حیات

هشدار هفته پیش دمیتری مدودیف رییس جمهوری روسیه به آمریکا مبنی بر انتقال موشک های روسی به مجاورت مرزهای اروپا درصورت شکست مذاکرات مربوط به سامانه موشکی قاره سبز بار دیگر نشان داد که سیاست نوسازی روابط دو کشور در عمل به بن بست رسیده است. به گزارش حیات ، هر چند پیش از این مقام های روسی به کرات نسبت به خطرات ناشی از استقرار سامانه موشکی آمریکایی در اروپا به ویژه شرق آن برای امنیت نیروهای موشکی راهبردی خود هشدار داده بودند، ولی اظهارات دو روز قبل مدودیف تنش در روابط مسکو با غرب بر سر این طرح جنجالی و پرهیاهو را وارد مرحله تازه ای کرد. در واقع ورود شخص مدودیف به عنوان عالی ترین مقام دولتی روسیه و مسوول اصلی سیاستگذاری خارجی این کشور به بحث سامانه موشکی،این نکته را آشکار کرد که کرملین دیگر بیش از این حاضر به مسامحه و چشم پوشی از گام های خزنده کاخ سفید برای اجرای گام به گام طرح خطرناک سامانه موشکی نبوده و پیشروی واشنگتن در این خصوص را بر نمی تابد. از سوی دیگر کارشناسان سیاسی با اشاره به رویکردهای غربگرایانه مدودیف در طول تصدی ریاست جمهوری روسیه و تلاش حداکثری وی برای اجتناب از رویارویی با غرب به منظور استفاده از پتانسیل های آن در زمینه نوسازی کشورش و لو به شکل واگذاری امتیازهای سیاسی و اقتصادی، موضع گیری اخیر وی درباره بی توجهی واشنگتن به منافع مسکو در طرح سامانه موشکی را دال بر تیره و تار بودن چشم انداز روابط دو کشور ارزیابی می کنند. در واقع مدودیف برای نخستین بار در طول مدت تصدی پست ریاست جمهوری اواخر هفته گذشته در اقدامی ساختارشکنانه و دور از انتظار به صورت علنی و شفاف ضمن هشدار به آمریکا اعلام کرد "با توجه به وضعیت سامانه موشکی آمریکا در قاره اروپا، روسیه ممکن است از قرارداد "استارت-2" با این کشور خارج شود". اظهارات رییس جمهوری روسیه، تعجب غالب جریان ها و نخبگان سیاسی منتقد که او را به انفعال در برابر آمریکا متهم می کردند، برانگیخت و بازتاب های گسترده ای در رسانه های وابسته به احزاب منتقد و مخالف در داخل و خارج این کشور داشت. هر چند عده ای از تحلیلگران سیاسی از این اقدام به عنوان حرکتی انفجاری و تبلیغاتی در آستانه انتخابات دوما از سوی مدودیف در جایگاه سرلیست نامزدهای انتخاباتی حزب حاکم "روسیه واحد" یاد می کنند، ولی واقعیت این است که رسیدن روابط مسکو و واشنگتن به یک نقطه حساس و بحرانی بر سر مساله سپر موشکی آمریکایی از مدت ها پیش قابل پیش بینی بود. مدودیف در اظهارات تازه خود که از کانال های تلویزیونی سراسری این کشور پخش شد، از "احتمال خودداری کشورش از برداشتن گام های جدید در زمینه خلع سلاح و کنترل تسلیحات"، "خروج کامل از قرارداد استارت-2" و "تجهیز موشک های روسی به سیستم های ویژه عبور از سامانه های پدافند موشکی" به عنوان برخی از گزینه های مورد نظر مسکو برای مقابله با اقدامات آمریکایی ها در توسعه استقرار سپر دفاع موشکی در مرزهای غربی روسیه نام برد. البته بروز چنین وضعیتی در مناسبات کرملین برآیند طبیعی تلاش روسیه و آمریکا برای رقابت در ساختار بین المللی قدرت بود، زیرا نگاهی به تاریخچه طرح آمریکایی جهانی شمول سپر دفاع موشکی نشان می دهد که این موضع در سال های اخیر به عمده ترین محور چالش در مناسبات مسکو و واشنگتن تبدیل شده و سران دو کشور به مناسبت های مختلف برای پیشبرد اهداف متناقض و متفاوت خود در مذاکرات مربوط به آن تلاش کرده اند. از سوی دیگر نخبگان و سیاستمداران واقع گرای روس امروزه بیش از هر زمان دیگر به خوبی این نکته را دریافته اند که آمریکا به هیچ وجه حاضر به کوتاه آمدن در مسیر اجرای این طرح نبوده و صرف نظر از توقف های مقطعی در اجرای آن برای امتیازگیری از روسیه، همواره به صورتی خزنده و آرام برای تکمیل این طرح ضدروسی تلاش می کند. اظهارات مدودیف درباره سپر دفاع موشکی بلافاصله با واکنش مقام های ناتو مواجه شد، به طوری که "فوگ راسموسن" دبیرکل این سازمان اعلام کرد از تهدید روسیه مبنی بر استقرار موشک در مرزهای اتحادیه اروپا در واکنش به طرح آمریکایی سپردفاع موشکی در شرق اروپا نگران است. اذعان راسموسن به اینکه "این تهدید واکنشی نامناسب و بسیار ناامید کننده است"، از یک سو عمق اختلاف و تنش میان روسیه و غرب را اثبات می کند و از طرف دیگر حاکی از ماهیت غیرقابل حل بودن طرح آمریکایی سپر دفاع موشکی به عنوان خط قرمز سیاست های مسکو در زمینه روابط با دنیای غرب برای تصمیم سازان کرملین می باشد. البته واکنش به اظهارات تند و بی سابقه مدودیف درخصوص سپر دفاع موشکی به ناتو محدود نماند و مقام های آمریکایی نیز با اعلام این مطلب که این کشور طرح هایش در باره استقرار سیستم سپر دفاع موشکی "ناتو" در شرق اروپا را تغییر نخواهد داد، بار دیگر ادعاهای واهی خود را مبنی بر اینکه "روسیه هدف این سیستم نیست"، تکرار کردند. در این ارتباط "تومی ویتور" سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در واکنش به موضع گیری تند مدودیف، ادعا کرد که "موضع کشورش با روسیه در زمینه طرح استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا، شفاف بوده است"، ولی این اظهارات از سوی سیاستمداران روسی با سردی مواجه شد. هر چند در روزهای اخیر نیروهای سیاسی محافظه کار و غربگرای روسی در راستای کاستن از تب تند اظهارات مدودیف علیه آمریکا اقداماتی کردند، ولی حتی آنان نیز به بی توجهی کاخ سفید به منافع و نگرانی های کرملین در باب استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا اذعان می کنند. این عده نگران آنند که بالا گرفتن تنش میان روسیه و آمریکا بر سر سامانه موشکی اروپا، ابتکار سیاست "نوسازی" به عنوان تنها دستاورد نمایشی میان دو کشور در سال های ریاست جمهوری مدودیف و اوباما را با چالش اساسی مواجه کند. در همین راستا "کنستانتین کاساچیف"رییس کمیسیون امور بین المللی دومای روسیه اعلام کرد که اظهارات "دمیتری مدودیف" رییس جمهوری روسیه در پاسخ به طرح سامانه موشکی آمریکا در قاره اروپا، نشانگر این واقعیت است که انتظارات مسکو در اجرای این طرح آمریکایی،برآورده نشده است. از سوی دیگر اظهارات این مقام پارلمانی روس مبنی بر اینکه "کشورش قصد توقف روند "نوسازی روابط" با آمریکا را ندارد"، به وضوح عمق نگرانی نخبگان سیاسی روسیه از قرار داشتن روابط مسکو و واشنگتن بر لبه پرتگاه سقوط را به طور شفاف نمایان می کند. واقعیت این است که مقام های روس به خوبی می دانند آمریکا به بهانه های واهی و بی اساس تهدید موشکی برخی کشورها و در اصل در راستای برنامه های توسعه طلبانه خود، تصمیم به ایجاد سپر موشکی در قاره اروپا گرفته است. آنان با اشاره به امضای توافقنامه اخیر میان بخارست و واشنگتن برای استقرار بخشی از سپر دفاع موشکی ناتو موسوم به سامانه رهگیر "اس.ام-3" در پایگاه هوایی "داوسلو" متعلق به شوروی سابق، در خاک این کشور و نیز موافقت ترکیه با استقرار بخش دیگری از سامانه رهگیر ناتو در خاک خود،از این رویدادها به عنوان گام های خزنده آمریکا برای تکمیل مرحله به مرحله طرح خود یاد می کنند. از سوی دیگر پانزدهم ماه سپتامبر امسال نیز توافقنامه سال 2005 آمریکا و لهستان و پروتکل الحاقی سال 2010 میلادی درباره پدافند موشکی اعتبار مجدد یافت که بر اساس آن پایگاه موشک های رهگیر آمریکایی (اس.ام-3) در این کشور اروپای شرقی نیز مستقر می شود. امضای این توافقنامه که عملیات اجرایی آن شش سال قبل در راستای سیاست های یک بام و دو هوای کاخ سفید در قبال کرملین برای گرفتن امتیازهای سیاسی به طور مقطعی متوقف شده بود، زنگ خطر را برای مقام های مسکو به خطر درآود و نشان داد که سران آمریکا هرگز در تکمیل حلقه محاصره روسیه از طریق استقرار سپر دفاع موشکی کوتاه نخواهند آمد. در نهایت می توان گفت که هشدار بی سابقه مدودیف به مقام های آمریکایی مبنی بر آمادگی مسکو برای مقابله به مثل در برابر طرح سپر دفاع موشکی، بار دیگر تصویر جنگ سرد میان بلوک شرق و غرب را در اذهان زنده و این واقعیت را گوشزد کرد که تغییر سیاست نوسازی روابط کرملین و کاخ سفید به تهدید موشکی به تارمویی بند است. پایان پیام