به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، بازی گروهی شب‌های مافیا نخستین‌بار، بیست و هفتم آبان‌ماه سال ۱۳۹۹ به روایت سعید ابوطالب، توسط یکی از پلتفرم‌های نمایش خانگی پخش شد.

بعد از پخش این رئالیتی‌شوی جذاب و گفتگو محور، برنامه‌های شهروند مافیا به کارگردانی محمد رجایی و رئالیتی شوی‌های ارتش سری و ضد، به کارگردانی سعید ابوطالب و شب‌های مافیا (زودیاک) به کارگردانی سعید ابوطالب و محمدرضا رضائیان آغاز به پخش کردند و هر یک توانستند مخاطبان قابل توجهی را به خود جذب کننند.

قوانین شروع بازی

در بازی شب‌های مافیا، بازیکنان به گروه‌های شهروندان (اکثریت ناآگاه) و افراد مافیا (اقلیت آگاه) تقسیم می‌شوند و در ادامه هر گروه به دنبال برتری بر گروه اقلیت مافیا یا اکثریت شهروند هستند؛ هر کدام از گروه‌ها به نقش‌های متفاوتی مانند دکتر، کارآگاه، حرفه‌ای، کنستاتین، همشهری کین و شهروند ساده و گروه مافیا به ساول گودمن، ماتادور و رئیس مافیا پدرخوانده دارای نقش می‌شوند.

این رئالیتی‌شو به دو بخش شب و روز تقسیم می‌شود. «شب» که در آن افرادی که به‌دلیل نقش خود توانایی کشتن، نجات دادن و غیره را دارند، به طور مخفیانه، از توانایی خود استفاده می‌کنند و «روز» که همه بازیکنان با «بحث، استدلال و گفت‌وگو» تلاش می‌کنند دیگری را پای میز مدافعه بکشانند و با رای دیگر شهروندان او را از شهر (بازی) خارج کنند.

در اصل گروه مافیا، با شهروند نشان دادن خود، گروه خود را به برتری می‌رسانند. در نهایت، زمانی‌که تعداد مافیاها با شهروندان برابر باشد، اعضای این ساید به پیروزی می‌رسند و بالعکس زمانی‌که شهروندان بتوانند اقلیت مافیا را از شهر خود خارج کنند، پیروز بازی خواهند بود.

مروری بر سیر تاریخی مافیا در ادوار گذشته

مافیا یک بازی گروهی و استدلالی است که سال ۱۹۸۶ توسط «دیمیتری دیویدوف» دانشجوی جوان روان‌شناسی در کشور روسیه طراحی و ابداع شد. به گفته وی اولین بار مافیا، در بهار ۱۹۸۶ در بخش روانشناسی دانشگاه مسکو بازی شده و سپس در کلاس‌های درس، خوابگاه‌ها و اردوگاه‌های تابستانی اجرا شد؛ در دهه ۱۹۹۰ این بازی به اروپا و پس از آن به آمریکا راه یافت.

در اواسط دهه ۱۹۹۰، نسخه‌ای از این بازی به یک سریال تلویزیونی در کشور لتونی تبدیل شد (با فضای پارلمانی و توسط افراد مشهور لتونی بازی می‌شد) و سال ۲۰۰۰ یک کاربر آنلاین، این بازی را با محوریت پازل و حل پازل در صفحه خود قرار داد و پس از آن، مافیا به بسیاری از جوامع آنلاین گسترش یافت. مافیا یکی از ۵۰ بازی رومیزی مهم تاریخی و فرهنگی از سال ۱۸۰۰ است.

در سال ۲۰۰۶ یک باشگاه مافیایی در روسیه تاسیس شد که در آن بازیکنان رتبه‌بندی می‌شدند و جوایزی مانند سفر به سیسیل برای قهرمان سری مسابقات در نظر می‌گرفت.

چرایی جذابیت شب‌های مافیا در نمایش خانگی ایران

بازی مافیا از دهه ۸۰ پا به ایران گذاشت. همانند کشورهای دیگر در ابتدا این بازی در میان اجتماعات دانشجویی رواج داشت که با نام «دزد و پلیس» بازی می‌شد. اگرچه بیشر ایرانی‌ها با بازی اصلی مافیا، به شکلی که امروز مشاهده و بازی می‌شود، از سال ۱۳۹۹ آشنا شدند. در واقع، رسانه رسمی تلویزیون، باب آشنایی ایرانیان در سنین و اقشار مختلف را با بازی مافیا باز کرد.

در این میان، رئالیتی‌شوی شهروند و مافیا به علت چالش‌های ذهنی، استفاده از هوش، شانس و استدلال و البته اینفلوئنسرها، بر لحظات جذاب این بازی افزود.

البته بازی‌های پر سر و صدای بازیگرانی همچون مجید واشقانی، امیرعلی نبویان، حامد آهنگی، بهاره افشاری، ترلان پروانه، مریم مومن و ...، اجرای جذاب کامبیز دیرباز، محمدرضا علیمردانی و ... و در نهایت لحظات مفرح، خنده‌دار و تا حد زیادی چشمگیر و هیجان‌انگیز این بازی برای مخاطبان و تماشاگران، سبب رونق سری‌های مختلف این رئالی‌شو، ساخته‌ی سعید ابوطالب شد.

دلایل تکرار و پرمخاطب شدن رئالیتی‌شوی محبوب و پرمخاطب مافیا

همانطور که اشاره شد، حضور بازیگران و محبوبیت این بازی در بین مخاطبان، از چشم هیچکس پوشیده نیست اما ساخت‌های متوالی از آن می‌تواند بسیار مهم باشد؛ هزاران ماجرا و داستان وجود دارد که می‌توان از آن یک رئالیتی‌شوی سرگرم کننده تولید کرد مانند پانتومیم تا بازی‌های جذاب دیگر اما نکته‌ی قابل تامل نرفتن کارگردان‌های مافیا به سراغ سوژه‌های تازه است.

قطعا مافیا، یک بازی خاص نیست که تا ابد ادامه داشته باشد اما این توقف چه علت‌هایی می‌تواند داشته باشد؟

نقش بازی مافیا در زندگی روزمره‌ی جوانان

نقش‌های درون بازی مافیا، با توجه به مافیا بودن خود در تلاش هستند با دروغگویی و جای دادن لباس گوسفند در جای میش، پیروز بازی شوند.

چندی پیش حسین مهری که دو فصل متوالی با شب‌های مافیا همراه بود، پس از  خداحافظی از این برنامه‌، در صفحه رسمی خود نوشت «به عقیده‌ی من این بازی (مافیا) با یک سیاست نادرست وارد کشور شد؛ بازی‌ای که تفرقه‌انداز است و مهارت دروغ گفتن را در افراد شرح می‌دهد».

مافیا محدودیت سنی دارد یا برای تمامی سنین مناسب است؟

مدتی می‌شود که بازی مافیا نقل محافل و مهمان خانه‌های ایرانی است و روز به روز تعداد افراد برای بازی افزوده می‌شود. در این بین توجه به سنین حضور در آن بسیار ضروری به نظر می‌رسد؛ بهتر است بازیکنان با یکدیگر هم سن و سال باشند تا در این بازی با برخوردهای غیر محترمانه، سبب ناراحتی یکدیگر نشوند.

همچین قوه استدلال و درک و فهم افراد از یکدیگر نکته‌ی مهمی است زیرا اصطلاحات هم را متوجه خواهند شد و اختلاف سنی مانع از دیالوگ برقرار کردن نخواهد شد؛ فارغ از این موضوع، حضور افرادی بین ۱۷ تا ۳۰ سال، در این بازی به‌نظر امری طبیعی‌تر است و به خانواده‌ها توصیه می‌شود از فعالیت کودکان زیر ۱۰ در این بازی جلوگیری کنند.

شباهت‌های شب‌های مافیا و زویاک

یکی دیگر از ابزارهای جدید رئالیتی‌شوی شب‌های مافیا، حضور نقش‌های مستقل (نه شهروند و نه مافیا) درون آن است. در این بین، نقش‌های نوستاراداموس، جک گنجیشکه، شرلوک هولمز و زودیاک به شب‌های مافیا اضافه شد.

همچنین از جذابیت‌های این بازی می‌توان به گردانندگی محمدعلی بحرانی اشاره کرد که سبب شادی و نشاط برنامه‌ی شب‌های مافیا (زودیاک) شده است؛ اما دور از ذهن نیست که اگرچه حضور نقش‌های جدید سبب تازگی این رئالیتی شوی محبوب می‌شود اما از اصل ماجرا که رقابت شهر و مافیا است، نمی‌توان گذر کرد.

سعید ابوطالب در برنامه «کافه نقد» نیز در خصوص ایرادهای محتوایی این رئالی‌شو، اینچنین توضیح داد: این نقدها محتوایی است؛ اساس رئالیتی شوهای مافیا، بر اساس روانشناسی است که آدم خوب‌ها و آدم بدها را از هم جدا می‌کند. در واقع ما دروغ نمی‌گوییم بلکه راست و دروغ را از هم تفکیک می‌کنیم.

وی در ادامه افزود: ما سعی داریم با ساخت جهان‌هایی رویایی مانند سیسیل، شب‌های مافیا (زودیاک)، کشتی دزدان دریایی و ...، دوستی و رفاقت بین بازیکنان را حتی بیرون بازی مستحکم کنیم.

در نهایت می‌توان گفت، حضور رئالیتی شوی‌های سرگرم کننده توام با حفظ شان و منزلت افراد، امری مفید و سرگرم کننده به شمار می‌رود اما تداوم بازی‌های نقش منفی با ترویج بازی‌های غربی(روسی) بر فراموشی بازی‌های ایرانی دامن نخواهد زد؟