به گزارش خبرنگار بین‌الملل حیات؛ هر روز نزدیک به ۶۰ کشتی حامل نفت خام بسیار بزرگ با بارگیری کامل بین خلیج فارس و بنادر چین تردد می‌کنند و حدود نیمی از نفتی را که دومین اقتصاد بزرگ جهان را تامین می کند، حمل می‌کنند.
همانطور که کشتی‌ها وارد دریای چین جنوبی می‌شوند، در آب‌های تحت کنترل ارتش در حال رشد چین، از میان باتری‌های موشکی و فرودگاه‌ها در پایگاه‌های این کشور در جزایر مورد مناقشه گرفته تا ناوشکن‌های رادارگریز Type ۰۵۵، عبور می‌کنند.
اما هنگام عبور از اقیانوس هند و سایر نفتکش‌ها که از آفریقا و برزیل به چین می‌روند، این نفتکش‌ها در احاطه سلطه دریایی ایالات متحده فاقد حفاظت هستند.
دوازده وابسته نظامی و محقق می‌گویند که این آسیب پذیری ناوگان‌های چین در شرایط جنگ احتمالی مورد بررسی قرار می‌گیرد، زیرا استراتژیست‌های نظامی و دانشگاهی غربی با احتیاط سناریوهایی را در مورد چگونگی تحول یا تشدید درگیری با چین بر سر تایوان یا هر جای دیگر در شرق آسیا مورد توجه قرار می‌دهند.
دیوید بروستر، محقق امنیتی در دانشگاه ملی استرالیا، گفت: در یک جنگ بزرگ، نفتکش های چینی در اقیانوس هند «خود را بسیار آسیب پذیر خواهند دید»
در شرایط جنگی، کشتی‌های نیروی دریایی چین عملاً در اقیانوس هند به دام می‌افتند و پشتیبانی هوایی کمی خواهند داشت یا اصلاً پشتیبانی نمی‌شوند، زیرا هیچ پایگاه یا تأسیساتی از چین که ناوگان دریایی این کشور بخواهد روی پشتیبانی آن حساب کند وجود ندارد.
چهار فرستاده و هشت تحلیلگر آشنا به مسائل استراتژیک در پایتخت‌های غربی و آسیایی، که برخی از آنها به شرط ناشناس ماندن برای بحث در مورد این موضوع حساس حاضر شدند، گفتند که این ضعف پایدار به دشمنان چین به ویژه در یک درگیری طولانی مانند آنچه که روسیه در اوکراین درگیرآن شد، نردبانی از گزینه‌های افزایش تنش را ارائه می‌دهد
این سناریوها از عملیات آزار و اذیت و ممانعت علیه کشتیرانی چینی که می تواند کشتی های نیروی دریایی چین را به منطقه منحرف کند، تا محاصره و فراتر از آن را شامل می شود.
به گفته سه تحلیلگر، در یک جنگ تمام عیار، نفتکش هایی که قادر به حمل ۲ میلیون بشکه نفت هستند، جوایزی هستند که باید غرق یا دستگیر شوند، این پیش‌بینی درواقع انعکاس‌یافته از اقدامات دریایی قرن گذشته است که در آن جنگجویان منابع اقتصادی دشمنان خود را هدف قرار دادند.
این گزینه‌ها می‌تواند برای منصرف کردن چین از شروع اقدام نظامی، یا بعداً برای افزایش هزینه‌های حمله به تایوان استفاده شود.
اینکه این آسیب‌پذیری‌ها چگونه می‌توانند محاسبات پکن را به سمت تایوان تغییر دهند، مسئله‌ای است که برای مردم این کشورچندان واضح نیست. وزارت دفاع چین نیز تاکنون به سوالاتی که راجع‌به موقعیت نظامی چین در اقیانوس هند بوده‌اند پاسخی ارائه نداده است.
استراتژیست های چینی از این مشکل آگاه هستند، اما بر اساس اسناد ارتش آزادیبخش خلق (PLA) و افسران بازنشسته، در نهایت هر تصمیمی برای آغاز عملیات نظامی توسط رئیس‌جمهور شی جین پینگ اتخاذ خواهد شد.
ویلیام برنز، مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) در ماه فوریه گفت که شی به PLA دستور داده است تا سال ۲۰۲۷ برای حمله به تایوان آماده باشد. چین مانورهای نظامی خود را در آستانه انتخابات داخلی این جزیره در ژانویه افزایش داده است.
شی جین پینگ و دیگر رهبران حزب کمونیست از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۳، بر اهمیت ارتش مدرنیزه شده‌ای که بتواند قدرت را در سطح جهانی نشان دهد و مسیرهای تجاری حیاتی چین را ایمن کند، تاکید کرده‌اند.
داده های رسمی نشان می دهد چین در ۱۱ ماهه منتهی به نوامبر سال جاری ۵۱۵.۶۵ میلیون تن نفت خام یا ۱۱.۲۷ میلیون بشکه در روز وارد کرده است که افزایش سالانه ۱۲.۱ درصدی را نشان می دهد.
پنتاگون تخمین می زند که حدود ۶۲ درصد از نفت و ۱۷ درصد از واردات گاز طبیعی چین از تنگه مالاکا و دریای چین جنوبی، دروازه های کلیدی اقیانوس هند، عبور می کند.
طبق داده‌های گمرک و رسانه‌های دولتی، چین در حال حرکت به سمت تنوع بخشیدن به عرضه است، با سه خط لوله از روسیه، میانمار و قزاقستان که تقریباً ۱۰ درصد از واردات نفت خام این کشور در سال ۲۰۲۲ را تشکیل می‌دهند.
تحریم‌های غرب علیه مسکو پس از تهاجم این کشور به اوکراین همچنین چین را به ذخیره نفت ارزان‌تر از روسیه، بزرگترین تامین‌کننده نفت این کشور، سوق داده است.
اما مسئله چین در اقیانوس هند فقط نفت نیست. واردات از این اقیانوس برای چین شرایط پیچیده‌تری ایجاد می‌کند. واردات سویای چین - که برای خوراک دام استفاده می شود - تا حدی از طریق اقیانوس هند ارسال می شود، اما سایر کالاها مانند پتاس که برای کود مورد نیاز است، از مسیرهای دیگر وارد می شود.
تنها یک پایگاه نظامی، آن‌هم در محاصره کامل
چین دارای شبکه گسترده‌ای از ماهواره های نظامی است، اما فقط یک پایگاه نظامی اختصاصی دارد، و هیچ پوشش هوایی از زمین یا دریا برای مسلط بودن بر نیروهای دریایی حاضر دراقیانوس هند ندارد.
پنتاگون در گزارش سالانه اکتبر خود در مورد ارتش چین، ۱۱ پایگاه بالقوه چین در حاشیه اقیانوس، از جمله پاکستان، تانزانیا و سریلانکا را فهرست کرده است. این مکان ها منعکس کننده روابط دیپلماتیک و تجاری چین تحت ابتکار کمربند و جاده است.
گزارش پنتاگون، به زبانی که برای اولین بار در سال جاری استفاده شد، اشاره می‌کند که چین هنوز "قابلیت نمایش قدرت کمی" در اقیانوس هند دارد.
پایگاه اولیه خارجی چین در جیبوتی، در لبه غربی اقیانوس، در سال ۲۰۱۷ افتتاح شد و میزبان ۴۰۰ تفنگدار دریایی است.
وابسته‌های نظامی و یک دیپلمات آسیایی گفتند، موارد فهرست شده در این گزارش پنتاگون به عنوان دارایی‌های نظامی سخت ظاهر نشده‌اند، و نه‌تنها تضمین‌های شناخته شده عمومی برای دسترسی در یک درگیری را دربرندارند، بلکه حتی حضور دائمی ارتش جمهوری خلق چین (PLA) را نیز در این مناطق تضمین نمی‌کنند.
کار در حال انجام
ژو بو، یک سرهنگ ارشد بازنشسته PLA و یکی از همکاران امنیتی در دانشگاه Tsinghua پکن، گفت که از بحث های خارجی در مورد آسیب پذیری‌های چین آگاه است اما این‌ها همه صرفا سناریوهای فرضی هستند.
ژو گفت که اگر چین و غرب در اقیانوس هند به طور نظامی درگیر شوند، ماهیت چنین درگیری در مقیاس و مکان "تقریبا غیرقابل کنترل" خواهد بود. او گفت: «این جنگ بسیار بزرگی است که بسیاری از کشورها را درگیر خواهد کرد.» با این حال، به گفته او، چین به تدریج استقرار پایگاه‌های نظامی بیشتر را برای تقویت موقعیت خود گسترش خواهد داد.
وابسته‌های نظامی و تحلیلگرانی که استقرار در اقیانوس هند را دنبال می‌کنند می‌گویند که چین به طور کلی چهار یا پنج کشتی تجسسی و تعداد مشابهی از کشتی‌های جنگی و یک زیردریایی تهاجمی را در این منطقه نگهداری می‌کند. یک تحلیلگر سابق اطلاعاتی غربی اما گفت: «چین هنوز قوی‌ترین دارایی‌های خود را در اقیانوس هند آزمایش نکرده است.»
برخی از تحلیلگران اما انتظار دارند که این شرایط تغییر کند، به ویژه به دلیل اینکه اسناد PLA بر اهمیت گشت های دزدی دریایی در حفاظت از خطوط تدارکاتی اقیانوس هند تاکید می کنند. بر اساس مقاله علمی استراتژی نظامی ۲۰۲۰، مقاله ای رسمی که اولویت های استراتژیک چین را تشریح می کند، اگر «کشورهای هژمونیک» بر مسیرهای ترانزیتی حیاتی خود کنترل داشته باشند، می تواند گشت زنی ها را گسترش دهد.
در حالی که نیروی دریایی چین زیردریایی های موشک بالستیک اتمی خود را در نزدیکی پایگاه جزیره هاینان خود نگه می دارد، انتظار می رود زیردریایی های تهاجمی این کشور با پیشرفت آنها دامنه وسیع تری داشته باشند که چالشی برای ایالات متحده است.
مایکل مک‌دویت، دریاسالار بازنشسته ایالات متحده، که در کتابی در سال ۲۰۲۰ حضور نظامی گسترده چین را برای حفاظت از خطوط دریایی اقیانوس هند را پیش‌بینی کرده بود، گفت: «می‌توانیم ببینیم که آنها محتاط هستند، قطعاً محتاط‌تر از حد انتظار هستند.»
«من نمی گویم که آنها به نقطه حضور گسترده نظامی در اقیانوس هند نخواهند رسید، اما به نظر می‌رسد که آنها هنوز راحت نیستند. آنها به خصوص از ناوهای هواپیمابر خود و پوشش هوایی‌شان که برای حضور در یک درگیری حیاتی خواهد بود راضی نیستند».
دشوراری‌های جدید محاصره دریایی
برخی تحلیلگران می‌گویند حتی اگر چین نتواند به تسلط نظامی در این منطقه دست یابد، برخی از عوامل ممکن است به نفع آن باشند.
اولا با توجه به سیال بودن تجارت، اعمال محاصره دشوار است، زیرا نفت گاهی اوقات در مسیر معامله می شود. ثانیا ردیابی و نظارت بر محموله‌ها کار بزرگی خواهد بود، زیرا عملیات علیه چین نیاز به ایمن‌سازی محموله‌ها به مقاصدی مانند ژاپن، کره جنوبی و استرالیا دارد.
دیوید بروستر، محقق امنیتی در دانشگاه ملی استرالیا، درباره مشکلات ایجاد انسداد در مسیرهای دریایی معتقد است: «شما نمی‌توانید مسیرهای تجاری را برا دشمنان خود مسدود کنید و انتظار داشته باشید که محموله‌های شما بتوانند بی‌دردسر از همان مسیر عبور کنند.»
با گذشت ده‌ها سال از محاصره‌های دریایی تاریخی در دوران جنگ جهانی دوم، مورخان همچنان در مورد اثربخشی محاصره علیه آلمان در جنگ جهانی اول و ژاپن در این جنگ بحث می‌کنند.
با این حال، چین برخی از این جنگ برخی درس‌ها را آموخته است. به گفته شرکت های تحلیلی ورتکسا و کپلر، این کشور به اندازه کل مصرف حدود ۶۰ روز خود ذخایر استراتژیک و تجاری نفت خام دارد. ذخایر نفت آن تا حدی در زیر زمین ذخیره می‌شود و توسط ماهواره ها قابل ردیابی نیستند. این کشور با وجود اینکه گاز طبیعی مازاد کمی دارد، اما طی سال‌های اخیر درحال جذب حجم فزاینده‌ای گاز طبیعی از طریق خطوط لوله از روسیه، آسیای مرکزی و میانمار است.
چین در حوزه گندم و برنج نیز تا حد زیادی خودکفا است و ذخایر زیادی از هر دو را نگه می دارد، اگرچه مقدار این ذخایر همواره به عنوان یک راز دولتی باقی مانده است.
در سال ۲۰۲۲، کمیسیون بررسی اقتصادی و امنیتی آمریکا و چین از پنتاگون درخواست کرد تا گزارشی طبقه بندی شده درباره الزامات نظامی محاصره محموله های انرژی چین ارائه کند، جزئیاتی که قبلاً گزارش نشده بود. کمیسیون گفت: «این گزارش همچنین باید میزانی را در نظر بگیرد که چین ممکن است بتواند نیازهای انرژی خود را در طول بحران یا درگیری از طریق ذخایر، سهمیه بندی منابع و با تکیه بر محموله های زمینی برآورده کند.» گزارش پنتاگون در اجابت درخواست این کمیسیون هنوز منتشر نشده است.
در مجموع می‌توان گفت که به نظر می‌رسد چینی‌ها با توجه به ضعف گسترده نظامی که در اقیانوس هند دارند، حداقل در آینده نزدیک برای ایجاد درگیری همه‌جانبه در تایوان اجتناب خواهند کرد. اما آیا حرکت چین به سمت گسترش تاسیسات نظامی خود در این اقیانوس را باید به معنای تصمیم این کشور برای آغاز درگیری در تایوان تفسیر کرد؟ واکنش ایالات متحده به این امر چه خواهد بود؟ پاسخ قطعی این سوالات را که در ادبیات آکادمیک به آن «معمای امنیت» می‌گویند، را تنها با گذر زمان می‌شود.
می دهد
حیات
نظر شما