به گزارش خبرنگار فرهنگی حیات، بیست و دوم فروردین‌ماه سال ۱۳۶۷ روز آغاز عملیات بیت‌المقدس ۵ است. عملیاتی که در مدتی کوتاه به اهداف طرح و ترسیم شده دست یافت. یکی از آخرین عملیات‌های پیروزمند رزمندگان اسلام در سالی که جنگ با قبول قطعنامه ۵۹۸ به پایان راه خود رسید. در سال پایانی جنگ هشت ساله ایران و عراق به‌ویژه در ماه‌های اول سال ۱۳۶۷، توازن قدرت به نفع نیروهای عراقی در حال تغییر بود اما این مطلب مانع از انجام عملیات‌های محدود توسط نیروهای ایرانی نشد. در آن روزها و هنگامی که نیروهای ایران با پیروزی کامل، موفق به پیشروی در خاک دشمن و آزادسازی مناطق و شهرهای مهمی همچون «حلبچه» کردستان عراق شده بودند، یک عملیات انهدامی برای ضربه زدن به ماشین جنگی ارتش عراق در منطقه عمومی «پنجوین» صورت گرفت.
این منطقه پیوسته صحنه رویارویی قوای خودی و دشمن، از جمله عملیات «والفجر۴» بود. این یورش بی‌امان را نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فرماندهی و هدایت قرارگاه «رمضان» به اجرا گذاشت. طی این عملیات، یگان‌های عمل کننده خودی در شامگاه ۲۲ فروردین‌ماه ۱۳۶۷ با رمز «یا اباعبدالله الحسین(ع)» به مواضع نیروهای عراقی حمله برده و طی روزها درگیری و نبرد، ۴۵ دستگاه تانک و نفربر و صدها خودروی نظامی و ده‌ها قبضه سلاح سبک و نیمه سنگین دشمن را منهدم و به لشکر ۲۷ ارتش عراق تلفات و خسارات چشمگیری وارد آوردند. همچنین در عملیات بیت‌المقدس ۵ تعداد ۳۸۱۰ تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی شده یا به اسارت نیروهای خودی درآمدند.
بر این اساس، عملیات «بیت‌المقدس ۵» توسط لشکر ۲۸ پیاده کردستان از نیروی زمینی ارتش طراحی و همراه یگان‌های تیپ ۲۵ تکاور در روز ۲۲ فروردین‌ماه سال ۱۳۶۷ اجرا شد. در منطقه عمومی مریوان، تصرف ارتفاعات کله قندی، سنگ معدن و شاخ کن شوکت اهداف این عملیات به شمار می‌رفت.
هر چند عملیات مذکور به صورت محدود اجرا شد ولی موفقیت آن می‌توانست تا حدودی روحیه نیروهای خودی را تقویت کرده و روند پیروزی‌های عراق را متوقف کرده و یا کند سازد. در این عملیات دلاورمردی‌های رزمندگان به ویژه سرلشکر شهید «ایرج آبگون» در تاریخ جنگ به یادگار مانده است. ضمن اینکه سرلشکر شهید «حمید نفس الامری» در این عملیات و در منطقه مریوان به شهادت رسید.
زمینه‌های وقوع عملیات
سال ۱۳۶۶ سالی بود که بحث‌ها و مذاکرات برای پذیرش قطعنامه و پایان جنگ، بسیار داغ و حساس بود. عراق از جهتی می‌کوشید ایران قطعنامه را بپذیرد اما از طرف دیگر دست از تجاوزهایش بر نمی‌داشت. با شروع سال ۱۳۶۷ یعنی کمتر از ۴ ماه تا پذیرش قطعنامه دشمن سعی داشت از جهات مختلف به جبهه ایران ضربه وارد کند.
اول اینکه همچنان در طول این هشت سال عناصر ضد انقلاب و دشمن بعثی سعی داشتند به هر طریق که می‌توانند بین سپاه و ارتش اختلاف بیاندازند، زیرا اتحاد بین این دو بازو نظامی ایران را خطری برای رسیدن به اهداف خود قلمداد می‌کردند. دومین هدفی که دشمن سعی داشت در سال ۶۷ پیش ببرد تجاوز بیشتر به خاک کشور بود و می‌خواست همچنان تا می‌تواند به پیروزی‌هایش بیافزاید. صدام تمام دانشگاه‌ها را تعطیل کرده بود و تا می‌توانست مردهای عراقی را به اجبار برای جنگ با ایران می‌فرستاد. ۲۲ فروردین‌ماه سال ۱۳۶۷ ارتش جمهوری اسلامی با طراحی حمله‌ای تصمیم گرفت ضربه‌ای به ماشین جنگی عراق بزند و به این شکل روحیه رزمندگان را نیز بالا ببرد.
پاکسازی «پنجوین»؛ هدف اصلی عملیات
بنابراین عملیات بیت المقدس ۵ با رمز مقدس: «یا اباعبدالله الحسین(ع)» آغاز شد و مهمترین هدف تصرف کامل بر منطقه عمومی پنجوین بود که به لحاظ استراتژیک از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار بود.
در این عملیات لشکر ۲۸ کردستان نیروی زمینی ارتش در اولین ساعات روز، حمله را آغاز کرد و توانست باتوجه به میادین مین فراوان، با قاطعیت تا ۱۵ کیلومتر بر عمق خاک دشمن پیشروی کند. این پیشروی تا حدی بود که دشمن بعثی مجبور شد ارتفاعات مرزی را خالی کرده و عقب‌نشینی کند. با برآمدن آفتاب، هوانیروز نیز که سلحشوری‌هایش در طول جنگ بر کسی پوشیده نیست و دلاور مردانی چون شهید احمد کشوری و علی اکبر شیرودی را تقدیم اسلام کرد، به پشتوانه نیروی زمینی وارد عمل شد و توانست بسیاری از ادوات جنگی دشمن را با خاک یکسان کند.
واقعه نگاری عملیات
لشکر ۲۸ پیاده‌ی سنندج با کمک تیپ ۲۵ تکاور و تیپ ۵۵ هوابرد از یگان‌های نیروی زمینی ارتش، در اولین ساعات روز (۱۳۶۷/۰۱/۲۱) عملیات بیت‌المقدس ۵ را در ارتفاعات منطقه‌ی عمومی پنجوین آغاز کردند. عمده‌ی اهداف تصرف شد، اما بخشی از اهداف در جناح راست عملیات در دست دشمن باقی ماند. عراق در ضدحمله‌های خود از گلوله‌ی شیمیایی استفاده کرد. در دومین روز عملیات (۱۳۶۷/۰۱/۲۲) بر اثر فشارهای ارتش عراق به رزمندگان ارتش در ارتفاعات مرزی در مقابل پنجوین عراق، نیروهای مستقر روی ارتفاع سنگ معدن تا روی سه تپه‌ی بزرگ انتهای ارتفاع سنگ‌معدن عقب آمدند و در طول امروز مواضع خود را حفظ کردند. در سومین روز از این عملیات (۱۳۶۷/۰۱/۲۳) در منطقه‌ی مرزی پنجوین، بر اثر فشار دشمن، رزمندگان ارتش از مواضع خود در ارتفاع کله‌قندی عقب‌نشینی کردند. آمار اسرای عراقی در این عملیات به ۳۱۰ نفر رسید.
فرمانده سپاه یازدهم امام عسگری سپاه پاسداران در خصوص عملکرد یگان‌های ارتش در عملیات بیت‌المقدس۵ در ارتفاعات منطقه‌ی پنجوین به فرمانده نیروی زمینی سپاه گزارش داد. وی گرفتن تلفات زیاد از دشمن؛ چشمگیر بودن عملکرد نیروی هوایی و هوانیروز و شنود قوی را از نقاط قوت عملیات برشمرد و به کمک‌های سپاه در این عملیات اشاره کرد: از جمله یک گردان توپخانه ۱۳۰ میلی‌متری و ۲ قبضه کاتیوشا در اختیار تطبیق توپ‌خانه‌ی ارتش قرار داد.
تخلیه‌ی مجروحان از بیمارستان توحید در عقبه‌ی منطقه به بیمارستان‌های عقبه تا سنندج و از آن‌جا به بعد نیز به عهده‌ی سپاه بود. علاوه بر آن، کمک‌های تدارکاتی (کمپوت و کنسرو..) در اختیار آنان گذاشته شد. همچنین برای انتقال مهمات، خودرو در اختیار ارتش گذاشته شد. از سوی دیگر، سپاه ۲ گردان از ژاندارمری و لشکر۷۷ خراسان را از خط ارتفاع سورن در منطقه‌ی عملیاتی والفجر۱۰ آزاد کرد و این گردان‌ها برای کمک به منطقه‌ی عملیاتی بیت‌المقدس۵ اعزام شدند.
در این عملیات، خطوط مقدم دشمن توسط رزمندگان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران درهم کوبیده شد و ادوات زرهی آنان مورد هدف قرار گرفت. ارتش اسلام که در شروع عملیات، با نفوذ به عمق مواضع دشمن، آنها را دچار سردرگمی شدید کرده بود، در بعد از ظهر همان روز با یورش به گردان‌های دشمن بعثی، تعداد زیادی از آنان را به هلاکت می‌رسانند.
از سوی دیگر، رزمندگان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران با عبور از میدان‌های مین، موانع ایذایی و طبیعی به مواضع دشمن هجوم برده و پس از یک درگیری سخت، خطوط مقدم دشمن را درهم کوبیدند و آنها را وادار به فرار از ارتفاعات مرزی کردند.
دستاوردهای عملیات
حمله هوانیروز به مواضع دشمن، تصرف «تنگه نال» را در منطقه عمومی پنجوین به همراه داشت. تنگه‌ای که به لحاظ موقعیتی برگه برنده‌ای بود برای هر طرفی که به آن تسلط پیدا می‌کرد. همچنین در این عملیات ارتفاعات حساس و مهم ۱۶۷۰ و ۱۳۸۰ معروف به «شاخ شوکت» در شمال‌غربی پنجوین مشرف بر شهر نظامی «بوبان» نیز آزاد شد.
از دستاوردهای دیگر عملیات بیت‌المقدس ۵ که محدود اما مهم بود، می‌توان به انهدام ۴۰ تا ۸۰ درصد از تیپ‌های ۹۶ و ۴۲۴ از لشگر ۷، انهدام گردان‌های ۱ و ۲ و ۳ از تیپ ۸۶ لشگر ۲۷، انهدام گردان‌های ۱ و ۳ از تیپ ۳۶ پیاده لشگر ۲ گردان الحارثه از لشگر ۸، انهدام گردان صلاح‌الدین نقشبندی و گردان‌های ۸ و ۱۸ توپخانه از لشگر ۲۷، اشاره کرد.
هدف‌های پیش‌بینی شده در طرح عملیات آفندی بیت‌المقدس ۵ به تصرف نیروهای خودی درآمد. تعداد قابل توجهی از نیروهای دشمن کشته و زخمی شده و ۳۰ نفر از نیروهای دشمن به اسارت درآمدند. همچنین تعداد قابل توجهی جنگ‌افزار انفرادی به همراه مقادیر قابل توجهی از وسایل مخابراتی به غنیمت نیروهای خودی درآمد.
به‌دنبال این عملیات کلیه ارتفاعات غربی پنجوین از نیروهای عراقی پاکسازی شد. خلبانان شجاع هوانیروز و نیروی هوایی با تهاجم به مواضع و ادوات نیروهای بعث، تلفات و خسارات جبران‌ناپذیری را به آنها وارد کردند و با حمایت شایسته آنها قسمتی از خاک میهن اسلامی و حدود ۴۰ کیلومترمربع از منطقه عملیاتی پنجوین آزاد شد. با عکس‌العمل نیروهای ما، تحرکات بعدی دشمن خنثی و امکان هرگونه عکس‌العمل از آنها سلب شده و ناامیدانه در مواضع جدید خود مستقر شدند و رزمندگان اسلام نیز به تثبیت مواضع خود پرداختند.
رزمندگان در نخستین ساعات عملیات بیت‌المقدس ۵ به تمامی اهداف خود به طور کامل دست یافتند. ارتشیان اسلام تا ۱۵ کیلومتری عمق خاک عراق پیش رفته و با استقرار سریع بر ارتفاعات مهم منطقه، محورهای تدارکاتی دشمن را در تیررس خود قرار دادند که این اقدام به قرار باقیمانده نیروهای عراقی و اختلال در تدارکات دشمن منجر شده است. خلبانان هوانیروز در این عملیات با انجام ۱۹۳ سورتی پرواز در شرایط بسیار سخت و زیر بمباران‌های دشمن وظایف خود را به بهترین وجه انجام دادند.
نتایج عملیات در یک نگاه
تجهیزات منهدم شده دشمن:
* صدها دستگاه خودرو نظامی
* ۴۵ دستگاه تانک و نفربر
* ده‌ها قبضه سلاح سبک و سنگین
یگان‌های منهدم شده دشمن:
* ۴۰ تا ۸۰ درصد از تیپ‌های ۹۶ و ۴۲۴ از لشکر ۲۷
* گردان‌های ۱ و ۲ و ۳ از تیپ ۸۶ لشکر ۲۷
* گردان‌های ۱ و ۳ از تیپ ۳۶ پیاده لشکر ۲ گردان الحارثه از لشکر ۸
* گردان صلاح‌الدین نقشبندی
* گردان‌های ۸ و ۱۸ توپخانه از لشکر ۲۷
تعداد کشته و زخمی دشمن:
* ۳۵۰۰ نفر
تعداد اسرا:
* ۳۱۰ نفر
نظر شما