به گزارش خبرنگار سیاسی حیات ؛روزنامه واشنگتن پست روز جمعه اعلام کرد که به یک سند محرمانه دست یافته است که بر اساس آن ولیعهد سعودی تهدید کرده تدابیر اقتصادی سختگیرانه‌ای را علیه ایالات متحده آمریکا وضع خواهد کرد و بیش از این با رویه سیاسی واشنگتن در منطقه همراه نخواهد شد.

واشنگتن پست اعلام کرده که این سند محرمانه متعلق به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکاست که در آن آمده است که بن‌سلمان در واکنش به تهدیدات بایدن در زمینه کاهش تولیدات نفتی عربستان، به صورت تلویحی واشنگتن را به قطع روابط و تدابیر سختگیرانه و متقابل اقتصادی تهدید کرده است.

آغاز تنش بین عربستان و آمریکا

سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش، از جمله روسیه، موسوم به اوپک پلاس در دوم آوریل گذشته توافق کرد که کاهش را به ۳.۶۶ میلیون بشکه در روز افزایش دهد که معادل ۳.۷ درصد تقاضای جهانی است.

اعلام ناگهانی به افزایش حدود ۹ دلار در هر بشکه و رسیدن قیمت به بالای ۸۷ دلار در هر بشکه در روزهای بعد کمک کرد، اما قیمت نفت خام برنت از آن زمان کاهش یافته است.

تنش‌ها در روابط عربستان سعودی و آمریکا زمانی اوج گرفت که مقام‌های سعودی به‌رغم انتظار کاخ سفید که تصور می‌کرد با ریاض بر سر افزایش تولید نفت توافق کرده، تصمیم گرفتند تولید این محصول را کاهش دهند. با این حال منابع مطلع به نیویورک‌تایمز می‌گویند اقدام جرأتمندانه بن‌سلمان در برقراری رابطه با چین در ماه‌های اخیر بوده که بیش از هر عامل دیگری نگاه‌ها را در دوران دولت بایدن نسبت به عربستان سعودی عوض کرده است.

در همین حال واشنگتن‌پست هم فاش کرد محمد بن‌سلمان در بحبوحه اختلافات نفتی، آمریکا را به «درد بزرگ اقتصادی» تهدید کرد. این روزنامه نوشت: محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی، واشنگتن را تهدید کرد زیرا قصد داشت ریاض را به خاطر تصمیم کاهش تولید نفت مجازات کند.

چرا اوپک پلاس ناچار به کاهش تولید نفت شد؟

زمانیکه اوپک تصمیم به کاهش تولید روزانه گرفت عربستان سعودی که بزرگ‌ترین تولیدکننده عضو اوپک است، هم اعلام کرد که  تولید خود را ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد داد. که بلافاصله وزارت انرژی عربستان  این تصمیم را اقدامی پیشگیرانه با هدف حمایت از ثبات بازار نفت عنوان کرد.

کاهش تولید اوپک پلاس در حالی روی می‌دهد که پیش بینی می‌شود خرید از سوی چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان است، با خروج این کشور از قرنطینه‌های کووید ۱۹، در سال ۲۰۲۳ به رکورد بالایی صعود کند و همزمان، مصرف هند که سومین واردکننده بزرگ جهان است، قوی مانده است.

یک مقام هندی که مایل نبود نامش فاش شود، اظهار کرد: قیمت‌های بالاتر و عرضه کمتر نفت، ممکن است چین و هند را به خرید بیشتر نفت روسیه ترغیب کرده و درآمد مسکو را تقویت کند.

 سفر بایدن به عربستان و بی نتیجه بودن مذاکرات

بایدن از ابتدای نامزدی خود موضع گیری های شدیدی نسبت به سعودی ها داشته و بعد از مدتی کار به جایی رسیده که سعودی ها در سفر پر حاشیه بایدن به عربستان او را دست خالی راهی کردند و هم پیمان روس ها شدند.

بایدن در ژوئیه به عربستان سعودی رفت اما این سفر بدون توافق برای کمک گروه اوپک پلاس برای کاهش قیمت‌های بنزین بود که یک مشکل سیاسی مهم برای بایدن در آمریکا مانده است. بایدن در پاسخ به این پرسش که آیا از تصمیم خود برای رفتن به عربستان سعودی افسوس می‌خورد، گفت: این سفر فقط درباره نفت نبود.

پس از اینکه بایدن دستور یک سلسله برداشت از ذخایر نفت استراتژیک را صادر کرد، کاخ سفید در ماههای گذشته به دنبال کسب اعتبار برای کاهش قیمت‌های بنزین بود. تورم بالا، یک مشکل سیاسی برای رئیس جمهور آمریکا مانده و کاهش قیمتها یک پیروزی مهم محسوب می‌شود. تصمیم اوپک پلاس این روند را ممکن است به مخاطره بیاندازد و به سود روسیه باشد که تحت تحریمهای آمریکا قرار دارد.

چرا عربستان از آمریکا روی برگرداند؟

عادل الجبیر  وزیر مشاور دولت سعودی در امور خارجه به تهدید «رابرت منندز» سناتور دموکرات و رئیس کمیته روابط خارجی سنا مبنی بر توقف صادرات سلاح به عربستان سعودی واکنش نشان داد و گفت که عربستان سعودی همواره تلاش کرده است تا ثبات بازار نفت را تضمین کند و این به نفع تولیدکنندگان و مصرف کنندگان است. او تأکید کرد که عربستان به تنهایی این تصمیم را نگرفته و کاهش تولید نفت با اجماع ۲۲ کشور عضو انجام شده است.

مقام سعودی:عربستان سعودی نفت را سیاسی نمی‌کند

این مقام سعودی در ادامه با بیان اینکه بازار واکنش مثبتی به تصمیم اوپک پلاس نشان داده و قیمت نفت در هفته‌های گذشته روند کاهش داشته و افزایش نیافته بود، گفته بود که عربستان سعودی نفت را سیاسی نمی‌کند و به آن به چشم سلاح نگاه نمی‌کند و هدف ما صرفا ثبات بازار است. تصمیم اوپک پلاس سیاسی نبوده و کشورهای عضو آن، در تلاش برای ایجاد ثبات در بازار و تحقق منافع تولید کنندگان و مصرف کنندگان است.

عادل الجبیر در خصوص تهدید توقف صادرات سلاح به عربستان سعودی نیز گفت: فروش سلاح‌های تدافعی به عربستان سعودی به نفع منافع خود آمریکا و امنیت و ثبات منطقه است و نیروهای آمریکایی از دهه‌های گذشته برای ثبات و امنیت منطقه و آمریکا در منطقه حضور دارند.

بر اساس این گزارش؛ کارین ژان ‌پی‌یر سخنگوی کاخ سفید نیز با انتقاد از تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت، آن را نشانه همسویی با روسیه خواند. تام مالینوسکی عضو دموکرات کنگره آمریکا نیز در پیامی در صفحه توئیتر خود به صراحت نوشت: پیام ما به محمد بن سلمان (ولیعهد عربستان سعودی) باید این باشد؛ اگر می‌خواهی طرف پوتین باشی، پس از پوتین بخواه از تو دفاع کند.

واشنگتن پست در ادامه عنوان کرده با گذشت هشت ماه از تصمیم کاهش تولیدات نفتی از سوی عربستان، دولت آمریکا هیچ گونه تصمیمی را علیه ریاض اتخاذ نکرده و روابط بن‌سلمان با مقامات ارشد آمریکا همچون سفر اخیر وزیرخارجه آمریکا به عربستان، همچنان ادامه دارد.

تاثیر از سرگیری روابط ایران و عربستان در اقدام اخیر بن سلمان

عربستان سعودی و ایران به عنوان قدرت‌های میانی منطقه که فعالیت‌ های سیاست خارجی آن‌ها متمرکز بر چگونگی شناسایی منافع داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی بوده و اینکه دو کشور چگونه نقش خود را در ارتقای این منافع درک می‌کنند. همچنین، باید به این نکته توجه داشت که کنشگری در سیاست خارجی به عنوان ابزاری برای تقویت مشروعیت حاکمان خلیج فارس از طریق منافع ملی گرایانه، به گسترش نیازهای سیاست داخلی منجر خواهد شد.

زمانی که جنگ روسیه و اوکراین برای اولین بار آغاز شد، سعودی ها، خواستار یک راه حل سیاسی شدند و خود را به عنوان یک بازیگر بی طرف، اما نه بی تفاوت، معرفی کردند. ولیعهد عربستان سعودی در روزهای پس از آغاز جنگ با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین صحبت کرد و پیشنهاد داد میان روسیه و اوکراین میانجیگری کند. پیشنهاد عربستان که این کشور را به جای همسویی با متحد سنتی خود، ایالات متحده و به عنوان یک میانجی، غیرمتعهد می‌دانست؛ نشانگر تغییر سیاست خارجی عربستان به سمت فعالیت‌های قدرت متوسط است.

در حالی که امنیت عربستان در طول تاریخ با حمایت آمریکا حفظ شده است، ایران معتقد است که امنیت باید توسط بازیگران منطقه تامین شود. رقابت قدرت منطقه‌ای بین دو کشور، کشورهای لبنان، سوریه، یمن و عراق را تحت تأثیر قرار می‌دهد، زیرا عربستان و ایران در طول تاریخ از جناح‌های مخالف حمایت کرده‌اند.

سخن پایانی؛ افزایش قیمت جهانی انرژی به نفع سعودی ها به عنوان بزرگترین صادرکننده نفت جهان است. چنین رشد فزاینده‌ای می‌تواند به این کشور در دستیابی به اولویت‌های داخلی خود، به ویژه اجرای چشم‌انداز بلندپروازانه ۲۰۳۰ کمک کند. بر همین اساس، افزایش قیمت نفت، دولت بایدن و رهبران اروپایی را بر آن داشته تا کشورهای عربی خلیج فارس را برای افزایش تولید نفت خود تحت فشار قرار دهند  درحالیکه عربستان تهدید آمریکا را با تهدید پاسخ داد تا شاید به پشتوانه توافقی که با ایران به واسطه چین کسب کرده است مقابل تهدیدات آمریکا بایستد. براین اساس، ولیعهد عربستان سعودی ضمن اعلام پافشاری بر تصمیمات خود در زمینه کاهش تولیدات نفتی، گزینه تغییر نحوه روابط میان ریاض و واشنگتن را روی میز دولت آمریکا قرار داده که در نتیجه آن بایدن متحمل هزینه‌های اقتصادی زیادی خواهد شد. به نظر می‌رسد که بن‌فرحان به طور غیرمستقیم تهدید کرد که عربستان سعودی می‌تواند به جای آمریکا، همکاری خود را با چین در زمینه انرژی هسته‌ای تقویت کند.

گزارش: صفورا طالب زاده