به گزارش خبرنگار گروه ورزشی حیات؛ روز گذشته در نشست علنی نوبت دوم امروز (شنبه، 29 مهرماه) مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی جزئیات لایحه برنامه هفتم توسعه، با ماده 78 لایحه مذکور با 166 رأی موافق، 8 رأی مخالف و 5 رأی ممتنع از مجموع 194 نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند و طی آن مقرر شد با هماهنگی میان وزارت ورزش و صدا و سیما، شرایط پرداخت حق پخش تلویزیونی به رشته‌های مختلف ورزشی و چگونگی آن طی بازه زمانی 6 ماهه مشخص و مقرر شود و بدین ترتیب قرار است مشکل بزرگی که در سال‌های اخیر در ورزش و خصوصاً فوتبال ایران مورد بحث و جدل بوده است به نوعی حل و فصل شود. به این بهانه به بررسی توضیحاتی در مورد حق پخش تلویزیونی و اینکه پرداخت آن چه تاثیری می‌تواند روی فوتبال ایران داشته باشد پرداخته‌ایم:
حق پخش تلویزیونی چیست؟
رشته‌های ورزشی مختلف در سراسر دنیا و فدراسیون‌های مربوط به آن به عنوان NGO هایی شناخته می‌شوند که چون غیر دولتی هستند، طبق قانون اجازه برخورداری از بودجه‌های دولتی را ندارند و عرفاً هم دولت‌ها در زمینه ورزش حرفه‌ای و قهرمانی از بودجه عمومی مصرف نمی‌کنند. به عبارتی ورزش‌های قهرمانی باید استقلال مالی داشته و از محل درآمدهای خود و به اندازه آن هزینه کنند. بر همین اساس و طی یک فرمول اقتصادی بر اساس عرضه و تقاضا، رشته‌های ورزشی پرطرفدارتر و پرمخاطب‌تر معمولاً اوضاع مالی بهتری دارند و باشگاه‌های ورزشی و ورزشکارانی که محبوبیت بیشتری هم دارند به همان میزان باید از لحاظ مالی شرایط بهتری داشته باشند.
منبع درآمد باشگاه‌های ورزشی اگرچه در نقاط مختلف دنیا بر اساس شرایطی که دارند متفاوت است ولی عمدتاً چند مسیر درآمدزایی بیشتر برای آن وجود ندارد که مهم‌ترین‌هایش تبلیغات محیطی، بلیت فروشی، تبلیغات روی پیراهن، فروش پیراهن، پرورش و فروش بازیکن و در نهایت حق پخش تلویزیونی است که مهم‌ترین و گسترده‌ترین بخش را شامل می‌شود. به طور معمول در دنیا بین 50 تا 70 درصد هزینه‌های ورزشی فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها از محل حق پخش تلویزیونی تامین می‌شود. اما حق پخش تلویزیونی چیست؟
پخش مسابقات ورزشی به صورت مستقیم و غیر مستقیم و همچنین ساخت برنامه‌های ترکیبی با استفاده و محوریت مسابقات ورزشی برای شبکه‌های تلویزیونی و اینترنتی به میزان جذب مخاطبی که برایشان دارد، درآمدهایی از طریق تبلیغات و آگهی به همراه دارد که بخش عمده آن سهم بازیکنان و باشگاه‌ها و رشته ورزشی است که مورد پوشش تصویری قرار گرفته‌اند.
به عبارت ساده‌تر وقتی تلویزیون اقدام به پخش دیدارهای استقلال و پرسپولیس می‌کند و به واسطه آن مخاطبان میلیونی جذب می‌کند، بابت آن آگهی می‌گیرد و کسب درآمد می‌کند و چون عمده این درآمد به واسطه محبوبیت این دو باشگاه حاصل شده پس صدا و سیما باید سهمی برای آنها از این درآمد در نظر بگیرد که طبق قوانین تا کنون این اتفاق یا رخ نداده و یا به میزانی نبوده که در جهان عرف است.
طبق قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، بیش از یک دهه است که دولت حق پرداخت بودجه به ورزش حرفه‌ای و قهرمانی را ندارد و همین موضوع با توجه به قوانین محدود کننده که مسیرهای عرفی درآمدزایی باشگاه‌های ورزشی را مسدود کرده بود باعث شد باشگاه‌های دولتی از جمله سرخابی‌های پایتخت با مشکلات عدیده مالی روبرو شوند. حالا که مجلس با دستور پرداخت حق پخش به صدا و سیما مسیری برای اصلاح این مشکل باز کرده به نظر می‌رسد طی یک بازه زمانی مشکلات فوتبال ایران تا حد زیادی مرتفع شود.
حق پخش چقدر است؟
تعیین رقم دقیق حق پخش تلویزیونی برای باشگاه‌ها و رشته‌های مختلف ورزشی کار راحتی نیست و برای یافتن آن نیاز به اطلاعات و ارقامی داریم که به صورت رسمی اعلام نمی‌شوند. صدا و سیما حدود 10 دقیقه قبل، 10 دقیقه ما بین و 10 دقیقه بعد از هر مسابقه فوتبال آگهی تبلیغاتی پخش می‌کند که فرمول تعیین رقم آن بر اساس ضوابط داخلی سازمان متغییر است. با این وجود فصل گذشته روزنامه فرهیختگان گزارشی در این خصوص تهییه کرده و آمار و ارقام جالب توجهی استخراج کرده است.
طبق این جدول فصل گذشته صدا و سیما از محل پخش مسابقات استقلال و پرسپولیس رقمی ما بین 17 تا 31 هزار میلیارد تومان کسب درآمد کرده است که رقم قابل توجهی محسوب می‌شود. اگر میانگین این رقم را هم بر اساس همان تعرفه سال گذشته در نظر بگیریم رقمی حدود 24 هزار میلیارد تومان می‌شود و فرض را هم بر یکسان بودن سهم دو تیم بگذاریم صدا و سیما از هر تیم 12 هزار میلیارد تومان کسب درآمد کرده است.
طبق عرف جهانی بین 50 تا 70 درصد سهم این حق باید از سوی صدا و سیما پرداخت شود که البته این رقم مستقیم به باشگاه‌ها نمی‌رسد و بخشی از آن سهم فدراسیون و سازمان لیگ است تا هزینه‌های برگزاری بازی و دستمزد داوران و سایر موارد از جمله رسیدگی به امور زیرساختی را مد نظر قرار دهد. اما با توجه به شرایط خاصی که در ایران وجود دارد و البته مواردی که صدا و سیما نسبت به آن مدعی است، این درصد بعید است پرداخت شود.
سال گذشته احمد راستینه، رئیس کمیته ورزش و جوانان مجلس در گفت‌وگو با ایرنا درباره برنامه مجلس برای حق پخش تلویزیونی، گفت: حق پخش، درآمدهای تبلیغاتی است که از محل قراردادهایی که در باشگاه‌ها و سطوح مختلف بسته می‌شود به دست می‌آید و به عنوان یک منبع درآمدی پایدار برای باشگاه‌های ورزشی در دنیا شناخته شده است. در ایران هم در برنامه ششم توسعه این مسئله دیده شد و در بودجه‌های سنواتی سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ این حکم گنجانده شد و مقرر شد درآمدهای حاصل از پخش برنامه‌های ورزشی به نسبت ۳۰ درصد برای وزارت ورزش و جوانان و ۷۰ درصد برای صداوسیما تقسیم شود.
حالا که مجلس هنوز درصدی برای پرداخت حق پخش به طور دقیق مشخص نکرده و آن را منوط به توافق میان صدا و سیما و وزارت ورزش کرده اگر در نظر بگیریم همین 30 درصد هم پرداخت شود حدود 4 هزار میلیارد تومان بابت پخش تلویزیونی فقط بابت دو باشگاه سرخابی پایتخت پرداخت خواهد شد که این رقم هنگفت علاوه بر پوشش کامل هزینه‌های دو باشگاه محبوب و مردمی، زمینه گسترش زیرساخت‌های ورزشی ما را فراهم می‌کند و این دو باشگاه می‌توانند ورزشگاه اختصاصی بزرگ و مجهز برای خود احداث کنند و دیگر فوتبال ایران علاوه بر اینکه بابت بدهی‌های خود در مجامع بین المللی با پرونده‌های انباشه شده و محرومیت‌های مداوم روبرو نمی‌شود، برای ترمیم استادیوم و یا ورود VAR هم مشکل مالی نخواهد داشت.
باید در نظر گرفت این فقط بابت حق پخش دو باشگاه تلویزیونی است و بررسی دقیق تر درآمدهای صدا و سیما از ورزش باید به دیدار سایر باشگاه‌ها از جمله تراکتور، سپاهان و... که مخاطبین قابل توجهی دارند و در کنار آن ساخت برنامه های ترکیبی مثل فوتبال برتر با محوریت باشگاه‌های ورزشی هم شامل قانون حق پخش می‌شوند و آگهی‌های فروخته شده در برنامه‌های این چنینی هم باید در نظر گرفته شوند. ولی با در نظر نگرفتن تمام این موارد اگر حتی نصف این رقم عنوان شده هم از سوی صدا و سیما پرداخت شود باید شاهد یک انقلاب اقتصادی در فوتبال ایران باشیم.
نظر شما