گروه سیاسی حیات، به نقل از فارس برگ‌های تقویم را ورق می‌زنیم تا به بهمن‌ماه می رسیم، ماهی که سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در آن قرار دارد و سالها پیش بود که در چهاردهمین روز بهمن، ایران توانست برای نخستین‌بار ماهواره‌بر سفیر امید را به فضا پرتاب کند.
روز 14 بهمن‌ماه را باید جرقه آغاز فعالیت‌های فضایی جمهوری اسلامی ایران دانست. روزی که در آن فعالیت‌های دانشمندان و متخصصان ایرانی نتیجه داد و از آن روز تا به امروز که 14 سال سپری شده، ایران اسلامی به یک کشور شاخص و صاحب سبک در حوزه فضایی تبدیل شده است.
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به عنوان بازیگر اصلی در حوزه فضایی ماهواره‌برهای بسیاری را طراحی، تولید و به فضا پرتاب کرده است. البته دستاوردهای دیگری هم وجود داشته است که کمتر از آن‌ها سخن گفته شده است.
با توجه به اینکه امروز مصادف است با سالگرد پرتاپ ماهوار بر امید، برای کسب اطلاعات از جدیدترین دستاوردهای کشورمان در حوزه فضا به سراغ سید احمد حسینی سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رفتیم و با او درباره جدیدترین دستاوردهای حوزه فضایی گفت وگو کردیم.
متن حاصل از این گفت‌وگو در ادامه آمده است:
به دنبال تثبیت فناوری ماهواره‌بر های سیمرغ و ذوالجناح هستیم
فارس: آقای مهندس حسینی با توجه به اینکه 14 بهمن‌ماه روز ملی فناوری فضایی است لطفا در ابتدای گفت‌وگو درباره آخرین دستاوردهای وزارت دفاع در حوزه فضا بفرمائید.
حسینی: در ابتدا فرا رسیدن دهه فجر و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین روز ملی فناوری فضایی را خدمت همه ملت ایران تبریک عرض می کنم این روز یادآور 14 بهمن 1387 است که در آن روز پر افتخار برای اولین بار ماهواره امید با ماهواره بر سفیر به فضا پرتاب شد.
ما در گذشته وزارت دفاع توانستیم چهار ماهواره را در مقاطع زمانی مختلف در مدار قرار بدهیم منتها این ماهواره ها عمدتاً ماهواره های با وزن حدودی 50 کیلوگرم به پایین بودند و مداری که در آن قرار گرفتند از 250 تا 450 کیلومتر است اما نیازمندی حوزه فضایی کشور هم به لحاظ وزن‌های ماهواره و هم به لحاظ ارتفاع مداری پیش از این ها است.
در حوزه ماهواره‌های عملیاتی لازم است تا ماهواره هایی با وزن حداقل 100 کیلو تا چند تن را در مدار قرار دهیم به علاوه اینکه باید بتوانیم به لحاظ ارتفاع مداری از حدود 400 تا 500 کیلومتر که اکنون توانایی آن را داریم به مدارهای بالاتر تا 36 هزار کیلومتر(ژئو) دست پیداکنیم که مورد نیاز کشور است. بنابراین، برای رسیدن به این خواسته‌ها در قالب یک راهبرد و برنامه منسجم فعالیت‌های مجموعه فضایی کشور به ویژه مجموعه وزارت دفاع که زنجیره کاملی را از ماهواره، ماهواره‌بر، پایگاه پرتاب و ایستگاه فضایی در اختیار دارد که در قالب این برنامه دنبال می شود.
در حوزه ماهواره بر به دنبال تثبیت فناوری ماهواره‌برهای سیمرغ و ذوالجناح هستیم قدم های خوبی در این راستا برداشته شده است که ان‌شاءالله در آینده نزدیک مراحل تحقیقاتی آن تکمیل خواهد شد.
در حوزه فعالیت‌های کاوشی و زیرمداری هم امسال فعالیت‌های خوبی انجام شده و پرتاب کاوشگر زیر مداری سامان را داشتیم که توانست نمونه بلوک انتقال مداری سامان که در آینده برای انتقال مداری ماهواره‌ها باید استفاده شود و توسط پژوهشگاه فضایی توسعه داده شده را در ارتفاع بالای 100 کیلومتر آزمایش کند که با موفقیت همراه بود.
فعالیت زیر مداری و کاوشی بعدی که انجام شده و پرتابگر آن هم آماده است مجموعه کپسول زیستی یا محموله زیستی است که مطابق قرارداد سازمان فضایی پرتابگر آن در مجموعه وزارت دفاع توسعه داده شده و مراحل توسعه آن به اتمام رسیده است. ما منتظر محموله هستیم که توسط پژوهشگاه هوافضا بر روی آن کار می‌شود و امیدواریم در آینده نزدیک نیز کار این محموله به پایان برسد تا بتوانیم پرتاب این زیر مداری را هم انجام بدهیم.
اولویت اول ما تثبیت توانمندی خود در مدار لئو است که در قالب دو ماهواره‌بر سیمرغ و ذوالجناح دنبال می شود، سیمرغ در دقایق یا مراحل پایانی قرار دارد. در آخرین پرتابی که داشتیم توانستیم سه محموله را به طور همزمان در ارتفاع حدود 500 کیلومتری به سرعت 7300 متر بر ثانیه برسانیم که بسیار به سرعت مداری نزدیک است سیمرغ بسیار به گام نهایی نزدیک است که در آینده نزدیک به این قابلیت دست پیدا خواهیم کرد.
طبق مصوبه شورای عالی فضایی باید در کمتر از 4 سال ماهواره به ارتفاع 36 هزار کیلومتری پرتاب کنیم
فارس: با روی کارآمدن دولت سیزدهم شاهد تشکیل شورای عالی فضایی بودیم، تشکیل شدن و فعالیت این شورا چه میزان در پیشرفت‌های کشورمان در حوزه فضا تاثیر دارد؟
حسینی: سال گذشته اولین جلسه شورای عالی فضایی در دولت سیزدهم شکل گرفت و امسال هم جلسه دوم این شورا. مطابق با مصوبه شورای عالی فضایی و برنامه 10 ساله فضایی کشور، ما در قالب این برنامه موظف هستیم تا در بازه زمانی کمتر از 4 سال به توانمندی ارسال ماهواره به ارتفاع 36 هزار کیلومتری دست پیدا کنیم.
این پروژه تعریف شده و با جدیت دنبال می‌شود که مراحل طراحی اولیه و مفهومی آن انجام شده ان شاءالله هنگامی که این کار به اتقان بیشتری رسید می‌توانیم درباره آن صحبت کنیم و مطالب بیشتری را پیرامون آن بیان کنیم. این اطمینان را می‌دهم که اکنون به لحاظ مبانی دانشی و فناورانه این آمادگی وجود دارد و اگر پشتیبانی کامل از مجموعه انجام شود این موضوع در بازه زمانی کمتر از چهار سال دست یافتنی است.
محصول جدیدی که در حال توسعه است چند قابلیت را دارد؛ نخست اینکه یک ماهواره را در مدار 36 هزار کیلومتری قرار دهد، دوم، یک محموله به وزن چهار تُن را در مدار نزدیک به زمین حمل کند، سوم، این قابلیت را دارد که تا 10 ماهواره را به طور همزمان پرتاب کند و چهارم، می‌تواند در فعالیت‌های منظومه‌سازی کاملاً به صورت اقتصادی و رقابتی فعالیت های خود را انجام دهد.
این مسیر نیازمند توسعه در آزمایشگاه و پایگاه های پرتاب ما است. ما برنامه توسعه آزمایشگاه های خود را در کنار توسعه ماهواره بر ها در دستور کار قرار دادیم گام‌های خوبی امسال و برداشته شده و زیرساخت های جدیدی اخیراً در حوزه تست‌های سیستمی و زیر سامانه های ماهواره‌بر به بهره برداری رسید.
گام‌های نخست توسعه پایگاه فضایی چابهار برداشته است
فارس: همان طور که مطلع هستید، دارابودن پایگاه پرتاب مجهز و بروز یکی از مولفه‌های مهم در حوزه پرتاب ماهواره به فضا است. در این حوزه چه فعالیت‌های انجام شده است؟
حسینی: در حوزه پایگاه پرتاب، بخش‌هایی از زیرساخت پایگاه فضایی امام خمینی(ره) که نیاز به تکمیل و توسعه داشت را توسعه دادیم و تکمیل کردیم. همچنین، کار طراحی و ساخت پایگاه جدید فضایی جمهوری اسلامی ایران در منطقه جنوب شرق کشور در محدوده چابهار انجام شد به نحوی که قراردادهای ساخت و توسعه آن منعقد، طراحی های آن انجام و گام‌های نخست توسعه پایگاه نیز برداشته شده است که امیدواریم در آینده نزدیک بتوانیم شاهد پرتاب های فضایی از این پایگاه باشیم.
پایگاه فضایی چابهار چه ویژگی‌هایی دارد؟
فارس: چرا مسئولان تصمیم به ایجاد پایگاه فضایی در منطقه چابهار گرفتند؟
حسینی: پایگاهی که ما از آن پرتاب های فضایی خود را انجام می دهیم در منطقه سمنان قرار دارد؛ عملاً مسیر پرواز ما از بالای کویری است که یکی از نعمت های خدادادی به کشور ما است. اما، زاویه میل پرتاب ما و زاویه میل ماهواره هایی که در مدار قرار می گیرند 55 درجه از این پایگاه است.
ما در موضوع منظومه سازی نیاز داریم که بتوانیم در زوایای میل متفاوت پرتاب انجام بدهیم و لازمه پرتاب در زوایای مختلف این است که کریدور پروازی ما امن و پاک باشد تنها نقطه ای که در کشور این ویژگی را برای ما ایجاد می‌کند منطقه چابهار است، از لحاظ اینکه پرواز ماهواره‌بر از بالای دریای عمان و اقیانوس هند انجام می‌شود یک محدوده‌ای با زاویه باز را برای ما ایجاد می‌کند تا بتوانیم این ویژگی را در مجموعه پایگاه پرتاب داشته باشیم.
همچنین، برای پرتاب‌ها در مدار 36 هزار کیلومتر هر میزان ما به سمت جنوب و خط استوا نزدیک شویم انرژی کمتری مورد نیاز خواهد بود؛ این دو ویژگی در کنار هم باعث شده تا منطقه چابهار به عنوان یک منطقه مناسب برای پرتاب‌های فضایی انتخاب شود.
در موضوع پایگاه فضایی چابهار، موضوع تملک زمین توسط سازمان فضایی در سال‌های اخیر انجام شده بود که در یک سال اخیر با حمایت دولت سیزدهم فعالیت‌های اجرایی راه اندازی این پایگاه در حال انجام است و امیدواریم به سرعت مراحل راه اندازی پایگاه انجام شود.
پرتاب تحقیقاتی بعدی ماهواره‌بر ذوالجناح سال آینده انجام می‌شود
فارس: ماهواره‌بر ذوالجناح جزو دستاوردهای مهم کشورمان در حوزه فضایی است که امسال شاهد پرتاب دوم آن بودیم. لطفاً آخرین اخبار درباره ماهواره‌بر ذوالجناح بفرمائید.
حسینی: ذوالجناح مطابق طرحی که داشت حداقل 3 پرتاب تحقیقاتی برایش پیش بینی شده بود. از این سه پرتاب تحقیقاتی دو پرتاب تا به امروز انجام شده است؛ پرتاب اول در سال 99 و پرتاب دوم هم اوایل تیرماه امسال اجرایی شد. پرتاب بعدی تحقیقاتی هم برای سال آینده برنامه ریزی شده تا بتوانیم این ماهواره‌بر را به تثبیت برسانیم. گام های طی شده خوب بوده و دستاوردهای خوبی در مراحل تحقیقاتی داشته است.
ماهواره‌بر سیمرغ در آخرین پرتاب کاملاً به ارتفاع مدنظر دست پیداکرد
فارس: از ماهواره‌بر سیمرغ چه خبر؟ آیا قرار است این ماهواره‌بر مجدداً پرتاب‌های آزمایشی داشته باشد؟
حسینی: در سطح جهان توسعه ماهواره‌برها این گونه است که چندین پرتاب تحقیقاتی انجام می‌شود برای توسعه فناوری و پس از پرتاب های تحقیقاتی که فناوری تثبیت می شود آنگاه وارد پرتاب اصلی می شوند. کشورهای دارنده این فناوری در آزمایشگاه‌های زمینی مجهز این فعالیت ها را انجام می‌دهند؛ به عنوان مثال تست موتور در شرایط خلاء. موتور مرحله دوم ما در ارتفاع بالا و در شرایط خلا شروع به کار می‌کند که شرایط خلاء ویژگی‌های خاص خود را دارد که روی زمین ما این شرایط را مشاهده نمی‌کنیم.
کشورهای پیشرو که به لحاظ سرمایه گذاری در صنعت فضایی قدمت بیشتری دارند، آزمایشگاه‌هایی دارند که موتور را در شرایط خلاء روشن می‌کند و قادر هستند تا تاثیرات حرارت و ارتعاشات موتور را در شرایط خلا مشاهده کنند. اکنون این آزمایشگاه را نداریم و ناگزیر هستیم بخش زیادی از عدم قطعیت‌های فناوری خود را در پرتاب‌های واقعی مشاهده کنیم و طی پرتاب‌های تحقیقاتی بسیاری که برای ماهواره‌بر سیمرغ داشتیم حجم بسیاری از داده های تله متری را دریافت کردیم که باعث افزایش دانش تیم‌های طراحی ما در تحلیل شرایط خلا و زمان‌کارکردهای ما در ماهواره‌بر سیمرغ شده که برای اولین‌بار در حال رخ‌دادن است.
پرتاب‌های ماهواره‌بر سیمرغ تاکنون پرتاب های تحقیقاتی بوده است. ما در آخرین پرتاب به نقاط بسیار خوبی رسیدیم و به ارتفاع مد نظر به صورت کامل دست پیدا کردیم. همچنین، سه محموله همزمان را با موفقیت تست کرده و به لحاظ سرعت مداری از عدد 7 هزار و 600 متر که باید به آن می رسیدیم به سرعت 7 هزار و 300 متر بر ثانیه دست پیدا کرده ایم.
اکنون نقاطی که باید روی آن کار بیشتری انجام شود و در حوزه طراحی تقویت شوند، شناسایی شده است و ان‌شاءالله در آینده نزدیک با پاس‌کردن تست‌های زمینی و اطمینان نسبی که از این اصلاحات انجام شد، شاهد تست بعدی پروازی ماهواره‌بر سیمرغ خواهیم بود.
