به گزارش خبرنگار اجتماعی حیات، وضعیت رشد جمعیت ایران طی سال های اخیر به شدت نامساعد بوده به نحوی که به گفته بسیاری از کارشناسان پنجره جمعیتی ایران در حال بسته شدن است.

ایران که تا دهه گذشته به عنوان یکی از کشورهای جوان دنیا شناخته می شد این روزها در باتلاق کاهش جمعیت افتاده است به نحوی که بسیاری از جوانان یا میلی به فرزند آوری ندارند یا به تک فرزندی روی آورده اند.

فارغ از مقوله کاهش نرخ زاد و ولد در ایران و نگرانی های پیش آمده این موضوع در سطح جهانی نیز منجر به ایجاد نگرانی شده است به نحوی که کاهش ۵۰ درصدی نرخ باروری در سطح جهان در ۷۰ سال اخیر، زنگ خطر ورود کره خاکی را به سیاه‌چاله جمعیتی به صدا درآورده‌ است. اگرچه هفت دهه پیش به ازای هر مادر، پنج فرزند وجود داشت اما این روزها در مقیاس جهانی سهم هر مادر به طور میانگین کمتر از سه فرزند شده است.

عوامل موثر بر کاهش نرخ جمعیت

طبق اعلام برخی از محققان این حوزه عوامل متعدد و مختلفی در کاهش نرخ باروری در جهان، الخصوص ایران دخیل‌اند اما سه عامل مهم این امر؛ افزایش فردگرایی، افزایش انتظارات از زندگی و دشورای های معیشتی متولدین دهه شصت در امر تحصیل، اشتغال و ازدواج می باشد.

این روزها متولدین دهه شصت و هفتاد والدین امروز جامعه ایران را تشکیل داده اند و به علت مشکلات گذشته خود و میل به تجمل گرایی،  دیگر اشتیاقی به فرزندآوری یا تعدد فرزند ندارند.
در حقیقت هنگامی که اقتصاد رو به نابسامانی پیش می‌رود، زوج‌ها بچه‌دار شدن را به تعویق می اندازند چرا که نسبت به آینده فرزندان خود اطمینان مالی ندارند.

البته پس از کاهش چشمگیر جمعیت ایران، دستگاه های متولی به فکر افتاده و در پی تلاش برای رفع این معضل هستند، در واقع چیزی به بسته شدن پنجره جمعیت باقی نمانده و اگر امروز چاره این بحران پیدا نشود کشور در سالیان اخیر با بحران جمعیت و کاهش جمعیت جوان رو به رو خواهد شد.

به گفته مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، اگر نتوانیم در ۶ سال آینده به رشد جمعیت مطلوب برسیم در آینده با مشکلات جدی مواجه خواهیم بود که بعضأ جبران ناپذیر است.

متاسفانه با پاک کردن صورت مساله مشکل حل نخواهد شد و تا زمانی که سیاست های صحیح و اصولی برای این معضل اجرایی نشود کشور در آینده ای نزدیک با مشکلات متعددی مواجه خواهد شد.

در فروردین ماه سال گذشته در پی حل بحران کاهش جمعیت نامه‌ای با امضای مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با استناد به قانون حمایت خانواده و جوانی جمعیت به

رئیس مرکز مدیریت شبکه بهداشت کشور با موضوع "حذف غربالگری ناهنجاری جنین از سامانه‌های الکترونیک" رسید که محتوای آن در بسیاری از رسانه ها منتشر شد و با واکنش های منفی بسیاری از سوی جامعه روبه رو شد.

حذف تست غربالگری با هدف افزایش جمعیت

طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده و جوانی جمعیت که براساس اصل هشتاد و پنجم قانونی اساسی در سال 1400 به تصویب رسید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است حداکثر سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، کلیه دستورالعمل‌های صادره مرتبط با بارداری و سلامت مادر و جنین که پزشکان و کارکنان بهداشتی - درمانی یا مادران را به سقط جنین توصیه کرده یا سوق می‌دهد، حذف نموده مگر مواردی که جان مادر در خطر باشد.

با وجود این قانون، تعداد کثیری از زوجین جوان به خواسته خود و هزینه شخصی شان در دوران بارداری خواهان انجام تست غربالگری بودند اما پس از گذشت یک سال از این قانون خبر ممنوعیت تولید و واردات کیت غربالگری سبب بهت پزشکان این حوزه شد.

در واقع حدود یک ماه بعد از آنکه ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم گفت، برای جلوگیری از معلولیت نباید سقط جنین را تجویز کرد، ممنوعیت تولید و واردات کیت‌های غربالگری از سوی سازمان غذا و دارو اعلام شد. ممنوعیتی که بسیاری از پزشکان می‌گویند مسیر انجام آزمایش غربالگری و سقط جنین را سخت‌تر می‌کند و منجر به افزایش تولد نوزادان دارای معلولیت می‌شود.

چرا تست غربالگری انقدر مهم است؟

آزمایش های غربالگری ژنتیک یکی از تست های پیش از زایمان است که منجر به تشخیص سلامت جنین از نظر ژنتیکی می شود. به فرض مثال اگر خانمی با سن ۳۵ سال یا بیشتر برای بارداری اقدام نماید به تبع بیش از سایرین در معرض خطر بیشتری برای مشکلات حاملگی نسبت به زنان با سنین کمتر است. از این رو برای رفع این نگرانی ها در مورد سلامت جنین در سراسر کشور پزشکان برخی از تست های غربالگری ژنتیک را ارائه می دهند.

با توجه به افزایش سن ازدواج در کشور، انجام تست غربالگری جنین یکی از موضوعات حیاتی در دوران بارداری برای جلوگیری فرزندان با مشکلات ژنتیکی است. در واقع با انجام این تست اگر مشکلی

در سلامت جنین مشاهده می شد دستور سقط توسط پزشک صادر می شد. اما با وجود ممنوعیت تولید و واردات کیت غربالگری باید در آینده ای نه چندان دور شاهد تولد فرزندان بسیاری با مشکلات ژنتیکی باشیم.

خطر افزایش تولد نوزدان مبتلا به ناهنجاری‌ها و بیماری‌ها ژنتیکی

محمدامین طباطبایی‌فر عضو هیات مدیره انجمن ژنتیک پزشکی ایران در این باره می گوید که تصمیم وزارت بهداشت مبنی بر توقف صدور مجوز تولید و واردات کیت غربالگری سه ماهه اول بارداری عجیب و شوک‌آور است.

به باور او این تصمیم غیرکارشناسی منجر به محدودیت بیشتر جامعه برای انجام غربالگری جنین می‌شود که در نتیجه خطر تولد نوزدان مبتلا به ناهنجاری‌ها و بیماری‌ها ژنتیکی افزایش خواهد یافت.

به باور عده ای از کارشناسان و متخصصان، از دیگر تبعات ممنوعیت تولید و واردات کیت غربالگری، روی آوردن به بازار غیررسمی دارو و تجهیزات پزشکی است. یعنی همان ماجرای کمبود دارو در داروخانه‌ها و توزیع دارو با قیمت‌های گزاف در بازار غیررسمی.

پرسشی که در ذهن ایجاد می شود این است که آیا با توجه به اطلاعیه سازمان غذا و دارو درخصوص استفاده آزمایشگاه‌ها از دستگاه‌های آنالایزر بسته، واردات قاچاقی کیت غربالگری و خرید این کیت‌ها از بازار غیررسمی می‌تواند به انجام آزمایش غربالگری کمک کند یا سبب ایجاد مشکلات بیشتر می شود.

گزارش: بهاره بهرامی