طرح ریزی و آماده سازی برای انجام عملیات انتقام
به گزارش پایگاه خبری حیات ،یک روز پس از آنکه رژیم بعث عراق بر اساس محاسبات غلط خود مبنی بر ناتوانی دفاعی ایران تصمیم به بمب باران مناطقی در ایران را گرفت.ارتش جمهور اسلامی ایران وضعیت اضطراری اعلام کرد و پس از گرفتن موافقت امام (ره) و مقامات وقت کشور با تدبیر شهید فکوری فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش،شروع به طرحریزی یک عملیات بزرگ هوایی برای هدف قرار دادن مراکز حساس نظامی و غیر نظامی حکومت صدام کرد.
در واپسین دقایق شب 31 شهریور ماه سال1359 کار طراحی عملیات جدید با توجه به اطلاعات موجود از پایگاه ها و مراکز نظامی و عملیاتی عراق به اتمام رسد و از همان لحظه، پرسنل نیروی هوایی کار تجهیز جنگندهها برای انجام عملیات را آغاز کردند. بمبهای خانواده مارک و ام 117، بمبهای خوشهای بیالیو 755، انواع راکت و . . . همگی روی جنگندههایی که قرار بود در عملیات فردا صبح مشارکت داشته باشند، لود میشود و خلبانان پایگاهها به مقرهای فرماندهی در سراسر کشور فراخوانده میشوند و تا صبح روی برنامه پروازی و نحوه اجرای عملیات و بهخصوص اهدافی که باید منهدم شوند، بررسیهایی صورت میگیرد.
تمام مسیرها از جمله مسیرهای حرکت جنگندهها از پایگاههای مختلف کشور مورد بررسی دقیق قرار گرفته و سپس، خلبانان شجاع نیروی هوایی ارتش مسیرهایی را که باید از آن طریق داخل خاک عراق حرکت کرده و بالای سر اهداف برسند، فرامیگیرند.طبق تصمیم مسئولان وقت نیروی هوایی ارتش، در این عملیات 3 پایگاه اصلی برای عملیات تعریف میشود که شامل پایگاههای تهران، همدان و بوشهر بود. این پایگاهها بهدلیل در اختیار داشتن جنگنده بمبافکنهای اف4 «فانتوم»محوریت عملیات را بهعهده میگیرند.غیر از این 3 پایگاه نیز، پایگاههای تبریز و دزفول با جنگندههایF5 تایگر» که در اختیار داشتند، به طرح عملیاتی اضافه میشوند تا ضربهای کاری بر پیکره نیروی هوایی ارتش عراق وارد شود. علاوه بر این، تصمیم گرفته میشود که پایگاههای هفتم شکاری شیراز و هشتم شکاری اصفهان نیز با جنگندههای «رهگیر F14»، وظیفه اسکورت و مشایعت جنگنده بمبافکنهای حاضر در عملیات را بهعهده گرفته و با «موشکهای بردبلند فونیکس» وارد میدان نبرد شوند.
نام طرح عملیاتی "کمان 99" و نام عملیات نیز "سایه البرز" گذاشته میشود. کمان بهنشانه این است که در این عملیات دورترین نقاط و اهداف در خاک عراق هدف قرار خواهد گرفت و عدد 99 هم بهدلیل 99 صفحهای بودن طرح عملیاتی بوده است
ضربه مهلک به سیستم پدافند هوایی عراق
ماموریتهای SEAD یا عملیات ضد پدافندهوایی، قبل و همزمان با ورود بمبافکنها به خاک عراق انجام شد، تا رادارها و پدافندهای مناطقی که قرار بود به آنها حمله شود، از سر راه بمبافکنها برداشته شود. با انجام این کار، برتری کامل هوایی از آن خلبانان نیروی هوایی شد و این باعث شد توان ارتش عراق، به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.
عملیات آغاز می شود
بامداد اولین روز از مهرماه سال 59 در حالی که بیش از 10 ساعت از اولین هجوم ارتش عراق با جنگندههایش به کشورمان نمیگذشت و با ابلاغ رمز "کمان 99" به پایگاههای هوایی ارتش، عملیات بزرگ آغاز میشود. عملیات کمان 99 دقیقاً از زمانی که آفتاب در کشور عراق طلوع میکند، آغاز شده و هواپیماهای ایرانی از شرق و مرکز کشور و همچنین غرب ایران اسلامی بهسوی مرزهای عراق به پرواز درمیآیند.در این عملیات، تمام پایگاههای هوایی ارتش بعث بهجز پایگاه اچ3، پالایشگاهها، مخازن سوخت و. . .، جزو طرح عملیاتی بهشمار رفته و جنگندهها موظف بودند که این اهداف را بمباران کنند.طبق طرح عملیاتی، قرار بر این میشود که در این عملیات آشیانههای جنگندهها، محلهای تعمیر و نگهداری هواپیماهای جنگی، باندهای پروازی پایگاهها و فرودگاهها، رادارهای شناسایی و پدافندی، برجهای مراقبت فرودگاهها، مراکز مخابراتی، مخازن سوخت و مهمات، پالایشگاهها و. . . هدف جنگندههای ارتش قرار گیرد.در ساعت مقرر، تانکرهای سوخترسان هم در محلهای از پیش تعیین شده در آسمان حضور مییابند و جنگندههای اف14 نیز به پرواز درمیآیند تا امنیت جنگندهها را از داخل مرزهای کشور تأمین کنند. در اولین مرحله از عملیات، جنگندههای F4 پایگاه همدان بهعنوان اولین گروه به پرواز درآمده و بدون سوختگیری اهداف تعیین شده در داخل خاک عراق را بمباران میکنند. چند دقیقه بعد هم، فانتومهای پایگاه شکاری تهران به پرواز درآمده و با سوختگیری در آسمان، بهسوی اهداف خود حمله میکنند. چند دقیقه بعد نیز فانتومهای بوشهر به پرواز درآمده و آنها نیز با سوختگیری هوایی اهداف بسیاری را در داخل خاک عراق بمباران میکنند. در همین زمان هم جنگندههای F5 پایگاه تبریز و دزفول به پرواز درآمده و اهداف از پیش تعیین شده را بمباران میکنند.مجموعاً در موج اول عملیات، از 5 پایگاه 140 فروند جنگنده به خاک عراق حمله کرده و 60 فروند هواپیما و جنگنده اعم از تانکرهای سوخترسان و تامکتها وظیفه پشتیبانی از بمبافکنها را بهعهده داشتند.
در موج دوم حملات نیز پایگاه تهران حمله دیگری را آغاز میکند که در آن 8 فروند فانتوم که هر کدام به 6 بمب تأخیری MK82، چهار بمب دیگر و موشکهای راداری مسلح بودند بههمراه یک فروند فانتوم شناسایی (RF4) برای بمباران پایگاه هوایی الرشید در جنوب بغداد و فرودگاه بینالمللی بغداد به پرواز در میآیند.فانتومهای تهران قبل از ورود به خاک عراق به دو دسته تقسیم میشوند و با کم کردن ارتفاع برای خارج شدن از دید رادارهای پدافندی ارتش عراق موفق به ورود به خاک این کشور میشوند. پس از پرواز در خاک عراق و رسیدن به آسمان بغداد، پدافند ارتش عراق متوجه ماجرا شده و آسمان بغداد پایتخت عراق را گلولهباران میکند ولی با این حال خلبانان جنگندههای ارتش موفق میشوند که تمام بمبهای خود را در پایگاههای موردنظر از جمله پایگاه الرشید و فرودگاه بغداد ریخته که در نتیجه فرودگاه، ساختمانها، تجهیزات پدافندی و بسیاری از امکانات ارتش عراق در پایگاه الرشید و فرودگاه بغداد منهدم میشود.
اتمام عملیات و خورد شدن توان نظامی صدام
تمامی اهداف از پیش تعیین شده در خاک عراق کوبیده شد. در این عملیات، پایگاههای هوایی رشید بغداد، کوت در استان العماره، موصل در استان نینوا، ناصریه در استان ذیقار، شعیبه در استان بصره، پایگاه هوایی کرکوک در استان کرکوک، پایگاههای هوایی حبانیه شامل دو پایگاه تموز و هضبه در غرب بغداد، پایگاه هوایی امالقصر، فرودگاه بینالمللی بغداد و فرودگاه المثنی، توسط بمبافکنهای ایرانی بمباران شد.هر دو باند پروازی پایگاه کرکوک، پالایشگاههای نفت کرکوک و تأسیسات نفتی بصره، فرودگاه حبانیه شمالی، فرودگاه المثنی، پلهای ارتباطی تنومه و بصره و چاههای نفت میدان باباگرگر و مخازن روزمینی نفت موصل و تأسیسات گازی میدان کرکوک، تنها قسمتی از خسارتهای وارد به عراق بود. با انجام این عملیات، نیروی هوایی عراق بیش از ۵۵ درصد از توان خود را از دست داد و تا مدتها پایگاههای هوایی آنان قادر به استفاده از تمام یا بخشی از توان خود نبودند. پایگاه هوایی رشید به عنوان یکی از مهمترین پایگاههای هوایی عراق، تا ۶۹ روز نتوانست عملیاتی شود.
برای این عملیات جمعاً ۳۸۰ نفر از پرسنل نیروی هوایی با ۲۰۰ فروند جنگنده بمبافکن به پرواز درآمدند که ۱۴۰ هواپیما از مرز عبور کرد. ارتش عراق در بهکارگیری نیروهایش دچار مشکل شد و با از دست دادن آزادی عمل، نیروی زمینی خود را بدون پشتیبانی هوایی در صحنه نبرد در مناطق اشغالی ایران، به حال خود رها کرد. و در نهایت پیروزی قاطع ایران رقم خورد. این عملیات پاسخ محکم و کوبنده ای بود به تمام قدرت های جهانی و توان نظامی، وحدت و یکپارچگی ملی و عزم و اقتدار ایران را به تمام جهان مخابره کرد.