به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات؛ امام محمد باقر(ع) پنجمین امام ما شیعیان است، ایشان اولین امام شیعه، از نسل هر دو نوه پیامبر اکرم (ص)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) است؛ امام محمد باقر (ع) در اول رجب سال 57 هجری در مدینه دیده به جهان گشودند. از مهم‌ترین امتیازات امام باقر علیه السلام که زمان، زمینه آن را فراهم کرد، این است که حضرت بنیان‌گذار انقلاب فرهنگی و نهضت علمی شیعه و بلکه اسلام شمرده می شود.

امام محمد باقر علیه السلام در روز دوشنبه هفتم ذی حجه سال 114 هجری، به شهادت رسیدند. بنابراین، آن حضرت 57 سال در این جهان زیست. از این مدت چهار سال با جدش امام حسین (ع) و پس از وی 35 سال با پدرش زندگی کرد و هجده سال بقیه عمرش را به تنهایی به سر برد.

پدرش امام سجاد (ع) و مادر آن حضرت، فاطمه دختر حسن بن علی بود که با کنیه ام‌عبد الله و بنابر قول دیگر، ام الحسن خوانده شده است. بنابراین امام باقر (ع) از سلاله پدر و مادری هاشمی علوی و فاطمی به شمار می‌آید. بدین جهت او نخستین کسی است که از نسل امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به دنیا آمده است.

امام محمد باقر(ع) القاب بسیاری داشت که از آن میان لقب «باقر یا باقر العلوم» از همه مشهورتر است.

به مناسبت شهادت امام محمدباقر (ع) حجت الاسلام محمد علی زمانی کارشناس مذهبی درباره دوران امامت امام محمد باقر (ع) در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ما گفت: امام محمدباقر علیه السلام در زمان شهادت پدرشان امام زین العابدین ۳۷ یا ۳۸سال داشتند و کنیه ایشان ابوجعفر است. امام محمد باقر (ع) 19 الی 20 سال  امامت کردند و در تاریخ نیز ثبت شده است.

وی با اشاره به زندگی اجتماعی امام محمد باقر(ع) افزود: ابن شهر آشوب در کتاب مناقب در مورد امام محمدباقر (ع) می‌نویسد: ایشان راستگوترین، گشاده روترین و بخشنده ترین مردمان آن زمان بود در میان اهل‌بیت علیهم السلام کمترین ثروت و در عین حال بیشترین هزینه را داشت، هر جمعه یک دینار صدقه می‌داد و می‌فرمود: صدقه روز جمعه به خاطر فضیلت این روز بر دیگر روزها، دوچندان می‌شود. هر گاه پیشامدی غم انگیز به او روی می‌نمود، زنان و کودکان را جمع می کرد و دعا می‌کرد و آنان آمین می‌گفتند. بسیار ذکر خدا می‌گفت. راه می‌رفت در حالی که ذکر خدا می‌کرد، غذا می‌خورد با مردم سخن می‌گفت باز از ذکر خداوند غافل نمی‌شد. فرزندانش را جمع می‌کرد و به آنان می‌فرمود تا سرزدن آفتاب ذکر بگویند.

حجت الاسلام زمانی با بیان لقب باقرالعلوم بودن امام محمدباقر(ع) گفت: آوازه ی علوم و دانش‌های امام محمدباقر (ع) چنان نقاط مختلف کشور اسلامی را پر کرده بود که لقب باقرالعلوم به خود گرفته بود؛ باقرالعلوم به معنی گشاینده ی دریچه‌های دانش و شکافنده‌ی مشکلات علوم است. امام محمدباقر علیه السلام با تأسیس اولین دانشگاه اهل بیت علیهم السلام، شاگردان و اصحاب بسیاری را تربیت کرد و صدها فارغ التحصیل در موضوعات گوناگون به جامعه عرضه نمود. شیخ طوسی (ره) در رجال خود، اصحاب و شاگردان امام محمد باقرعلیه السلام را ۴۶۲ مرد و دو زن دانسته که در میان آنان برخی از نظر اعتبار و وثاقت مورد اتفاق اهل سنت و امامیه بوده‌اند و برخی از فقیه ترین فقیهان صدر اسلام محسوب می شدند.

شاگردان ایرانی امام محمد باقر (ع) چه کسانی بودند؟

وی با اشاره ایرانی هایی که افتخار شاگردی امام باقر (ع) را داشتند؛ افزود: در این میان عده ای از ایرانیان افتخار شاگردی و ملازمت با ایشان را داشتند. از جمله این افراد: داوود بن ابی هند سرخسی، حمّاد بن ابی سلیمان ومحمّد بن اسحاق بودند.

این کارشناس مذهبی درباره خصوصیات اخلاقی امام محمدباقر(ع) بیان داشت: حلم امام محمدباقر(ع) از بارزترین صفات ایشان می‌باشد که مورخین اجماع دارند هرگز به کسی بدی نکرد هر چند که به ایشان اهانت و ظلم کرده بودند و حتی در مقابل‌شان نیکی و احسان می‌نمود.

امام محمد باقر (ع) قهرمان تیر اندازان عرب و عجم بود

حجت الاسلام زمانی با اشاره به توانمندی و قدرت امام محمدباقر (ع) ادامه داد: اساسا حضرت در مباحث حکومت و نظامی دخالت نمی‌کردند ولی این داستان منقول است که: امام صادق (ع) می فرماید: من همراه پدرم وارد دربار هشام شدیم، او بر تخت نشسته بود و درباریان و ارتشیانش با سلاح ایستاده بودند.تابلو هدف را در برابر جمع نصب کرده و بزرگان قوم مشغول هدف گیری و تیراندازی بودند.

وی با بیان ادامه روایت افزود: با ورود ما به آن جمع در حالی که پدرم جلوتر حرکت می‌کرد و من پشت سر وی بودم نگاه هشام به پدرم افتاد و گفت: ای محمد! تو هم با بزرگان قوم من وارد مسابقه شو و تیر اندازی کن. امام باقر(ع) فرمود: من دیگر سنم از این کارها گذشته است، اگر صلاح بدانی من معاف باشم. هشام گفت: به حق کسی که ما را با دینش عزت بخشید و محمد (ص) را مبعوث کرد تو را معاف نخواهم داشت. سپس به یکی از بزرگان بنی امیه اشاره کرد تا کمانش را به پدرم بدهد. پدرم کمان را گرفت. تیری در چله کمان نهاد و نشانه گرفت و رها کرد، تیر در نقطه وسط هدف نشست، پدرم تیر دوم را نشانه گرفت، تیر دوم در وسط تیر اول فرود آمد و همین طور تا نه تیر!هشام بشدت مضطرب شده بود و قرار نداشت و نمی‌توانست خویشتنداری کند. تا این که گفت: ای ابو جعفر! تو می گفتی که سنت از این کارها گذشته! در حالی که تو قهرمان تیر اندازان عرب و عجم هستی.

امام محمد باقر (ع) در واقعه عاشورا حضور داشت

وی با اشاره به حضور امام محمد باقر (ع) در واقعه عاشورا بیان داشت: در واقعه کربلا امام سجاد(ع) بین ۲۳ تا ۲۵ سال سن داشتند و امام باقر (ع) طفلی ۴ ساله بودند و امام زین العابدین (ع) آن زمان فرزندی به جز امام محمد باقر(ع) نداشتند و تنها همسرشان در آن زمان، همان فاطمه دختر امام حسن(ع) بودند که در کربلا حضور داشتند و حضور امام باقر(ع) در کربلاء مورد قبول مورخان است.

روایاتی از نحوه شهادت امام محمد باقر (ع)

حجت الاسلام زمانی با اشاره به نحوه شهادت امام باقر(ع) گفت: شهادت امام محمد باقر (ع) در ایام خلافت هشام بن عبدالملک بود و گفته شده که ابراهیم بن ولید بن عبدالملک بن مروان، امام محمدباقر (ع) را به زهر، مصموم و شهید کرده و این کار احتمالاً به امر هشام بوده است..

وی با اشاره به روایات شهادت امام محمد باقر (ع) افزود: برخی نقل کرده اند که زید بن حسن به دستور هشام، زهر را به زین اسب مالید و اسب را به حضور امام باقر (ع) آورد و اصرار کرد که آن حضرت بر آن سوار شود، آن حضرت ناگزیر بر آن سوار شد و آن زهر در بدن او اثر کرد، به گونه ای که ران هایش متورم شد و سه روز به سختی در بستر بیماری افتاد و به شهادت رسید.

حجت الاسلام زمانی گفت: همچنین ابن شهر آشوب نقل کرده است که شهادت امام باقر (ع) به دست ابراهیم بن الولید بود که به واسطه زهر، امام را مسموم کرده است. همین قول را علامه مجلسی نیز نقل کرده است. برخی فقط شهادت امام محمد باقر (ع) را به دست بنی امیه نقل کرده‌اند و گفته اند که امام را مسموم کرده اند؛ همانطور که پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع) را مسموم نمودند.

فرازی از وصیت نامه امام محمد باقر (ع)

کارشناس مذهبی با اشاره به فرازی از وصیت نامه امام محمد باقر(ع) گفت: امام محمدباقر (ع)به پسرش امام صادق (ع) وصیت کرد و فرمود: «مرا در لباسی که روز جمعه با آن نماز می‌‏خواندم، کفن کن، و عمامه‏‌ام را بر سرم بپیچ و قبرم را چهار گوش کن و به اندازه چهار انگشت از زمین، بلند گردان، هنگام دفن، بندهای کفنم را باز کن».

وی افزود: همچنین روایت شده است که امام صادق (ع) فرمودند: «پدرم در وصیت خود نوشت: او را در سه جامه کفن نمایم، یکی از آن‌ها روپوشی بود که آن حضرت در روز جمعه با آن نماز می‌‏خواند، و دیگری جامه‏‌ای بود و سومی پیراهن بود.».

من به پدرم عرض کردم: این مطلب را چرا می‏‌نویسی؟ (نیاز به نوشتن نیست)، فرمود: از آن می‌‏ترسم که مردم در مورد تکفین من با تو ستیز کنند، اگر آن‌ها گفتند پدرت را با چهار یا پنج کفن، تکفین کن، سخن آن‌ها را گوش نکن، عمامه‌‏ام را بر سرم بپیچ، و عمامه جزء کفن به شمار نمی‏‌آید، بلکه کفن آن است که بدن به آن پیچیده شود.

حجت الاسلام زمانی گفت: روایت شده که امام صادق (ع) فرمود: پدرم به من فرمود: «ای جعفر! فلان مبلغ از اموال مرا وقف گریه کنندگان کن، تا ده سال در سرزمین منی، هنگام اعمال منی (در حج) برای من گریه کنند».

کارشناس مذهبی در پایان بیان داشت: همچنین نقل شده است که امام باقر علیه‌السلام هشت درهم برای مراسم عزاداری خود، وصیت کرد، و آن حضرت، این کار را از «سنت» می‏‌دانست، زیرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله (در ماتم شهادت جعفر طیار) فرمود: «برای آل جعفر، غذا تهیه کنید، زیرا آنها به عزاداری اشتغال دارند.»

گفتنی است آرامگاه امام محمد باقر (ع) در قبرستان بقیع قرار دارد.