به گزارش خبرنگار اقتصادی حیات؛ طی روزهای گذشته پس از ماه ها تلاش دستگاه دیپلماسی کشور خبرهای خوشی در خصوص بازگشت پول های بلوکه شده کشور به گوش می رسد به نحوی که دیگر باید آزادسازی ارزها را موضوعی نهایی شده دانست و از هم اکنون برنامه ریزی لازم بر چگونگی هزینه کرد آن را در دستور کار داشت.

طی پیامی که محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس ‌جمهور در فضای مجازی منتشر کرده هنوز ارزهای مورد اشاره وارد کشور نشده اند. او در پیام خود آورده که «بعد از آزاد شدن پول‌های ایران در عراق، فرآیند آزادسازی کل دارایی‌های ایران در کره‌جنوبی نیز آغاز شده است. تا زمان انتقال کامل پول‌ها، زندانیان مدنظر آمریکا همچنان در ایران باقی می‌مانند».

اما از سوی دیگر محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی در نشستی خبری چنین بیان داشت که «پیگیری‌ها جواب داده و خبرهای بسیار خوبی درباره آزادسازی منابع ارزی در راه است. مذاکرات به نتیجه رسیده و بزودی آثار آن را در بازار مشاهده خواهید کرد».

 10 میلیارد دلار در آستانه آزادسازی

با وجود این اظهار نظرها به نظر می رسد که هنوز ارزهای مورد ادعا به ایران نرسیده اند و رسانه ها و مقامات در مورد رقم نهایی آن به جمع بندی مشخصی دست نیافته اند اما آنچیز که بیش از همه محتمل و قابل شمارش است رقم 6 میلیارد دلاری مطالبه ایران از کره جنوبی است.  در همین خصوص یکی از مقامات آگاه در گفتگویی که با خبرگزاری ایرنا داشته رقم آزادسازی دارایی های ایران طی توافق اخیر را 10 میلیارد دلار دانسته است.

وی بر این باور است که طی این توافق مقرر گردیده تا پنج زندانی ایرانی که در آمریکا بوده و پنج زندانی آمریکایی که در ایران به سر می برند، تبادل گردیده و فضا برای آزادسازی شش میلیارد دلار از دارایی های بلوکه شده ایران در کره‌ جنوبی به اضافه حجم قابل توجهی از وجوه ایران در بانک TBI عراق آزاد شود.

این منبع آگاه به وجوه بلوکه‌ شده ایران در بانک‌های اروپایی نیز اشاره کرد و خاطر نشان ساخت که فرایند آزادسازی بخشی از دارایی ایران در یکی از بانک های اروپایی نیز اغاز شده و قرار شده پول ها نه در قالب فیزیکی اسکناس بلکه در قالب یک اعتبار مشخص برای تامین نیازهای اولویت دار کشور مورد استفاده قرار گیرد.

محل هزینه کرد پول های آزاد شده کجاست؟

حال سوال اساسی مطرح شده این است که دارایی های آزاد شده می بایست در چه مجرایی صرف گردد تا بیشترین منفعت را برای مردم و کشور به همراه داشته باشد. بر اساس نظر کارشناسان توسعه زیرساخت های کشور و توجه به واردات کالاهای اساسی بیش از هر موضوع دیگری دارای اولویت است و نباید این پول ها صرف کنترل بازار ارز شوند.

عبدالمجید شیخی یکی از تحلیلگران اقتصادی بر این باور است که بهترین محل مصرف منابع ارزی بلوکه ‌شده در بخش تکمیل زیرساخت‌های آب کشور، انتقال آب و احداث آب ‌شیرین ‌کن و تولید دستگاه‌ های مولد آب در مناطق کویری است.

از نظر وی توجه به این مقوله از این باب دارای اهمیت است که جنگ آینده نظام بین‌الملل، جنگ آب خواهد بود و ایران می بایست از موقعیت پیش آمده تکمیل طرح های جامع آبخیزداری کشور و تجهیز زمین‌های کشاورزی به روش‌های آبیاری نوین را در دست اقدام قرار دهد چرا که در صورت از دست رفتن این فرصت با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور که در منطقه ای خشک و کم آب قرار دارد؛ رو به رو شدن با روزهای پر چالش آبی دور از تصور نخواهد بود.

حفظ ارزش پول ملی و جمع ‌آوری نقدینگی

از سوی دیگر سید بهاءالدین حسینی ‌هاشمی مدیرعامل اسبق بانک صادرات در راستای حفظ ارزش پول ملی و جمع‌آوری نقدینگی بر این نکته تاکید دارد که بانک مرکزی می بایست  در صورت آزادسازی منابع ارزی، آن را به بازار تزریق و ریال‌ ها را جمع‌آوری و امحا کند، چرا که این موضوع به کنترل رشد نقدینگی کمک شایانی خواهد کرد. اقتصاد ایران در شرایطی قرار گرفته که درگیر نوسانات است و دلیل اصلی آن هم به رشد نقدینگی بازمی‌گردد. ارز در همه دولت‌ها نوسانات زیادی را تجربه کرد اما تغییر نرخ در دولت دوازدهم بسیار زیاد بود و شرایطی را به وجود آورد که این روند تصاعدی هنوز به طور کامل کنترل نشده است.

 وی می‌گوید: اکنون برخی کارشناسان درباره چگونگی هزینه‌کرد ارزهای آزادشده تحلیل می‌کنند اما باید توجه داشت که اغلب ارزها در دولت گذشته پیش‌خور شده است. به این صورت که زمانی که نفت یا کالای دیگری فروخته شده و ارز آن به کشور بازنگشته، معادل ریالی آن به دولت تحویل داده شده است. در این صورت اگر ارزی آزاد شود متعلق به بانک مرکزی خواهد بود.

از سوی دیگر برخی از کارشناسان به مقوله تولید داخلی توجه داشته و بر این باورند که ارزهای آزادسازی شده باید تولید کشور را متحول سازد. محمد رنجبرفلاح مدیرعامل پیشین بانک تجارت یکی از طرفداران این نظریه است و بر این نکته تاکید دارد که حفظ ذخایر ارزی کشور از اولویت‌های مهمی است که بانک مرکزی باید دنبال کند. این ارزها باید بیاید و به تولید و رشد اقتصادی کشور کمک کند.

ضرورت توسعه ریلی و جاده‌ای

توسعه ریلی و جاده‌ای موضوع دیگری است که کارشناسان خواستار توجه به آن پس از ازادسازی دارایی های ایران شده اند. در همین خصوص یوسف کاووسی تحلیلگر اقتصادی خواستار واردات تکنولوژی روز در حوزه ریلی و جاده ای  و توسعه این بخش ها پس از رسیدن دلارها به ایران شد.

وی با بیان اینکه توسعه عمرانی کشور در حوزه راه و جاده، راه آهن و ... دارای اهمیت است، می گوید: بهترین محلی که ارزهای آزاد شده باید خرج شود تامین منافع کشور از جهت توسعه ابزارهای تولید است. اگر توجه لازم به زیر ساخت های تبادلی صورت گیرد یقینا راه برای رفع مشکلات بزرگ‌تر، هموارتر از قبل خواهد شد.

در پایان باید گفت که پول های آزادسازی شده ایران در صورت وصول و عدم انتقال آن به چند بانک در سطح منطقه و یا قرار نگرفتن در برابر پیش شرط مبادله با کالاهای اساسی همچون دارو می تواند فرصت مناسبی را در پیش روی اقتصاد کشور فراهم آورد تا بسیاری از زیرساخت ها و بسترها که به عنوان پیشران توسعه کشور شناخته می شوند تکمیل و فضا برای گذار از روزهای سخت تحریم باز شود. تحقق این موضوع نیازمند پیگیری دولت و داشتن برنامه مدون در این بخش است و فراموش نشود که این منابع بی انتها نیستند و در صورت نداشتن برنامه باید چشم انتظار از بین رفتن آنها بود.

گزارش: سمانه مسلمی