۵۱۹ معروف به سلطان‌الجبال صدام، تپه شهدا و گردمند و خارج کردن منطقه حاج عمران تا پیرانشهر از دید و تیر دشمن و تسلط بر محور حاج عمران- چومان مصطفی- گلاله.
سرانجام در ساعت ۲۴ روز ۱۲ اسفندماه ۱۳۶۵، عملیات کربلای ۷ با رمز مقدس «یا مولای متقیان علی(ع)» آغاز و در همین ساعت یگان جنگاوران از خط عزیمت، عبور و به سوی مواضع دشمن پیشروی کرد. این یگان پس از حدود یک ساعت و ۴۰ دقیقه اعلام کرد که تمامی نیروها با آرایش جنگی در نزدیکی موانع دشمن مستقر و عناصر متخصص دسته شناسایی و تیم مهندسی مشغول ایجاد معبر و خنثی‌سازی مین‌ها و بریدن سیم‌های خاردار دشمن هستند.
بلافاصله گردان تکاور و پس از آن گردان ۱۰۳ پیاده از خط عزیمت عبور کردند. سرانجام پس از حدود دو روز نبرد سنگین و در مواردی تن به تن که با آتش مداوم و مؤثر یگان‌های توپخانه و بالگردهای هوانیروز پشتیبانی می‌شد، یکان‌های تکاور موفق شدند اهداف از پیش تعیین شده را تصرف، تمامی پاتک‌های دشمن را سرکوب و مواضع خود را بر روی اهداف تصرف شده، تثبیت کنند.
کردهای عراقی و تیپ ۹ بدر در کنار رزم آوران ارتش
مردم کردستان عراق که از رژیم بعثی جبار و جنایتکار حاکم بر عراق ناراضی بوده و با آن مبارزه می‌کردند، در این رابطه با نیروهای ایرانی همکاری کرده و تسهیلاتی را برای نفوذ به عمق خاک عراق در این ناحیه فراهم کردند. همچنین عناصری از شیعیان عراقی رانده شده از آن کشور هم تحت عنوان تیپ ۹ بدر در کنار رزمندگان ایران علیه رژیم بعثی عراق می‌جنگیدند.
به‌طور کلی تشکیل قرارگاه عملیاتی حمزه سیدالشهدا در شمال‌غرب و هدایت عملیات به عمق خاک عراق در شمال شرق این کشور و تصرف برخی شهرک‌ها و پایگاه‌های نظامی سبب می‌شد تا ارتش عراق به این ناحیه لشکرکشی نموده و بخشی از نیروهایش را از مقابل جبهه‌های جنوب و غرب به شمال‌غرب ایران جابه‌جا کند.
شکست سنگین دشمن
شانزدهم اسفند ۱۳۶۵، تیپ‌های ۱۰۸ و ۶۰۶ از لشکر ۶ عراق، برای جبران شکست‌های گذشته به منطقه عملیاتی حاج‌عمران رفتند که با اجرای آتش نیروهای ارتش ایران، خسارات و تلفات سنگینی متحمل شدند. هفدهم اسفند ۱۳۶۵، نیروهای عراقی با توجه به اوضاع نامساعد جوی اقدام به پاتک کردند که با عکس‌العمل نیروهای ایرانی مواجه شدند و با برجای گذاشتن تعدادی کشته، زخمی و اسیر و ادوات سوخته عقب‌نشینی کردند.
نیروهای لشکر ۶۴ ارومیه، بعد از پنج روز مقابله با پاتک‌های دشمن، توانستند اهداف به دست آمده در منطقه را تثبیت کنند.
نیروهای ایرانی ارتفاعات ۲۵۱۹، گردمند، تپه‌سرخی، یال کله‌اسبی و حدود پنجاه کیلومتر مربع از خاک عراق را تصرف و پادگان حاج‌عمران را از دست نیروهای عراقی خارج کردند و بر شهرها و آبادی‌های عراق از جمله چومان مصطفی مسلط شدند. همچنین حرکات ضدانقلاب در این منطقه تحت کنترل قرار گرفت. نُه پاتک سنگین عراق به منظور بازپس‌گیری مواضع ازدست‌رفته نیز با شکست مواجه شد.
در این عملیات، سرلشکر ناصر یارقلی، از فرماندهان ارتش، به شهادت رسید. همچنین ۲۵۰ نفر از رزمندگان سلحشور اسلام به مقام رفیع شهادت نائل شدند که شهید رضا زارع ۱۸ ساله، عوض‌الله جدی ۱۷ ساله و رامین گلی ۱۸ ساله از جمله سربازان دانش‌آموز داوطلب شرکت کننده در این عملیات بودند.
شهید علی محمدی در حال تیراندازی به تانک‌های دشمن با اصابت گلوله تانک به ناحیه صورت، به شهادت رسید.
دستاوردها و نتایج عملیات
در جریان این عملیات، حدود سه هزار نفر از نیروهای عراقی کشته و زخمی و ۲۷۲ نفر اسیر شدند. همچنین تعداد سه دستگاه تانک و ده‌ها خودرو، پنج انبار مهمات و ده‌ها سلاح خمپاره‌انداز نیروهای عراقی منهدم و تعداد پنج دستگاه تانک، ده‌ها دستگاه خودرو، سه دستگاه نفربر، تعداد چشمگیری جنگ‌افزارهای انفرادی و اجتماعی و مقدار زیادی مهمات، به غنیمت گرفته شد.
در ششمین و آخرین روز عملیات، ۱۹ اسفند ۱۳۶۵، نیروهای ارتش جمهوری اسلامی، برای یکسره کردن کار نیروهای عراقی در ساعت ۱۵ دقیقه بامداد، به دشمن یورش بردند و به باقی‌مانده تیپ ۹۶ از لشکر ۲۳ ضربات مهلکی زدند و پایگاه‌شان را به آتش کشیدند. به دعوت ستاد تبلیغات جنگ، خبرنگاران رسانه‌های جمعی جهان به ایران سفر کردند و از فتوحات رزمندگان ایران، فیلم، گزارش و عکس تهیه و به پیروزی ایران در این عملیات اذعان کردند.
علل پیروزی رزمندگان لشکر ۶۴ پیاده در عملیات کربلای ۷
۱ - فرماندهی قوی و مدبرانه سرهنگ آذرفر بر لشکر
۲ - وجود روحیه و میل جنگجویی و اعتماد به نفس در رزمندگان لشکر ۶۴ که به سبب وجود فضای معنوی، ایمان و اعتقاد راسخ به جوهره دفاع از ارزش‌های دینی و ملی که در اثر آموزه‌ها و عملکرد مسئولان اثر گذار لشکر ایجاد شده بود
۳ - آموزش و مهارت رزم در کوهستان و شرایط نامساعد جوی
۴ - تأکید شدید بر رزم شبانه
۵ - رعایت اصل غافلگیری
۶ - حفظ اسرار عملیات و بهره‌برداری موفقیت‌آمیز از پوشش و فریب تاکتیکی
۷ - سرعت عمل
۸ - طرح‌ریزی، هدایت و نظارت ستادی درست
۹ - هماهنگی بسیار نزدیک بین عناصر رزمایشی و عناصر آتش
۱۰- شناسایی نسبتاً خوب از مواضع و موانع دشمن
۱۱ - داشتن آتش پشتیبانی دقیق و پرحجم.
در یک جمع بندی کلی، وجود ویژگیهای منحصر به فرد فرماندهی عملیات: سرهنگ آذرفر در میان نیروها، نظم و ضابطه مندی دقیق در طراحی استراتژی عملیاتی، شناخت دقیق از موقعیت اقلیمی و زاهبردی منطقه عملیاتی، وجود انگیزه بالا برای تکمیل عملیات کربلای ۵ و دسترسی به برگ برنده‌ای در موازنه‌ی قوا، وجود روحیه تهاجمی و نبرد تن به تن و سنگر به سنگر، استفاده بجا از اصل غافلگیری، حضور فرماندهان در جلو: استقرار قرارگاه‌های راهکنشی به ترتیب گردان، تیپ و لشکر در جلو و همچنین حضور فرماندهان در میان نیروها و هدایت خوب عملیات و صدور دستورها و فرامین به موقع، و همچنین جانفشانی غرورانگیز شهدای بسیجی و داوطلب در کنار و دوش به دوش حماسه سازی های دلاورمردان ارتشی، نتیجه ای درخشان را در تقویم عملیات های دفاع مقدس هشت ساله این ملت رقم زد.
یاد و نام جاوید افتخارآفرینان معرکه های شرف و شهادت، بر قله تاریخ حماسه ها چراغ راهمان باد.
انتهای پیام/
نظر شما